1. Sayfa
BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME BÜYÜME GELİŞMEEşeyli Üreme, Büyüme, GelişmeHayvanlarda Üreme, Büyüme, GelişmeBitkilerde Üreme, Büyüme, GelişmeEşeysiz Üreme

---

2. Sayfa
EŞEYLİ ÜREME1. Ünitede hücrenin yapısını ve farklı görevleri yerine getiren farklı hücre çeşitleri olduğunu görmüştük.Üreme hücrelerinin görevi ise canlıların üremesini sağlamaktır. Üreme hücrelerinin diğer adı eşey hücreleridir.Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin bir araya gelerek yeni canlı meydana getirmesine eşeyli üreme denir.

---

3. Sayfa
Eşeyli Üremenin Özellikleri :Erkek ve dişi birey vardır.Çok hücreli gelişmiş bitki ve hayvanlarda görülür.Eşeyli üreme sonucu az sayıda canlı oluşur.Eşeyli üreme sonucu oluşan canlılar çevre şartlarına uyum sağladıkları için dayanıklıdır.Eşeyli üreme hem genetik çeşitliliğe yol açar hem de canlısayısını arttırır.

---

4. Sayfa

---

5. Sayfa
Erkek ve dişi üreme hücreleri sperm, yumurta ve polendir. Yumurtanın özellikleri:Hareketsizdir.Büyük ve bol sitoplazmalıdır.Spermin özellikleri:1.(Dişi üreme hücresi yumurtaya oranla) küçüktür. Sitoplazması azdır.Hareketlidir, bu yüzden enerjiyeihtiyaç duyar.Enerji ihtiyacından dolayı bol miktarda mitokondrisi vardır.

---

6. Sayfa
Eşeyli üreme çeşitleri şunlardır:Tohumla ÜremeYumurta İle ÜremeDoğurarak Üreme

---

7. Sayfa
Yumurta İle ÜremeKuşlar, balıklar, sürüngenler, kurbağalar ve böceklerde görülür. Döllenme sonucu oluşan zigot sürekli bölünerek embriyo denilencanlı taslağını oluşturur.Yumurta ile üreyen canlılarda embriyo gelişimini vücut dışında ve yumurtanın içerisinde sürdürür ve tamamlar.

---

8. Sayfa

---

9. Sayfa
Doğurarak Üremeİnsanlarda ve memeli hayvanlarda görülür. Döllenme sonucu oluşan zigot sürekli bölünerek embriyo denilen canlıtaslağını oluşturur. Doğurarak üreyen canlılarda embriyo gelişimini vücut içinde, anne karnında sürdürür ve tamamlar.

---

10. Sayfa
Tohumla ÜremeÇiçekli bitkilerde görülür.Tohumun uygun şartlarda (su, sıcaklık, oksijen), çimlenerek yeni bir bitkiyi oluşturmasıdır.Tohum, bitkinin çiçeğindeki dişi organda döllenme olayı sonucuoluşur.

---

11. Sayfa
HAYVANLARDA ÜREME, BÜYÜME, GELİŞMEDoğada yaşayan canlıların doğması, büyümesi, gelişmesi, üremesi ve ölmesini içine alan süreye hayat döngüsü denir.Hayat döngüsü üreme olayı ile başlar.Hayvanlar insanlara benzer şekilde eşeyli üreme yöntemiyle nesillerinin devamını sağlarlar.Dişi bireyin ürettiği yumurta ve erkek bireyin ürettiği spermlerüremede kullanılır.

---

12. Sayfa

---

13. Sayfa
Eşeyli Üremenin Gerçekleşmesi (Döllenme Olayı)Eşeyli üreme, döllenme olayı ile gerçekleşir.Erkek ve dişi üreme hücrelerinin çekirdekleri birleşmesiolayına döllenme denir.Döllenme olayı 2 çeşittir.Dış döllenme: Bu döllenme çeşidinde, sperm ve yumurta hücreleri vücut dışına atılır. Üreme hücreleri suda birleşme yaparlar. Suya bırakılan üreme hücrelerinin döllenme şansını artırmak için aynı yere aynı anda çok sayıda üreme hücresi bırakılır. Böylece şans artar ve sperm yumurtayı döller. Yumurta döllenirse gelişimi de suyun içinde devam eder. Böyle bir döllenme çeşidi görülen hayvanlar balık, kurbağa ve suda yaşayan omurgasız hayvanlardır.

