İşte Cevaplar
Cevap : Kafiye ya da uyak, şiirde mısra sonlarında bulunan sözcüklerin son heceleri arasındaki ses benzerliğidir. Şiirde uyak, dize sonlarında bulunan farklı görevlerdeki ekler veya anlamları ayrı sözcükler arasında görülür. Dize sonlarında yinelenen aynı görevdeki ekler ya da sözcükler uyak değildir. Bunlara redif denir.
Kafiye Çeşitleri
1- Yarım Kafiye:
- Tek ses benzeşmesine dayanan kafiyeye yarım kafiye denir.
- Genellikle Halk Edebiyatında kullanılır.
Örnek-1
Ben çektiğim kimler çeker
Gözlerim kanlı yaş döker
Bulanık bulanık akar
Dağlarım seliyim şimdi (Kul Mustafa)
Örnek-2
İstedim kendimi bu göle atam
Elimi uzatıp yavruyu tutam
Örnek-3
Üstümüzden gelen boran kış gibi
Şahin pençesinde yavru kuş gibi
Seher sabahında rüya düş gibi
Çağıta bağırta aldı dert beni
2- Tam Kafiye:
- İki ses benzeşmesine dayanan kafiyeye tam kafiye denilir.
Örnek-1
Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum,
Kimdir o, nasıldır diye rüzgarlara sordum,
Hulyamı tutan bir büyü var onda diyordum
(Y. Kemal Beyatlı)
Örnek-2
Sen miydin o afet ki dedim, bezm-i ezelde
Bir kanlı gül ağzında ve mey kasesi elde,
Bir sofrada içtik, ikimiz aynı emelde,
Karşımda uyanmış gibi bir baktı sarardı. (Yahya Kemal Beyatlı)
Örnek-3
On atlıya karar verdim yaşını
Yenice sevdaya salmış başını
El yanında yakar gider kaşını
Tenhalarda gülüşünü sevdiğim.
3- Zengin Kafiye:
- İkiden fazla sesin benzeşmesiyle oluşan kafiyeye denir.
- Daha çok Divan şiirinde kullanılır.Çok sürse ayrılık, aradan geçse çok sene
Örnek-1
Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk,
Soğuk bir mart sabahı.. Buz tutuyor her soluk (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Örnek-2
Baygın bir ihtizaz ile bi-huş akar dere,
Sahillerinde çocuklar uzanmış çemenlere. (Orhan Seyfi Orhon)
Örnek-3
Miskin Yunus biçareyim
Baştan ayağa yareyim
Dost ilinden avareyim
Gel gör beni aşk neyledi (Yunus Emre)
4- Tunç Kafiye
- Kafiyedeki kelimelerden birinin, diğerini içinde aynen bulunması yani tekrar edilmesiyle oluşan kafiyeler tunç kafiye denir.
Örnekler
Fikrim bir hulyaya bazı dalar da
Düşünür, derim ki: "Bu odalarda
Kim bilir kaç kişi oturmuş yatmış." (7 harf) (Yusuf Ziya Ortaç, Evim)
Ay asar kandilini,
Suya sarkan dilini. (11 harf)
Kimi solgun, sarışın; kimi ak, kimi kara;
Kiminin arkasından görünüyor Ankara. (4 harf)
Hey Emre'm Yunus biçâre
Bulunmaz derdine çâre (4 harf) (Yunus Emre)
5- Cinaslı Kafiye
- Yazılışları ve okunuşları aynı anlamı farklı olan kelimelerle yapılan kafiyeye cinaslı kafiye denir.
- Cinaslı kelimeler daha çok manilerde kafiye olarak kullanılır.
Örnek-1
Niçin kondun a bülbül
Kapımdaki asmaya
Ben yarimden vazgeçmem
Götürseler asmaya
Örnek-2
Bilmem ki yaz mı gelmiş
Niçin açmış gül erken
Aklımı kayıp ettim
Nazlı yarim gülerken
Diğer Cevaplara Gözat
Kafiye Çeşitleri
1- Yarım Kafiye:
- Tek ses benzeşmesine dayanan kafiyeye yarım kafiye denir.
