1. Sayfa
SOSYAL ETKİUyma (Conformity)

---

2. Sayfa
Sosyal etki deneyleriSherif – Grup normunun oluşması deneyi(1935; 1936)Asch – Uyma deneyi(1951; 1952)Milgram – İtaat deneyi(1965)

---

3. Sayfa
Grup normunun oluşması deneyi Sherif, 1935; 1936

---

4. Sayfa
Asch‟in konformite araştırması1951; 1955

---

5. Sayfa
Asch‟in (1951; 1952) Uymadeneyinde kullanılan uyaranlardan bir örnekA B CX

---

6. Sayfa
Milgram – Ġtaat deneyi (1965)

---

7. Sayfa

---

8. Sayfa
Milgram’ın bulguları

---

9. Sayfa

---

10. Sayfa
{2D5ABB26-0587-4C30-8999-92F81FD0307C}Milgram itaat deneyinin farklı ortamlardakitekrarlarında sonuçlarÇalışmanın çeşitleriOran (%)Sesli geribildirim koşulu - sözlü protestolar, çığlıklar, duvara vurma ve 300 volttan sonra derin sessizlik62.5Ġki öğretmen koşulu – Denekler şok veren bir sahte denekle birlikte92.5Ortamın değişmesi koşulu - Yale üniversitesi yerine bodrumdaki bürolarda47.5Mesafe koşulu– “öğrenci” “öğretmen”in tepkilerini görebilsin diye aynı odada iken40Dokunma mesafesi koşulu – “öğretmen” “öğrencinin elini şok levhasında tutmaya zorlamak zorunda30Deneycinin bulunmama koşulu – deneyci çıkar ve talimatlarıtelefondan verir20Sosyal destek koşulu– başka iki “öğretmen” (sahta denek) itaat etmeyi reddeder.10

---

11. Sayfa
Milgram deneyi ile ilgili güncel bilgi içinhttp://www.ntvmsnbc.com/news/469997.aspİşkenceci mazur görülebilir mi?Ġnsanların otoriteye direnmeden işkence yapabileceğini gösteren itaat deneyi, yarım asır sonra tekrarlandı ve „işkencecilerle empati kurulabilir mi‟ sorusu gündeme geldi. NTVMSNBC‟ye konuşan sosyal psikolog Çiğdem Kağıtçıbaşı‟nın tartışmalara yanıtı var.

---

12. Sayfa
SOSYAL ETKĠSosyal etkiUYMA DAVRANIŞI“BENZERLİK”Sosyal davranış düzenliliği

---

13. Sayfa
SOSYAL ETKĠBir bireyin davranış veya inançlarını, bir kişi veya grubun gerçek veya hayali, niyetli veya niyetsiz baskısının etkisiyle değiştirmesidir.

---

14. Sayfa
Bazı sosyal etki biçimleri{2D5ABB26-0587-4C30-8999-92F81FD0307C}Etki biçimleriStandardizasyon (enformatif etki)Konformite (normatif etki)İtaatYenilikSosyal kolaylaştırmaBireylik yitimiTutum değiştirme{2D5ABB26-0587-4C30-8999-92F81FD0307C}ÖzellikleriGrup üyeleri birbirini karşılıklı etkilerÇoğunluk birey/azınlığı etkilerBirey, bir otoritenin isteğine uyarBirey/azınlık çoğunluğu etkilerBirlikte eyle ve seyirci etkisi işlerBirey sosyal bulaşma veya rolünetkisinde kalırBilişsel çelişki değişime güdüler

---

15. Sayfa
Sosyal etkinin türleriUymaRicalara, zorlamalara veya grup baskısına bir cevap olarak davranışta ve ifade edilen tutumlarda yüzeysel, diğerlerinin önünde geçici değişme.KonformiteDiğer insanların doğrudan olmayan baskısının sonucunda kendi kanaatlerini değiştirme.İtaatBir otorite tarafından size verilen talimata ya da emre göre davranma.

