1. Sayfa
AYASOFYA’NIN GİZEMLERİ

---

2. Sayfa
921 yıl kilise olarak kullanıldıktan sonra, 481 yıl da Cami olan Ayasofya, İslam ve Hıristiyanlık dinleri için büyük bir önem taşıyor. Bu eşsiz yapı, bir çok gizemi de içerisinde barındırıyor.Fatih Sultan Mehmet’in son günlerini yaşayan Bizans’ı yıkarak, fethedilen bütün ülkelerde en büyük kilisenin camiye dönüştürülmesi geleneğine uyularak Ayasofya da camiye çevrilmiştir. 1 Şubat 1935 tarihinde müze olmuştur.AYASOFYA

---

3. Sayfa
Ayasofya'nın kıble tarafındaki kapılarından soldan sonuncusunun iç tarafındaki mermer sütunun en büyük özelliği kış ve yaz nemli olması. Bu yüzden bu sütuna “Terleyen Direk" deniyor. Sütunun zemininden başlayarak bir buçuk metrelik bir kısmı bakır plakalarla kaplı. İnanca göre sürekli baş ağrısı çekenleri, sindirim sistemi hastalıkları olanları ve sıtmaya tutulanları bu direk tedavi ediyor. Önce iki rekât namaz kılınıyor, sonra hasta, avuçlarını önce bakır plakalara sonra da yüzüne sürüyor. Bu hareket üç kez tekrarlanınca hastalıklar iyi oluyor. TERLEYEN DİREK

---

4. Sayfa
İnanca göre, Ayasofya'nın büyük bir kubbesi bir depremde yıkılınca, 300 rahip Mekke'ye gitmişler ve orada zemzem suyundan almışlar, bunu Mekke toprağı ile karıştırıp,bu sütunun altına harç olarak koymuşlar. Sütunun bu yüzden "terlediğine“ inanılıyor. Bir başka inanca göre de Hızır Peygamber, parmağını Ayasofya'daki deliğe sokmuş ve binayı Mekke'ye yöneltmiş, yani Terleyen direğin ya da diğer adıyla ağlayan direğin öyküsü, görüldüğü kadarıyla Osmanlı döneminde ortaya çıkmış. İslam inançlarıyla beslenmiş. TERLEMENİN NEDENİ

---

5. Sayfa
Eskiden, bu kuyu kalp hastalığına tutulanların sık sık geldikleri bir yerdi. Bunlar üç cumartesi art arda aç karnına buraya gelir, sabah namazını kılar ve bu sudan içerlerdi. Bu gelenek cami müze haline getirilene kadar sürdü. Kuyunun üzerinde yaklaşık 50 santim çapında, demir bir kapak var. 7 metrelik bir çubuk sarkıtıldığında dibine ulaşılamıyor. Suyun ne tür bir bir bileşim taşıdığı incelenmelidir. Yüzyıllardır orada durduğuna göre acaba bozulmuş mudur? Niçin kalp hastalığına iyi geliyor. Yoksa suyun bir özelliği mi var?KUYU

---

6. Sayfa
Ayasofya'nın orta kıble kapısı üzerinde Kraliçe Sofya’nın yattığı pirinç bir tabut var. Yalnız bir tehlike var, “Tabuta sakın dokunmayın" deniyor. Çünkü tabuta el sürülürse büyük bir gürültü başlıyor ve tüm bina sallanmaya başlıyormuş. Kubbenin dört tarafında birer melek resmi var. Bunlar Cebrail, Mikail, İsrafil ve Azrail'dir. İnanca göre Azrail, imparatorların ölümlerini, Mikail düşman saldırılarını, Cebrail ve İsrafil ise olacak olayları haber veriyor. İnananlar, tabut ile bu melekler arasında bir ilişki kuruyorlar... Tabutun koruyuculuğunu da üstlenen melekler, ona dokunulmasına izin vermiyorlarmış.TABUT