---

14. Sayfa
İç döllenme: Bu döllenme çeşidinde, sperm ve yumurta hücresi dişinin vücudunun içinde gerçekleşir. Dışarıda gelebilecektehlikelere karşı korunmak için döllenme anne vücudun içinde gerçekleşir. Erkek birey çok sayıda üreme hücresi, dişi birey ise az sayıda üreme hücresi meydana getirir.Not: İç döllenmenin şansı, dış döllenmeden daha fazladır. İç döllenme yaşayan canlılara örnek olarak kuşlar, sürüngenler, suda yaşayan memeli hayvanlar ( balina,yunus), insanlar ve diğer canlılar verilebilir.

---

15. Sayfa
Hayvanların döllenmeden sonra dünyaya gelene kadar geçirdiklerievreler de 2 kısımda incelenir:İç gelişme: Döllenmiş yumurtanın gelişimini anne karnında tamamlamasıdır.Dış gelişme: Döllenmiş yumurtanın gelişimini anne karnının dışında yumurta içinde tamamlamasıdır. Dış gelişme olan canlılarda döllenen yumurta dışarı atıldıktan sonra anne, yumurtanın uygun sıcaklıkta kalması ve korunması için belli bir süre kuluçkaya yatar.

---

16. Sayfa

---

17. Sayfa
BALIKLARDA ÜREME BÜYÜME GELİŞMEBalıklar ürettikleri sperm ve yumurtalarını suda belirli bir yere bırakırlar.Balık yumurtaları vücut dışında suda döllenir.Bunun için çok sayıda yumurta ve sperm üretilir.Balıklar döllenme ve üreme şansını artırabilmek için, aynı zamanda ve suyun durgun olduğu bir yere çok sayıda üreme hücresi bırakırlar. Böylecedöllenmiş olan yumurta sayısı artırılmış olur.

---

18. Sayfa
Yumurta içinde balığın gelişmesine yetecek kadar besin bulunur. Balık yavrusu yumurta içinde gelişmesini tamamlayarak dışarı çıkar.Yumurtadan çıkan balıklar ana canlıya benzerler.Balıklarda yavru bakımı özelliği yoktur.Hamsi, sazan, levrek, uskumru, köpek balığı, alabalık, ton balığı ve mezgit bu şekilde çoğalır.Kısacası balıklarda dış döllenme, dış gelişme görülür.

---

19. Sayfa
KURBAĞALARDA ÜREME BÜYÜME GELİŞMEKurbağalarda hem erkek hem de dişi bireyler üreme hücrelerini sudaki belli yerlere bırakırlar.Yumurta ile sperm suda birleşirler.Döllenme suda gerçekleşir.Bunun için çok sayıda sperm veyumurta üretimi yapılır.Yumurta içinde yavru bir miktar gelişerek dışarı çıkar.Yumurtadan çıkan yarı gelişmişhaldeki yavruya iribaş denir.İribaş balık görünümünde olanbir larva canlıdır.

---

20. Sayfa

---

21. Sayfa
Larva çevresinden besin maddelerini alarak gelişmesini sürdürür ve erginleşir.Larvanın değişerek erinleşmesisürecine başkalaşım denir.Kurbağalarda döllenmiş yumurtanın gelişmesi sonucu larvalar oluşur.Balık biçiminde olan larvaların zamanla ön ve arka ayakları gelişir.Kuyruğunun kaybolmasıyla beraber genç kurbağa meydana gelir.Genç kurbağa karaya çıkarak gelişmesine devam eder.Kısacası kurbağalarda dış döllenme, dış gelişme görülür.

---

22. Sayfa

---

23. Sayfa
Başkalaşım Olayı:Kurbağalar ve böceklerde meydana gelir.Yumurtada yeterli besin olmadığı için yavru canlı gelişmesini tamamlayamadan dışarı çıkar.Yumurtadan çıkan yavrunun bazı yapısal değişiklikler geçirerek anacanlıya benzer hale gelmesine başkalaşım denir.Kurbağa, kelebek, arı, karınca, hamam böceği, sivrisinek, karasinek, gibi canlılar başkalaşım geçirir.

---

24. Sayfa

---

25. Sayfa
İpek böceğinin başkalaşımı:İpek böceği salgıladığı yapışkan bir maddeyle, yumurtalarını birbirine bağlayarak etrafa dağılmalarını önler.Tırtıl, yumurtaların gelişebilmesi için salgıladıkları iplikle kendilerinekoza örmeye başlarlar.Yumurta olgunlaşınca tırtıl oluşur.Tırtılın ergin hale gelinceye kadar geçirdiği uyku dönemine pupadenir.Pupa dönemi sonunda kozadan kelebek oluşur.