- Genellikle Halk Edebiyatında kullanılır.
Örnek-1
Ben çektiğim kimler çeker
Gözlerim kanlı yaş döker
Bulanık bulanık akar
Dağlarım seliyim şimdi (Kul Mustafa)
Örnek-2
İstedim kendimi bu göle atam
Elimi uzatıp yavruyu tutam
Örnek-3
Üstümüzden gelen boran kış gibi
Şahin pençesinde yavru kuş gibi
Seher sabahında rüya düş gibi
Çağıta bağırta aldı dert beni
2- Tam Kafiye:
- İki ses benzeşmesine dayanan kafiyeye tam kafiye denilir.
Örnek-1
Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum,
Kimdir o, nasıldır diye rüzgarlara sordum,
Hulyamı tutan bir büyü var onda diyordum
(Y. Kemal Beyatlı)
Örnek-2
Sen miydin o afet ki dedim, bezm-i ezelde
Bir kanlı gül ağzında ve mey kasesi elde,
Bir sofrada içtik, ikimiz aynı emelde,
Karşımda uyanmış gibi bir baktı sarardı. (Yahya Kemal Beyatlı)
Örnek-3
On atlıya karar verdim yaşını
Yenice sevdaya salmış başını
El yanında yakar gider kaşını
Tenhalarda gülüşünü sevdiğim.
3- Zengin Kafiye:
- İkiden fazla sesin benzeşmesiyle oluşan kafiyeye denir.
- Daha çok Divan şiirinde kullanılır.Çok sürse ayrılık, aradan geçse çok sene
Örnek-1
Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk,
Soğuk bir mart sabahı.. Buz tutuyor her soluk (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Örnek-2
Baygın bir ihtizaz ile bi-huş akar dere,
Sahillerinde çocuklar uzanmış çemenlere. (Orhan Seyfi Orhon)
Örnek-3
Miskin Yunus biçareyim
Baştan ayağa yareyim
Dost ilinden avareyim
Gel gör beni aşk neyledi (Yunus Emre)
4- Tunç Kafiye
- Kafiyedeki kelimelerden birinin, diğerini içinde aynen bulunması yani tekrar edilmesiyle oluşan kafiyeler tunç kafiye denir.
Örnekler
Fikrim bir hulyaya bazı dalar da
Düşünür, derim ki: "Bu odalarda
Kim bilir kaç kişi oturmuş yatmış." (7 harf) (Yusuf Ziya Ortaç, Evim)
Ay asar kandilini,
Suya sarkan dilini. (11 harf)
Kimi solgun, sarışın; kimi ak, kimi kara;
Kiminin arkasından görünüyor Ankara. (4 harf)
Hey Emre'm Yunus biçâre
Bulunmaz derdine çâre (4 harf) (Yunus Emre)
5- Cinaslı Kafiye
- Yazılışları ve okunuşları aynı anlamı farklı olan kelimelerle yapılan kafiyeye cinaslı kafiye denir.
- Cinaslı kelimeler daha çok manilerde kafiye olarak kullanılır.
Örnek-1
Niçin kondun a bülbül
Kapımdaki asmaya
Ben yarimden vazgeçmem
Götürseler asmaya
Örnek-2
Bilmem ki yaz mı gelmiş
Niçin açmış gül erken
Aklımı kayıp ettim
Nazlı yarim gülerken
Diğer Cevaplara Gözat
Sunum İçeriği
1. SayfaKAFİYE VE REDİF SUNUSU
2. Sayfa
KAFİYEKAFİYE NEDİRKAFİYE ÇEŞİTLERİKAFİYE ÖRGÜLERİ
3. Sayfa
KAFİYE NEDİR?Çoğu zaman mısra sonlarında, bazen de mısra içlerinde ya da başlarında ses benzerliğini sağlayan kelime veya eklere kafiye denir.