---

7. Sayfa
Ayasofya'nın güney tarafında dar bir koridorun ucunda örülmüş bir kapı var. Adı “Açılmaz Kapı". Anlatılanlara göre Fatih Sultan Mehmet İstanbul'a girdiğinde Rum Ortodoks Patriği yanındakilerle bu kapının önünde dua ediyormuş. Osmanlı ordusu kiliseye girince, Patrik bu kapıdan kaçıp kaybolmuş ve kapı bir daha açılmamış. Her paskalyada bu kapının önünde " kırmızı yumurta kabukları" ortaya çıkarmış.Bir de "Kapanmaz Kapı" miti var. Fetih günü, Fatih'in ordusundan biri bu kapıya öyle bir vuruş vurmuş ki, kapı yere gömülmüş ve bir daha asla açılmamış.ESRARENGİZ KAPILAR

---

8. Sayfa
Binanın güneydoğusundaki kubbeyi tutan fil ayağının bir yüzünde 6 metre yükseklikte ele benzeyen bir iz var. Kuşaktan kuşağa anlatılanlara göre, fetih günü, Fatih Sultan Mehmet'in atı ürkmüş, Sultan eliyle bu kemere tutunmuş. Atı ise sütunun kaidesini zedelemiş. Ama pençe izinin yerden 6 metre yükseklikte olduğu ve bu yüksekliğe, hiçbir atın erişemeyeceği düşünülürse, olay esrarlı bir hal alıyor.PENÇE NİŞANI

---

9. Sayfa
Kapılarından biri Nuh'un gemsinden yapılmış.NUH’UN GEMİSİ

---

10. Sayfa
AVARLAR VE AYASOFYA’NIN ALTINLARIAvarlar, 575 yılında Roma’yı kuşatıyor ve Papa 1. Benedictus, fidye vererek kendini kurtarıyor. Ama Avarlar, 614-619 arasında bu kez İstanbul’u kuşatıyor. Patrik Sergius, Ayasofya’daki kutsal ama altından olan ne varsa erittirip para haline getirerek Avarlar’a veriyor. Avarlar, bir miktar da Bizanslı kadını alarak kuşatmayı kaldırıyor.

---

11. Sayfa
ORTODOKLARLA KATOLİKLER AYASOFYA’DAN AYRILIYOR1054 yılında papanın temsilcisi Kardinal Humbold, Patriğin yönettiği ayin sırasında Papa’nın Patriği aforoz ettiğini bildiren fetvayı açıklıyor. Ayin bozuluyor, kargaşa çıkıyor. Böylelikle Ortodoks ve Katolik kilisesi, birbirine darılarak temelli ayrılmış oluyor. Ayrılık 911 yıl sürüyor. 1967’de 6. Paul, İstanbul’a gelerek dargınlığı sona erdiriyor.

---

12. Sayfa
HIRİSTİYANLAR KUTSAL EMANETLERİ ÇALIYOR1204 yılında Haçlı orduları İstanbul’u yağmalarken Ayasofya’da ne kadar kutsal eser varsa hepsini kaçırıyor. Geçen yıl Vatikan, jest yaparak kutsal emanetlerden bazı bölümleri geri verdi.

---

13. Sayfa
DEİSİS MOZAYİĞİNDEKİ HZ.İSA DEĞİL1264’te İstanbul, Haçlıların elinden kurtarılıyor. Sonra, Ayasofya’da Deisis Mozaiği yapılıyor. Mozaikteki İsa figürü ABD’li araştırmacı Roberto Solarion’a göre, İsa değil, Kemerhisarlı Apollon. Bunun ispatı ise mozaikteki İsa figürünün sağ kaşının üzerindeki yara izi. İz, 11 sayısına işaret ediyor. Pisagorcu tarikat üyesi Apollon’da da bu iz var. Figürün Apollon’a ait olmasının nedeni ise Paganların Anadolu’da zorlaHıristiyanlaştırılırken, İsa’nın resminiyapar gibi görünseler de, Apollon’unresmini yapmaları.