---

16. Sayfa
Konformite = ĠtaatkonformiteEşit statüdenYokGruptakilerle benzer davranış İtaatYüksek statülüVarOtoriteden farklı davranışEtki kaynağıEtkileyenin etkileme isteğiDavranış benzerliği

---

17. Sayfa
Konformiteden sözetmek için gerekli koşullar (Moscovici, 1976)Yerleşik bir grup normu bulunmalı (grup anomik değil, nomik olmalı)Bireyin görüşü grubun geri kalanından farklı olmalı«Grup baskısı» grup üyelerinin kendisinden farklı düşündüğünü farketme ile hissedilir.

---

18. Sayfa
Uyma- itaat- konformiteCompliance- obedience- conformityZorlamalı etki-ikna edici etkiUyma,Davranışta ve ifade edilen tutumlarda çoğunlukla bir zorlamanın sonucunda oluşan değişim.İçsel bir değişim değil,Sadece davranış birileri tarafından gözlemleniyorsa devam eder.Ön koşul: Sosyal etkinin kaynağının hedeftarafından bir güce sahip olarak algılanması

---

19. Sayfa
Uyma- itaat- konformiteCompliance- obedience- conformityUymada aslında içselleştirilip içselleştirilmediğini saptamak zor.Uymanın tersine, diğer sosyal etki biçimlerinde içten içe bir kabul vardır.Konformite güce değil daha çok sosyal normların subjektif geçerliliğine dayanır.Referans grupları önemli

---

20. Sayfa
Rica sonucu uymaBir rica ile doğrudan baskı sonucunda uymadır.Etkili stratejiler:Kendini sevdirmeKarşılıklılık ilkesiÇoklu ricalarKapıya ayak koyma taktiği (foot-in-the-door)Yüzüne kapıyı kapattırma taktiği (door-in-the-face)Oltaya taktırma (low-ball)

---

21. Sayfa
Rica sonucu uymaÇoklu ricalar Kapıya ayak koyma taktiği (foot-in-the-door)Herkesin kabul edebileceği küçük bir başlangıç ricasını kabul ettirip sonra daha büyük bir ricada bulunma. Yüzüne kapıyı kapattırma taktiği (door-in-the-face)Önce büyük bir rica, reddedilince daha küçük birricada bulunma Oltaya taktırma (low-ball)Önce cazip bir öneri sunarak bir kabul alma sonra önceki teklifin cazibesini de ortadan kaldıran daha büyük bir taahhüt altına girme.

---

22. Sayfa
Sosyal GÜÇEtkileyenEtkilenen “hedef”SOSYAL GÜÇSosyal güç: Diğerlerini etkileyebilme kapasitesi veya yeteneği.

---

23. Sayfa
5 tip sosyal güç (French ve Raven, 1959)Ödül (ve ceza) gücüEnformasyon gücüUzmanlık gücüÖzdeşlik gücüMeşru güçGüçsüzlerin meşru gücüSosyal GÜÇ

---

24. Sayfa
Enformasyon gücüHerhangi bir konuyu bildiğine güvendiğimiz kişinin etkileme gücü. Ödül ve ceza gücüEtkileyeninin bir ödül vaadi ya da ceza tehdidi ile etki yaratmaya çalıştığındaki gücü. Uzmanlık gücüBelli bir konuda uzman olarak algılanan kişinin etkileme gücü.