4. Sayfa
Kafiyeyi oluşturan unsurların yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları ve görevleri farklı olmalıdır. Yel yapraklarımı savurur Dört yanım yağmurla örtülü Güz vaktim gerçek ya ne yağmur(Ahmet Muhip Dranas)
5. Sayfa
KAFİYE ÇEŞİTLERİYARIM KAFİYETAM KAFİYEZENGİN KAFİYECİNASLI KAFİYE
6. Sayfa
1. YARIM KAFİYESözcük veya eklerin son hecelerinde genellikle bir ünsüz harfin benzeşmesine dayanan kafiyeye yarım kafiye denir.
7. Sayfa
Ben çektiğim kimler çeker Gözlerim kanlı yaş döker Bulanık bulanık akar Dağların seliyim şimdi.(Kul Mustafa) Birinci dörtlükte çek-, dök-, ak kelimelerininsonundaki “k” sesleri yarım kafiyedir.
8. Sayfa
Hörü kızlar sürmelemiş gözünüİlin aşiretin çeksin nazınıKaldır perçemini görem yüzünü(Karacaoğlan)Ve deniz aynı denizO gülüşten eser yok yalnız(Yahya Kemal Beyatlı)
9. Sayfa
Hatırlar bir gün, camı açtığınıDuran bir bulutu, bir kuş uçtuğunuTutmak için koştum ay ışıklarınaDağılıp karıştım ay ışıklarına(Ahmet Muhip Dranas)
10. Sayfa
Çıkış noktaları birbirine yakın olan bazı harflerin benzeşmesi de yarım kafiye sayılır: c-ç, ç-ş, s-ş, l-r, ğ-y, d-t, z-s gibi.Aşkın şarabından içemMecnun olup dağa düşem(Yunus Emre)
11. Sayfa
Gelmişim dünyaya bir daha gelmemAlem bir yan olsa o yari vermem(Karacaoğlan)Biz de gezer idik irfanda sazdaBize de gel oldu kanlı Sıvas’taHidir paşa bizi astı bulunmaz(Pir Sultan Abdal)
12. Sayfa
2. TAM KAFİYESözcük veya eklerin son hecelerinde, biri ünlü biri ünsüz harf olmak üzere, iki ses birbirinin aynı ise bu tam kafiyedir. Dedem koynunda yattıkça benimsin, ey güzel toprak Neler yapmış bu millet en yakın tarihe bir sor bak(Süleyman Nazif)
13. Sayfa
Orhan zamanından kalma bir duvarOnunla aynı yaşta ihtiyar bir çınar(Ahmet Hamdi Tanpınar)Ey bu topraklar için toprağa düşmüş askerGökten ecdad inerek öpse o pâk alnı değer(Mehmet Akif Ersoy)
14. Sayfa
Mazî köyünde, hatıralar gölgesinde kalYaklaştığın tabiatı günlerce seyre dal(Yahya Kemal Beyatlı)Akşam, yine akşam, yine akşamGöllerde bu dem bir kamış olsam(Ahmet Haşim)Gurbet o kadar acıKi ne varsa içimdeHepsi bana yabancı(Kemalettin Kamu)
15. Sayfa
3. ZENGİN KAFİYESözcük ve eklerin son hecelerinde ikiden fazla ses benzerliğine dayanan kafiyeye zengin kafiye denir.Birbirine benzeyen seslerin sıralanışında herhangi bir kural yoktur.Benzer ses sayısı üçü geçince uyumda zenginleşme derecesi artar.