---

14. Sayfa
DEİSİS MOZAYİĞİ-MERYEM ANAMozaikteki Meryem figürü, ellerini İsa’ya doğru uzatmış vaziyette. Oysa Hıristiyan şeriatına göre yapılan resimlerde Meryem’in ellerinde İncil, ya da İsa olması gerekiyor. Dolayısıyla, bu figürdeki Meryem, ‘anne’ değil Mecdeli Meryem olarak da bilinen ve Hz. İsa’nın eşi olduğu varsayılan kadına ait.

---

15. Sayfa
KUTSAL KASE ASLINDA AYASOFYAKutsal Kâse, aslında Hz. İsa’nın içit kabı değil, ‘Dişil Prensip’i temsil ediyor. Bu prensibin adı ‘Sofya’. Yani Kutsal Kâse’nin kendisi Ayasofya ki, Hıristiyanlık inancına göre bütün kiliseler rahim örnek alınarak yapılıyor. Bunların en kutsalı da ‘Kutsal Kâse’ Ayasofyada.

---

16. Sayfa
BİZANS’IN İLK GİZLİ TEŞKİLATIMikail Cellius adlı bir filozof, Bizans’ın ilk gizli teşkilatını Ayasofya’nın mahzenlerinde kuruyor. Aynı mahzenler, aynı zamanda Gnostik Hıristiyanların gizli kitabı Picatriks’in de çevirilerinin yapıldığı mekân.

---

17. Sayfa
İLK DÜZ HAÇ AYASOFYA’DAHıristiyanlar, İmparator Jüstinyen döneminde Akhineton Haçı adı verilen şekli bırakıyor ve düz haç modeline geçiyor. Bu da ilk kez Ayasofya’da kullanılıyor.

---

18. Sayfa
ÇAPRAZ HAÇAziz Andre’nin üzerinde idam edildiği haç, çapraz formda. İstanbul’daki kilisenin kurucusu sayılan Aziz Andre’nin anısına tavana çapraz haç motifi işlenmiş.

---

19. Sayfa
Latin komutan Henricus Dandolo, Papa’nın çağrısı üzerine İstanbul’u almak zorunda kalıyor. Bizanslılar’ın tehdidi oldukça ilginç: Eğer bu kenti alırsan ölürsün. Dandolo kenti alıyor ve ölüyor. Mezarı halen Ayasofya’da.DONDOLA

---

20. Sayfa
AYASOFYA VE KİLİSEAyasofya kilisenin malı değil. Çünkü imparatora ait. Dolayısıyla 1453’te FatihSultan Mehmet deAyasofya’nın değeriniödeyerek bir vakıfla kendiüzerine geçiriyor. Daha sonra da padişahla-rın malı olarak devam ediyor.

---

21. Sayfa
HERMETİK SEMBOLLER(Dört Balık)Tavandaki dört balık sembolü aslında dört Gospel’e atıf. Balık, iman anlamına geliyor. Bu İsa’da bütünleşmiş olan imanı temsil ediyor.

---

22. Sayfa
SİMGELERBaklava Bu şekil, eğer yuvarlak olsaydı kainat anlamına gelecekti. Oysa baklava motifi yeryüzü anlamına geliyor. Yeryüzünün merkezinde haç, haçın merkezinde de İsa var. Mantra ve Sekiz Köşeli Yıldız Sekiz çeperli gül, aslında Mantra’yı temsil ediyor. Çevresindeki sekiz köşeli yıldız ise kainatın sekiz köşesi olduğunu gösteriyor. Bunlar asıl olarak Paganik semboller.

---

23. Sayfa
HERMETİK SİMGELERDaire, kâinat anlamına geliyor, etrafında da minik noktalar var; onlar da yıldız demek. Bu, aynı zamanda şifa sembolü. Kenarlardaki defne dalları da Hermetik öğretiye ait. Aradaki haça benzer figürler de bir nevi Hermetik takiyye.

---

24. Sayfa
VİKİNGLER AYASOFYA’DAİkinci kat balkonlarından birinde, Vikingler’e ait Rune alfabesiyle yazılmış yazılar bulunuyor. Bu en mistik yazı tarzlarından biri olan Elgir Rune’u. Aynı yazılardan, bodrumdaki mahzenlerde de var.