---

25. Sayfa
Özdeşlik gücüBenzemek istenilen ya da hakkında olumlu değerlendirmeler yapılan kişinin etkileme gücü Meşru güçKaynağını yasalardan ya da resmi düzenlemelerden alan güç.≈ Güçsüzlerin meşru gücü !!!Herhangi bir nedenden dolayı güçsüz (örn. özürlüler) durumda bulunanlar bazen yardıma muhtaç olduklarını belirterek bir güç kullanırlar ve etki yaratırlar. (Örn. Dilenciler)

---

26. Sayfa
Kimler, hangi durumlar uymayı etkiler?A) Bireysel özelliklerMilliyetCinsiyetTelkine yatkınlıkZekaKişilik özellikleriBilişsel stil (işe/sosyal onay almaya yönelme)KaygıEğitim düzeyi

---

27. Sayfa
Kimler, hangi durumlar uymayı etkiler?B) Grubun özellikleriGrubun büyüklüğüGrubun görüş birliğiStatü ve prestijin etkisi

---

28. Sayfa
Kimler, hangi durumlar uymayı etkiler?C) Birey-grup ilişkisinin özellikleriKarşılıklı bağımlılık ve ödülGrubun birey için cazibesiBireyin grup içindeki konumu

---

29. Sayfa
Ġnsanlar niçin konformizm ya da itaate yönelirler?Kuramsal açıklamamalar: Niçin konformite var? Niçin itaat var?

---

30. Sayfa
KONFORMĠTENĠNKURAMSAL ANALĠZĠ (Deutsch ve Gerard, 1955)Enformatif etkiBirey gerçekle ilgili doğru bir algılamaya ulaşmak istediğinde uyaranın belirsizliği ve güçlüğünün yarattığı engel nedeniyle gruba uyarsa.Normatif etkiGruba uyma normdan ayrılmanın pahası nedeniyle olursa.

---

31. Sayfa
Enformatif etki ne zaman? Hangi durumda olur?Belirsizlik durumları (en yaygın)Kriz durumlarıDiğerlerinin uzman olduğu durumlar«Doğru» cevap birey için önemli ise enfo. etki , normatif etki

---

32. Sayfa
Koformitenin yeni açıklaması(Levine ve Zdaniuk, 2003)Enfo./norm. Ayrımı yetersiz!Çoğunluk etkisi üç yaklaşımla açıklanabilir:Çatışma yaklaşımı (Moscovici’den hareketle)Birey GrupBilişsel yaklaşım (Nemeth, 1986, 1995)Çoğunluktan ayrı düşme stres  «zaten çoğunluk haklı!»Sosyal kategorilendirme yaklaşımı (Turner, 1991)Kendini grup normuna uyan iç grupla özdeşleştirme

---

33. Sayfa
Konformite ve grup normlarıGruplarda üç norm tipinden biri vardır:(Moscovici, 1985)ObjektiflikGörüş ve yargıların objektif kesinlik ölçütüne göre testedilmesi gereğine inanmaTercihÇeşitli zevkleri yansıtan az çok arzu edilebilir niteliktegörüşlerin varlığını kabul etmeOrijinallikÇeşitli görüş ve yargıları yenilik düzeyine göre seçme

---

34. Sayfa
Konformite her zaman ve her durumda aynı mı?HAYIR. Üç tip etki vardır (Kelman, 1958)Diğerlerini onaylama veya diğerlerine boyun eğme (uyma araçsal normatif etki)ÖzdeşleşmeGruba isteyerek katılma  üyelerden biri ile özdeşleşme çabasıİçselleştirme/benimsemeGrubun değerlerinin benimsenmesi ve içten kabulüUyma türlerinin birkaçı birarada olabilir.

---

35. Sayfa
UymamaNon-konformite  Grup baskısı algılasa da ona duyarsız kalmaAnti-konformite  Grup baskısına duyarlı olup tam tersini savunma

---

36. Sayfa
KONFORMĠTENĠN KURAMSAL ANALĠZĠMoscovici –Çoğunluk etkisi olarak ele alınan sosyal etki«standartlaşma»dır.“Uyma her zaman gruptan bireye mi? Bireyden gruba doğru bir sosyal etki olamaz mı?”Yenilik!?