---

26. Sayfa

---

27. Sayfa
SÜRÜNGENLERDE ÜREME BÜYÜME GELİŞMESürüngenler : Kertenkele, yılan, kaplumbağa, timsah sürüngenlere örnektir.Sürüngenlerde iç döllenme, dışgelişme görülür.Yumurta ile çoğalırlar. Yavrularına bakmazlar.

---

28. Sayfa

---

29. Sayfa
KUŞLARDA ÜREME BÜYÜME GELİŞMEYumurta ve spermin birleşmesi dişi canlının vücudunda meydanagelir. Dişi kuşun vücudunda döllenme sonucunda yumurta oluşur. Oluşan yumurta yumurtlama olayıyla dışarı çıkar. Üreme dönemlerinde ürettikleri yumurtaların üzerine kuluçkaya yatarlar. Kuluçkaya yatma yumurta içindeki embriyonun gelişmesi için uygun sıcaklığın oluşmasını sağlar.

---

30. Sayfa
Kuşlarda yavru bakımı vardır. Yumurtadan çıkan yavrularını kendilerine yeterli oluncaya kadar besler ve korurlar. Kuşlar dışarıdan buldukları besinlerle yavruların beslenmesini sağlarlar. Kuş yavruları bir kısım yaşam ve beslenme özelliklerini ebeveynlerinden öğrenirler. Deve kuşu, penguen, tavuk, leylek, serçe, kanarya, şahin, papağan, karga, kartal, ardış kuşu ve martı bu şekilde çoğalırlar.Kısacası kuşlarda iç döllenme, dış gelişme görülür.

---

31. Sayfa
MEMELİLERDE ÜREMEMemelilerde, yumurta ve spermin birleşmesi dişi canlının vücudunda gerçekleşir. Döllenme sonucu zigot oluşur ve zigottan embriyo meydana gelir.Embriyo dişi canlının döl yatağında gelişmesini sürdürür. Gelişme sonucu oluşan yavru canlı doğum olayıyla dişinin vücudundan dışarıya çıkar. Yavru canlı anne veya babasınabenzer. Yavru bireyler kendilerine bakamadıkları için, ebeveynleri tarafından kendilerine yeterli oluncaya kadar beslenir ve korunurlar.

---

32. Sayfa

---

33. Sayfa
Yavrunun beslenmesinde anne sütü ile sağlanır. Dişi canlıların sütü özel besin değerlerine sahiptir. Sütün yapısında yavrunun mikroplardan korunmasını sağlayan maddeler vardır. Kedi, köpek, inek, kanguru, at, koyun, aslan, tavşan, yunus, zürafa, fil, yarasa, balina, deve ve fok gibi canlılar bu şekilde çoğalırlar.Kısacası memelilerde iç döllenme, iç gelişme görülür.

---

34. Sayfa
BÖCEKLER:Arı, karasinek, sivrisinek, bit, kene, çekirge, hamamböceği, kelebek gibi canlılardır.Böceklerde iç döllenme, dışgelişme görülür.Yumurta ile çoğalırlar ve başkalaşım geçirirler.

---

35. Sayfa
ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE ÜREMEÇevremizde gördüğümüz güzel çiçekler bulunduğu bitkinin üreme organıdır.Çiçek yapısında dişi ve erkeküreme organını bulundurur.

---

36. Sayfa

---

37. Sayfa
ÇİÇEĞİN KISIMLARI;Çiçek Sapı: Çiçeği bitkiningövdesine bağlayan kısımdır.Çiçek Tablası: Çanak yaprak,taç yaprak ,erkek ve dişi organların üzerine dizildiği kısımdır.Çanak Yaprak:Çiçek tomurcuk halindeyken tomurcuğu dış etkenlerden korur.Taç Yaprak:Çiçeğin renkli yapraklarıdır.Canlı renkleri ve aromalı kokuları ile birçok hayvanı çiçeğe çeker,böylece tozlaşmaya yardımcı olur.

---

38. Sayfa
Erkek Organ:Bir çiçekte çok sayıda erkekorgan bulunabilir.İki bölümden oluşur.unlar sapçık ve başçıktır.Sapçık bölümü, başçık bölümünüçiçeğe bağlar.Başçık bölümü dört kesecikten oluşur. Bu keseciklere, polen (çiçek tozu) keseleri de denir. Polen çiçekteki erkek üreme hücreleridir. Polenler olgunlaşınca polen keseleri patlar ve olgunlaşmış polenler çevreye yayılır.