---

25. Sayfa
TÜNELLERMahzenlerin altındaki tunellerden Kınalıada’ya kadar bir tünel uzandığı da söyleniyor.

---

26. Sayfa
APSİS YARIM KUBBESİAltın zemin üzerinde ortada değerli taşlarla süslü tahta oturan Meryem, kucağında İsa ile birlikte tasvir edilmiştir. Meryem’in koyu lacivert renkte sade ve bütün vücudunu örten kıyafeti, etrafını çeviren altın zemin ile bir kontrast oluşturur.

---

27. Sayfa
DEİSİS MOZAYİĞİAyasofya’nın mozaikleri arasında en ünlüsü Deisis kompozisyonudur. Deisis, yani mahşer günü İsa’dan Meryem ve Loannes Prodromos’un insanlık için yardımcı olmasını dilemeleridir. Mahşer Kompozisyonunun ortasını meydana getiren üçlü kompozisyonda ortada büyük bir İsa ekseni teşkil eder. Üçlü grubun ikinci şahsı Meryem'dir. Diğer yanda ise Vaftizci Yahya’dır.

---

28. Sayfa
İMPARATORİÇE ZOEOrtada Kainatın hakimi İsa, sağ eliyle takdis işareti yapmakta, sol eliyle incilerle bezenmiş cildi olan Kutsal Kitabı tutmaktadır. İsa’nın bir yanında imparatoriçe Zoe, diğer yanında Zoe’nin üçüncü kocası Konstantinos Monomakhos yer almaktadır. Bizans tarihinde entrikaları ve evlilikleriyle ün yapan imparatoriçe Zoe kocalarını değiştirdikçe mozaik üzerindeki imparatorun başı ve isminin belirten yazının da değiştiği sanılmaktadır. .

---

29. Sayfa
KOMNENOS AİLESİİmparator Komnenos II ile eşi Macar asıllı İmparatoriçe İrene ve oğulları Aleksios’u tasvir etmektedir. Ortada kucağında İsa ile ayakta duran Meryem yer almaktadır. İmparator ve İmparatoriçe değerli taşlarla süslü tören elbiselerini giymişler, imparatorun elinde bir para kesesi, İmparatoriçe de bir rulo tutmaktadır. Takdim edilen rulo kiliseye bağışları, deri kese ise altın yardımını belirtmektedir.

---

30. Sayfa
GÜNEY-BATI GİRİŞİAltın zemin üzerinde görkemli bir taht üzerinde oturur durumda Meryem tasvir edilmiştir. Başının iki yanında bulunan kısaltılmış harfler “Tanrı Anası” olduğunu ifade eden kelimelerin kısaltılmış sembolüdür. Meryem’in kucağında oturan İsa yetişkin, bilgiç bir insan ifadesine sahiptir. Bu onun Tanrıya yakın bir mistik varlık olduğunu gösterir. İki yanda bulunan imparator figürlerinden biri İstanbul’un kurucusu Büyük Konstantin ve elinde sunduğu maket bir şehir sembolüdür. Bu şehrin Byzantion, yanı İstanbul olduğu kolaylıkla anlaşılır. Ayasofya maketini sunan da Justinyen’dir.

---

31. Sayfa
İMPARATOR KAPISIBu mozaik pano 9. yüzyıl sonunda yapılmıştır. Ortada son derece süslü taşlar ve incilerle süslenmiş taht üzerinde oturmuş İsa bir kaide üzerine basmaktadır. Sağ eli takdis işareti yapmakta, sol eliyle dizi üzerinde açık duran bir kitabı tutmaktadır. İsa’nın ayakları önünde secde eder durumda imparator altıncı Leon şefaat isterken görülür . İki kenardaki madalyonların birinde Meryem tasvir edilmiştir. Diğerinde ise kilisenin koruyucusu baş melek Cebrail tasvir edilmiştir.

---

32. Sayfa
MELEK TASVİRLİ MOZAİKLERKubbeye geçişi sağlayan köşe elemanlarının yüzeylerinde yalnız kafa ve kanatlardan ibaret olan dört melek tasviri yer alır.

---

33. Sayfa
Saygılar İfral TurgutAğustos,2011

---