1. Sayfa
MANTARLARIN YAPISI ve genel özellikleri Prof. Dr. Nuri KİRAZTıbbi Mikrobiyoloji UzmanıTıbbi Mikoloji Uzmanı

---

2. Sayfa
Mantarlar doğada yaygın (toprak, hava, su, çürümüş organik maddeler >200,000 türPatojen ~ 150 tür - kesin patojen - fırsatçı patojen (sayısı giderek artıyor) Mantar hastalığına “mikoz” denirMikoloji

---

3. Sayfa
HÜCRE YAPISIKapsül (sadece bazı mantarlarda)Hücre duvarı Hücre zarı Sitoplazma - çekirdek - çekirdek zarı - çekirdekçik - ER, mitokondri, golgi, vakuollerMantarlar, ökaryotik, gelişmiş hücre yapısına sahip

---

4. Sayfa
KapsülPolisakkarit yapıdaÖnemli virulans faktörü (antifagositik) Bazı mantarlar kapsüllü (Cry ptococcus neoformans)

---

5. Sayfa
Hücre duvarıMantarın kuru ağırlığının %90’ıKimyasal yapısı bakteri ve bitkilerdekinden farklı- %90 polisakkarit (kitin, mannan, β-glukan vb.), %10 protein ve glikoprotein- bakteride h. duvarının esas madde ise peptidoglikan (bakteri h. duvarına etkili antibiyotikler mantarlara etkisizdir)Bazı antifungaller mantar h. duvarına etki eder H. duvarı antijenik yapıdadırİşlevleri: Rijiditeyi sağlar, mantara şeklini verir, ozmotik şoklardan korur

---

6. Sayfa
Hücre zarıÇift tabakalı Fosfolipitler ve steroller (ergosterol) içerir (insandaki başlıca sterol kolesteroldür)İşlevleri: Madde alışverişi, kapsül ve h. duvarı sentezi Bazı antifungaller (amfoterisin B, azoller) sterol üzerinden etki eder

---

7. Sayfa
METABOLİZMAFotosentez yapmazlar (klorofilsiz) (bitki ve alglerden farkı)Heterotrof (karbonu organik ürünleri parçalayarak sağlar)Absorbsiyonla beslenirlerÇoğu aerobik, bazıları fakültatif anaerop (mayalar vb.)pH 6.0-6.8 Üreme için nemli ortam gerekli (sporlar kuruluğa dirençli)Optimal üreme 25-35 oC Bazıları termotoleran (Aspergillus fumigatus vb.)

---

8. Sayfa
MORFOLOJİMaya X KüfFunguslar MayalarKüfler (filamentöz mantarlar)Dimorfik mantarlar (termal dimorfizm)

---

9. Sayfa
Mayalar Tek hücreli mantarlarMikroskopi - Yuvarlak veya oval görünümlü (çap: 3-15 μm; boy: 2-50 μm) - Tomurcuklanarak ürerler (yavru hücreye “blastokonidyum” denir) - Psödohif (yalancı hif) yapıları oluştururlar (blastokonidyumlar ana hücreden ayrılmadan uzarlar)Makroskopi - macunsu görünümlü koloniler oluştururlar - kolonileri bakteri kolonilerine benzerChromAgar Candida SDA’da Candida kolonileri

---

10. Sayfa
Küfler Çok hücreli mantarlarFilamentöz (ipliksi) yapıdadırAna yapısı hiflerdirMikroskopi - hifler (dallanmış tübüler hücreler) (2-10 μm) hifler, septalı (gerçek) veya nadiren septalı (septasız) - hif şekli (raket, spiral, köksü vb.) tanımlamada önemli - miçel (hiflerin oluşturduğu örgü/yumak) vejetatif (kök yapı) ve aerial (havasal=reproductive) miçel - sporlar (aerial hiflerin üzerinde taşınır)Makroskopi - küf kolonileri (pamuksu, yünsü, kadifemsi yüzey) - koloni rengi (pigmentasyon) A- Septasız hif (psödohif)B- Septalı (gerçek) hif

---

11. Sayfa
Dimorfik mantarlar Bazı mantarlar “termal dimorfizm” gösterirÇevre koşullarına göre maya veya küf formunda bulunabilirler 37 oC’de ve in vivo şartlarda (insan vücudu)→ maya veya sferül formu Doğal ortam ve oda sıcaklığı (saprofitik dönem) → küf formu (bulaşıcı) Dimorfizm reversibl (saprofitik form ↔ parazitik form)Dimorfik mantarların tanımlanmasında her iki formun ve birbirine dönüşümünün gösterilmesi gerekir

---

12. Sayfa
Dimorfizim

---

13. Sayfa

---

14. Sayfa
Hif pigmentasyonuPigmentli X Pigmentsiz Pigmentsiz veya hafif pigmentli) hif → Hiyalen hif - hyalohyphomycosis= hiyalen mantar enfeksiyonuPigmentli hif → Dematiaceous (esmer) hif - pigmentasyon h. duvarında melanin varlığına bağlı - Fontana-Masson boya (melanin boyası) esmer mantarlar → kahverengi/siyah hiyalen mantarlar → pembe/kırmızı - phaeohyphomycosis = esmer mantar enfeksiyonu

---

15. Sayfa
ÜREMEEşeysiz X Eşeyli Eşeysiz (aseksüel = imperfect = tam olmayan) üreme - Eşeysiz üreyen mantara “anamorf” denir - Bir ana hücreden tomurcuklanma ve bölünme (mitoz) ile - Oluşan aseksüel spor “konidyum” (blastokonidyum = blastospor)Eşeyli (seksüel = perfect) üreme - İki uyumlu mantarın (haploid) bir araya gelmesi (plazmogami), çekirdeklerin füzyonu (karyogami) ve bölünmesi (mayoz) ile - Eşeyli üreyen mantara “telemorf”, oluşan yapıya “spor” denir - Önemli eşeyli sporlar: Zigospor, askospor, bazidiyospor