---

37. Sayfa
ĠTAATĠN KURAMSAL ANALĠZĠNiçin itaat?Milgram, 1974Özerklik durumuGörevli durumu

---

38. Sayfa
Konformite ve itaatinsonuçlarıBirey açısından Grup açısından

---

39. Sayfa
KONFORMĠTENĠN SONUÇLARIBirey açısından(+)diğerleri daha bilgili ve yeterli iseBirey onaylanma, özdeşleşme isteğindeyse(-)grup yerine kendi sesi ile doğruyu bulabilir.Konformistler de dışlanabilir; sapanlar saygınlık kazanabilir.

---

40. Sayfa
KONFORMĠTENĠN SONUÇLARIGrup açısından(+)Grup varlığını sürdürmek ve amaca ulaşmak istiyorsa,(-)Durumlar değiştiği halde grup normları değişmiyorsa amaca ulaşma engellenebilir; varlığı tehdit altına girer.Sapma yararlı hale gelebilir.

---

41. Sayfa
ĠTAATĠN SONUÇLARIBirey açısından(+) “doğru yolu bulabilir” (+) ödül getirebilir.(-) “ceza” getirebilir.Otorite açısından(+) saygınlığı artabilir, benlik imgesi güçlenebilir.(-) Olumsuz davranışlardan sorumlu hale gelebilir.

---

42. Sayfa
Negatif etki “boomerang etkisi”Sosyal etki ters sonuçlanırsaSola saparBAŞLANGIÇ NOKTASIGeri süzülürYukarı

---

43. Sayfa
Negatif etki “boomerang etkisi”Sosyal etki, bazen etkileyenin etkileneni yaratmak istediği yönün tam tersine etkilemesi ile sonuçlanabilir.

---

44. Sayfa
Hangi durumda negatif etki?Etkileyen etkileme hedefi tarafından negatif değerlendirildiğindeHedef (etkilenecek olan), bağımsızlığının sınırlandırılmasına karşı tepki duyup direnç gösterdiğinde (TEPKİME reactance)Etkileyen, hedef talep etmediği halde ona bilgi iletmeyeçalıştığında

---

45. Sayfa
ÇOĞUNLUK ETKĠSĠ AZINLIK ETKĠSĠMoscovici“Birey gruba uyar.”Grup bireye uymaz mı?“Azınlık çoğunluğa uyar.”Çoğunluk azınlığa uymaz mı ?

---

46. Sayfa
Moscovici(Eleştirileri)Önceki sosyal etki çalışmalarının varsayımları:Sosyal etki grupta eşit değil.Sosyal etki sosyal kontrolü koruma işlevi görür.Bağımlılık ilişkileri - «güç, haktan önce gelir.»Belirsizlik - «kesinlik için uyarlar».Görüş birliği objektifliğe bağlıdır.Konformizm tüm etki süreçlerini içerdiği için oincelenmelidir.Güce “sahip olmayanların” etkisi yadsınıyor.

---

47. Sayfa
MoscoviciYeni bakış açısıGruptaki her birey etki kaynağıdır.Sosyal kontrol kadar sosyal değişme de etkinin hedefidir.Etki süreci çatışma üretimi ve çözümüne bağlıdır.Birey/alt grubun grubu etkilemesinde başarı faktörü davranış stilidir. (özerklik, psikolojik çaba, tutarlılık v.b.)Etki süreci hangi normun geçerli olduğuna bağlıdır: Objektiflik, tercih, orijinallikEtki biçimlerine standardizasyon ve yenilik de eklenmeli.

---

48. Sayfa
Araştırma sonuçları,azınlık tutarlı olduğunda (Moscovici, Lage ve Naffrechoux,1969; Nemeth, Mayseless, Sherman ve Brown, 1990),görüşlerinin gizli olarak belirtilmesi durumunda (Maas ve Clark, 1983),grupta kararın oybirliği ile alınması koşulu olduğunda(Nemeth, 2003)azınlık etkisinin görüldüğünü göstermiştir.

---