1. Sayfa
ANLATIM TÜRLERİ1

---

2. Sayfa
2{5C22544A-7EE6-4342-B048-85BDC9FD1C3A}Anlatım TürüAnlatım Türünün AmacıKullanılan Dilin İşleviKullanıldığı Edebi TürlerÖyküleyici AnlatımBir olayı olay, mekân, zaman, kişi ve anlatıcı kavramları çevresinde okuyuculara anlatmayı amaçlar.“Ne olmuş”Dilin heyecana bağlı işlevini kullanır.Başta roman, hikâye ve tiyatroda kullanılır. Bu tür­lerin dışında öğretici metinlerden olan gezi yazısı, anı, günlük, biyografi, denemelerde de kullanıla­bilir.Betimleyici AnlatımBetimleyici anlatım, okuyucunun gözünde bir durumu, mekânı veya kişiyi canlandırmak için kullanılır.“Kelimelerle resim yapmak”“Nasıl bir varlık”Kullanıldığı metne göre dilin işlevi de değişir. Sanatsal metinlerde kullanılan betimleyici anlatım­da dilin heyecana bağlı işlevi kullanılırken bilgi vermeyi amaçlayan metinlerde dilin göndergesel işlevi kullanılır.Daha çok anlatmaya bağlı metinlerde kullanılan betimleyici anlatım, birçok öğretici metinde bilgi vermek amaçlı kullanılabilir.Coşku ve Heyecana Bağlı (Lirik) AnlatımBu anlatım türü, sanatçıya duygu ve heyecanlarını okuyu­cuya duyurmasında yardımcı olur.Bu anlatım türünde daima dilin heyecana bağlı işlevi kullanılır.Daha çok şiirde kullanılan bu anlatım türüne roman ve hikâyede de sıkça başvurulur.Destansı (Epik) AnlatımBir milletin başından geçen önemli olayların anlatıldığımetinlerde kullanılan destansı anlatım, içerdiği olağanüstülüklerden dolayı öyküleyici anlatımdan ayrılır.Bu anlatım türünde daima dilin heyecana bağlı işlevi kullanılır.Daha çok şiirde kullanılan bu anlatım türünün roman ve hikâyede de kullanıldığı olur.Emredici AnlatımBu anlatım türü okuyucusunu bir iş yapmaya, bir eylemde bulunmaya, bir davranış gerçekleştirmeye zorlar.Bu anlatım türünde dilin alıcıyı harekete geçirme işlevi kullanılır.Kanun, kural ve yönetmeliklerin açıklandığı metinlerde,kullanma kılavuzlarında,siyasi amaçla hazırlanan ve propaganda yapılan metinlerde, siyasetname ve vasiyetlerde, ilan ve reklam metinlerinde emredici anlatım kullanır.Öğretici AnlatımÖğretici anlatım, bilgi verme, okuyucuyu aydınlatma ve açıklama yapma amacıyla oluşturulan metinlerde kul­lanılan anlatım türüdür.Bu anlatım türünde dilin göndergesel işlevi kul­lanılır.Daha çok ders kitaplarında ve ansiklopedik bilgi veren metinlerde kullanılır.

---

3. Sayfa
3{5C22544A-7EE6-4342-B048-85BDC9FD1C3A}Açıklayıcı AnlatımAçıklayıcı anlatım okuyucuya bilmediği bir konuda bilgi vermek ve açıklama yapmak amacıyla hazırlanan metinlerde kullanılan anlatım türüdür.Bu anlatım türünde dilin göndergesel işlevi kul­lanılır.Bu anlatım türü daha çok öğretici metinlerde kul­lanılsa da romandan hikâyeye ondan da deneme, anı ve gezi yazısına kadar değişik türlerde kullanılabilir.Tartışmacı AnlatımYazarın düşüncelerini okuyucuya kabul ettirmeyi amaçladığı metinlerde kullanılan anlatım türüdür.Bu anlatım türünde dilin göndergesel işlevi kul­lanılır.Bu anlatım türü makale, fıkra, denemelerde sıkça kullanılır.Kanıtlayıcı AnlatımYazar tarafından belirlenen bir önerinin okuyucuya ispat­landığı metinlerde kullanılan anlatım türüdür.Bu anlatım türünde dilin göndergesel işlevi kul­lanılır.Bu anlatım türü makale, fıkra, denemelerde sıkça kullanılır.Düşsel (Fantastik) AnlatımGerçeğe dayalı olmayan ve olay, mekan ve kahramanların olağanüstü özellikler gösterdiği metinlerde kullanılan anlatım türüdür.Bu anlatımda dilin heyecana bağlı işlevi kullanılır.Daha çok roman ve hikâyede kullanılan bu anlatı­ma günümüzde pek çok sinema metninde de başvurulur.Gelecekten Söz Eden AnlatımGeleceğe ait tahminlerde bulunarak gelecekten haber vermeyi amaçlayan metinlerde kullanılır.Kullanıldığı metne göre dilin işlevi de değişir. Sanatsal metinlerde kullanılan gelecekten söz eden anlatımda dilin heyecana bağlı işlevi kullanılırken bilimsel verilere dayanılarak yapılan tahminlerde dilin göndergesel işlevi kullanılır.Bazı bilim kurgu romanları, fal ve burç yorumları, meteoroloji tahminleri, ütopyalar bu anlatımla oluşmuş metinlere sahiptir.Söyleşmeye Bağlı Anlatım (Diyalog)Karşılıklı konuşmayla oluşmuş metinlerde kullanılan anlatım türüdür.Bu anlatım türünde dilin heyecana bağlı işlevi kullanılır.Tiyatro metinlerinde, söyleşilerde, röportajlarda, roman ve hikâyede bu anlatım türü kullanılabilir.Mizahi AnlatımOkuyucuyu düşündürmeyi ve güldürmeyi amaçlayan metinlerde kullanılan anlatım türüdür.Dilin heyecana bağlı işlevini kullanır.Fıkra ve nüktelerde, tiyatroda, roman ve hikâyede, reklam ve sinema metinlerinde bu anlatım türü sıkça kullanılır.

---