---

16. Sayfa
Eşeysiz ÜremeMayalarTomurcuklanma (blastokonidya)Fission (Bölünme)KüflerTomurcuklanma (blastokonidya)Sporangium içinde sporangiosporDisartikülasyon/ konversiyon

---

17. Sayfa
Eşeysiz sporlar (konidiyalar ve sporanjiospor)Dış ortam koşullarına dirençlidir Mantarların doğada yayılmasını kolaylaştırırKoloniye rengini verirkonidyalardan mantar identifikasyonunda yararlanılır: - şekli, rengi, dizilimiEşeysiz spor çeşitleri: - Blastoconidia ve psödohif (Candida spp.) - Chlamydospor (Candida albicans) - Arthrospor (Coccidioides immitis) - Microconidia (Aspergillus spp.) - Macroconidia (Microsporum spp.) - Sporangiospor (Mucor spp.)Conidium çeşitleri

---

18. Sayfa
Önemli konidyalarArtrokonidia (artrospor)ChlamydosporeBlastospor (blastoconidia) ve psödohiflerSporangiospore

---

19. Sayfa
Eşeyli Üreme Elemanları (Sporlar)Zygospor: Büyük ve kalın çeperlidir Ascospor: Askus (ascus) denilen keselerde oluşur, her askusta 2-8 adet spor bulunurBasidiospor: Basidium denilen tokmak şeklindeki oluşumların uç kısımlarında, sterigmata adı verilen yapıların içinde bulunurlarBasidiumBasidiosporAscusAscosporZygospor

---

20. Sayfa
SINIFLANDIRMASınıflandırmada esas alınan kriterler: - Mikroskopik morfoloji (seksüel spor, hif septasyonu) - Makroskopik (koloni) morfoloji → küflerde çok önemli - Üreme şekli - Biyokimyasal özellikler → mayalarda önemli - Moleküler özellikler - Yaptıkları hastalıklar (klinik sınıflandırma)

---

21. Sayfa
NomenklatürBölüm (Division) : -mycotaSınıf (Class) : -mycetesTakım (Order) : -alesAile (Family) : -aceaeCins (Genus) : -Tür (Species) : -

---

22. Sayfa
NomenklatürBölüm (Division) : Zygomycota Sınıf (Class) : ZygomycetesTakım (Order) : Mucorales Aile (Family) : MucoraceaeCins (Genus) : RhizopusTür (Species) : R. oryzae

---

23. Sayfa
Taksonomik SınıflandırmaSeksüel sporların tipine göre (telemorfik mantarlar) - Chytridiomycota (insanlar için patojenik herhangi bir tür içermez) - Ascomycota - Basidiomycota - Zygomycota Eşeyli üremenin gösterilemediği mantarlar - Fungi imperfecti (Deuteromycetes) (yapay sınıflama)

---

24. Sayfa
AscomycotaEşeyli ve eşeysiz şekilde üreyebilirler - Eşeysiz spor: Konidyum - Eşeyli spor: AskosporTıbbi önemi olan seksüel mantarların çoğu bu bölümde - Aspergillus spp. - Histoplasma capsulatum - Penicillium spp.

---

25. Sayfa
BasidiomycotaEşeyli üreme gösterirler Eşeyli spor → basidiospor Clamp bağlantıların (connection) varlığı tanımlamada ipucuÖrnekler: - Cryptococcus neoformans - Malassezia spp. - Trichosporon spp. - mantarlar (mushroom)

---

26. Sayfa
ZygomycotaEşeyli ve eşeysiz üreme gösterirler - Eşeysiz spor: Sporangiospor - Eşeyli spor: Zigospor Hifleri septasız (nadir septalı) ve kalın Toprakta bulunur ve hızlı ürerlerÖrnekler: - Mucor spp. - Rhizopus spp. - Absidia spp.Zygomycetes sınıfı

---

27. Sayfa
Fungi imperfecti (Deuteromycetes)Önemli özellikleri: - eşeyli üreme formlarının gösterilememiş (anamorfik) - tipik konidyumlar - bölmeli/bölmesiz hifler Tıbbi önemi olan mikoz etkenlerinin çoğunu içerir Örnekler: - Candida spp. - Sporothrix schenckii Yapay bir sınıflandırma

---

28. Sayfa
Klinik SınıflamaYüzeyel Mikozlar (pityriasis versicolor, tinea nigra, piedra)Kutanöz Mikozlar (dermatofitozlar) Subkütanöz Mikozlar (sporotrikoz, feohifomikoz, miçetoma) Sistemik/Endemik Mikozlar (klasik dimorfik mantar enf. )Fırsatçı Mikozlar (kandidoz, aspergilloz, kriptokokkoz, zigomikoz)

---

29. Sayfa
Pratik sınıflandırma • Mayalar (Candida, Cryptococcus vb.) • Filamentöz mantarlar - Küfler (Aspergillus, Penicillium, Zygomycetes, Fusarium vb.) - Dermatofitler (Epidermophyton, Trichophyton, Microsporum) • Dimorfik mantarlar - Coccidioides immitis - Histoplasma capsulatum - Blastomyces dermatitidis - Paracoccidioides brasiliensis - Sporothrix schenckii - Penicillium marneffeiKlasik dimorfik mantarlar

---