---

39. Sayfa
Kaba bir sürahiye benzer.Dişi organ, dişicik tepesi, dişicik borusu ve yumurtalıktan oluşur.Dişicik tepesi nemli ve yapışkandurumdadır.Polenler dişicik tepesine yapışarak burada çimlenir.Dişicik tepesi ile yumurtalık arasındaki bölüme ise dişicik borusu denir.Dişicik borusu çimlenen polenin yumurtaya ulaşmasını sağlar.Dişi Organ:Çiçeğin en iç bölümünde bulunur. Yumurtalık ise en alttaki şişkinbölümdür.Burada yumurta hücresi bulunur.Yumurtalık kısmında bir veya birkaç tane tohum taslağı bulunur.

---

40. Sayfa

---

41. Sayfa

---

42. Sayfa
ÇİÇEKTE TOZLAŞMA VE DÖLLENME

---

43. Sayfa
Olgunlaşan çiçek tozları (polenler), erkek organın başçığı çatlayınca çevreye dağılır.Dağılan çiçek tozlarının bir kısmı yağmur, rüzgâr, kuşlar, böcekler veya insanlar gibi dış etkilerle dişi organın tepeciğine taşınır. Bu olaya tozlaşma denir.Dişi organın tepeciğine gelerek yapışan polenlerin zarı, dişi organıntepeciği nemli olduğu için çatlar.Polenin içindeki spermlerden biri yumurtalığa doğru polen tüpünü oluşturur. Diğer sperm polen tüpünden ilerleyerek yumurtalığa ulaşır. Yumurtalıkta bulunan yumurta hücresinin çekirdeği ile spermin çekirdeği birleşerek kaynaşır. Bu olaya döllenme denir. Yumurta hücresinin içinde bulunduğu tohum taslağı döllenme sonrasında gelişerek tohumu oluşturur. Tohumun içinde bulunduğu yumurtalığın gelişmesiyle de meyve oluşur.

---

44. Sayfa

---

45. Sayfa

---

46. Sayfa

---

47. Sayfa
Bir tohum içten dışa doğru embriyo, çenek ve tohum kabuğu olmak üzere üç kısımdan oluşur.

---

48. Sayfa

---

49. Sayfa
EmbriyoDöllenmiş yumurtanın (zigotun) geçirdiği çok sayıda bölünmeler sonucu yapıya embriyo denir. Embriyo bitkinin taslağıdır.Çimlenme sırasında hücre bölünmeleri geçirerek bitkiyi oluşturur.ÇenekEmbriyoyu çevreler. Bitkinin türüne göre nişasta, protein, yağ ve selüloz gibi maddeleri depolar. Embriyoyu çimlenme sırasında besler.

---

50. Sayfa
Tohum KabuğuTohum taslağının dış çeperinin kalınlaşmasıyla meydana gelir. Embriyoyu olumsuz çevre koşullarına karşı korur.Tohum zarı sayesinde embriyo çimlenme yeteneğini kaybetmeden uzun zaman korunur.Bu süre, tohum zarının kalınlığına ve besin deposuna bağlı olarakdeğişebilir.

---

51. Sayfa
Çiçekler, tohumlar ve meyveler bitkilerin nesillerini devam ettirmelerini sağlar.Meyvelerin bazılarında bir tane tohum bulunur. Erik, kiraz, kayısı,şeftali bu meyvelere örnek verilebilir. Bazı meyvelerde ise birden fazla tohum bulunur. Elma, ayva, armut, mandalina, portakal bu meyvelere örnek verilebilir.Meyveler domates, elma, salatalık gibi etli ve sulu ya da fındık, ceviz gibi sert kabuklu ve kuru olabilir.Tohumun yapısıyla çevreye yayılma şekli arasında bir ilişki vardır. Atkestanesinin dikenli tohumları insanların giysilerine ya da hayvanların tüylerine yapışarak taşınır.Karahindiba bitkisinin paraşüt şeklindeki tohumları rüzgârın etkisiyletaşınır.Böğürtlen kuşlar tarafından yenilir ve tohumları kuşların dışkılarıyla toprağa karışır.

---

52. Sayfa

---

53. Sayfa
Tohumun ÇimlenmesiTohumun içindeki embriyonun uygun şartlarda gelişerek yeni birbitki meydana getirmesine çimlenme denir. Tohumun çimlenebilmesi için:*Canlı olması gerekir. Pişirilmiş ve çürümüş tohumlar çimlenmez.*Sıcaklığın uygun olması gerekir. Çok yüksek sıcaklıkta ya da çok düşük sıcaklıkta çimlenme olmaz.*Su(nem)gerekir. Kuru ortamda çimlenme olmaz.*Oksijen gerekir. Oksijensiz ortamda çimlenme olmaz.SOS !!!

---

54. Sayfa
DİKKAT DİKKAT!Tohumlar genellikle kuru ve soğuk ortamlarda uyku halindedir.Tohum çimlenip ilk yapraklar oluşuncaya kadar fotosentez yapılmaz.Bu nedenle çimlenme için ışık ve karbondioksit gerekli değildir. Karanlık ortamda çimlenme olur.Bu dönemde solunum yapılır. Solunum için gerekli olan besin çeneklerden karşılanır. Bundan dolayı çimlenme sırasında çenekteki besin miktarı gittikçe azalır.Çimlenme ile beraber tohumda ağırlık azalması gerçekleşir

---

55. Sayfa
EŞEYSİZ ÜREMEBir canlıdan döllenme olmaksızın yeni bireylerin oluşturmasınadenir.İlkel yapılı canlılarda görülür.Oluşan yavru canlılar tamamen ana canlıya benzer.Canlılar arasında çeşitlilik bulunmaz.Eşeysiz üreme, bölünme, tomurcuklanma, sporlu üreme vevejetatif üreme gibi çeşitlere ayrılır.

---

56. Sayfa

---

57. Sayfa
Bölünerek ÜremeTek hücreli canlılarda görülür.Büyüyen hücre ortadan ikiyebölünerek çoğalır.Bölünme enine veya boyuna gerçekleşebilir.Paramesyumda (terliksi hayvan), öglenada (kamçılı hayvan), bakteri ve amipte görülür.

---

58. Sayfa
Rejenerasyonla ÜremeBazı omurgasız hayvanlarda, vücutlarından kopan parçadan yenicanlı oluşmasıdır.Halkalı ve toprak solucanlar eğer hayatsal organlarının bulunduğu yerden bölünürse, bölünen parçalardan yeni canlılar meydana gelir.Kertenkelenin kopan kuyruğununtamamlanması, yarısı alınan karaciğerin kendini tamamlaması rejenerasyonla olur. Fakat bu olay üreme değildir.

---

59. Sayfa
Tomurcuklanarak ÜremeAta canlıda oluşan çıkıntılardan yeni canlılar meydana gelir.Oluşan yeni canlı atadan ayrılabilir veya ayrılmayarak kolonide oluşturabilir.Bira mayası, sünger, hidra, polip mercanlarda görülür.

---

60. Sayfa

---

61. Sayfa
Sporla ÜremeAna canlı hücreleri içerisinde özel yöntemlerle çok sayıda spor oluşturulur.Sporlar çok küçük olduklarından su, rüzgar ve hayvanlaryardımıyla çevreye yayılırlar.Uygun ortam bulduklarında çimlenerek ana canlıyı oluştururlar.Bakteriler uygun olmayan koşullarda spor üreterek korunurlar.Mantarlar, sıtma mikrobu, çiçeksiz bitkilerde görülür.

---

62. Sayfa
Çelikle ÜremeKavak, çilek, söğüt, gül, üzüm vb. bitkilerinden alınan parçadan (kök, gövde, yaprak) kök oluşarak yeni bitkinin oluşması olayıdır

---

63. Sayfa
Yumru ile ÜremePatates, yer elması gibi bitkilerde görülen üreme şeklidir.Patates gibi bitkiler yumru gövdenin göz bulunan kısımları dikilerek çoğaltılır.Patatesler çok ender olarak tohumla da üretilir.

---

64. Sayfa

---

65. Sayfa
ÜNİTE SONU SORULAR2012 pybs1.

---

66. Sayfa
2012 pybs2.

---

67. Sayfa
2013 pybs3.

---

68. Sayfa

---

69. Sayfa
2014 pybs2012 pybs4.5.

---

70. Sayfa
2014 pybs2014 pybs6.7.

---

71. Sayfa
2014 pybs8.

---

72. Sayfa

---

73. Sayfa
2011 pybs2011 pybs9.10.

---

74. Sayfa
2011 pybs11.

---

75. Sayfa
2008 sbs12.

---

76. Sayfa

---

77. Sayfa
2008 sbs13.

---

78. Sayfa
2010 sbs2010 sbs14.15.

---

79. Sayfa
2009 sbs2009 sbs16.17.

---

80. Sayfa

---