16. Sayfa
Ancak, şiirde sözün doğallığını yitirmeden dizeleri kulağı tırmalayan benzer ses yığınları durumuna sokmadan zengin kafiye kullanabilmek ustalık isteyen bir sanattır.ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuksoğuk bir mart sabahı…buz tutuyor her soluk(Faruk Nafiz Çamlıbel)
17. Sayfa
4. CİNASLI KAFİYEAnlam ayrı fakat yazılış ve söyleniş aynı olan iki sözün mısra sonunda kullanılması suretiyle yapılan kafiyeye cinaslı kafiye denir.Kalem böyle çalınmıştır yazımaYazım kışıma uymaz kışım yazıma(Gevheri)
18. Sayfa
Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geçBu son fasıldır ey ömrüm, nasıl geçersen geç!(Yahya Kemal Beyatlı) Birinci mısradaki “geç” zaman anlamındadır. İkinci mısradaki “geç” ise “geçmek” fiilinin emir çekimidir. Yazılışları aynı anlamları farklıdır.
19. Sayfa
Her nefeste eyledik yüz bin günahBir günaha etmedik bir gün âh(Süleyman Çelebi - Mevlid)Güle nazBülbül eyler güle nazGirdim bir dost bağınaAğlayan çok gülen az.YazındanKatip kölen olayımÖğret bana yazındanAşıka ölüm olmazYa kürektir ya zından.(Anonim)
20. Sayfa
KAFİYE ÖRGÜSÜ (DÜZENİ)DÜZ KAFİYEÇAPRAZ KAFİYESARMA KAFİYE
21. Sayfa
Kafiye Örgüsü (Düzeni)Mısraların son seslerine bakılarak bir dörtlüğün kafiye düzeni çıkarılabilir.Bir mısranın hangi mısra ile kafiyeli olduğunun gösterilmesine kafiye örgüsü denir. Kafiye düzeninde her mısra bir çizgiyle, kafiyeler de harflerle gösterilir.
22. Sayfa
1) Düz KafiyeBirinci mısra ile ikinci mısranın, üçüncü ile dördüncü mısranın birbiriyle kafiyeli olmasıdır. ……….a ……….a ……….b ……….b
23. Sayfa
Derler bilir hakikati yüzlerce feylesofBir kısmı şek ve şüphede bir kısmı hayli kofAksetmiyor çoğunda fikirler ayân beyân,Hayyâm imiş hakikati az çok fısıldayan. Halk edebiyatında dörtlüklerde kullanılan aaab şeklindeki kafiyeler de düz kafiyedir.Ağacınız yapraklarla donanırTaşlarımız bir birliğe inanırHer çiçekler bağrınızda gönenirPınarınız çağlar akışır dağlaraabb(Yahya Kemal)aaab(Karacaoğlan)
24. Sayfa
2) Çapraz KafiyeDörtlükte birinci ile üçüncü, ikinci ile dördüncü mısranın kafiyeli olmasıdır. abab şeklinde gösterilir. ……….a ……….b ……….a ……….b
25. Sayfa
Hâfız’ın kabri olan bahçede bir gül varmış;Yeniden her gün açarmış kanayan rengiyleGece bülbül ağaran vakte kadar ağlarmışEski Şiraz’ı hayal ettiren âhengiyleabab(Yahyâ Kemal)
26. Sayfa
3) Sarma KafiyeHer dörtlüğün birinci ve dördüncü, ikinci ve üçüncü dizeleri kendi arasında kafiyelidir.Kafiye düzeni abba şeklinde gösterilir. ……….a ……….b ……….b ……….a
27. Sayfa
Akşamleyin güneş ardından gecelerGörününce en son bu yolun ucunda,Aksimiz mi? –dersin-başı avucunda,Düşünceye dalmış bir insan geceler. abba(Cahit Sıtkı Tarancı)
28. Sayfa
REDİFMısra sonlarında yazılışları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, kelime ve gruplarının tekrar edilmesine redif denir. Redif kafiyeden sonra gelir. Bu sebeple bir mısrada sondan başa doğru, önce varsa redif, sonra kafiye bulunur.Redif her mısra sonunda bulunmak zorunda değildir. Redifsiz kafiye de olabilir.
29. Sayfa
Ülkendeki kuşlardan ne haber vardırMezarlardan bile yükselen bir bahar vardırAşk celladından ne çıkar madem ki yâr vardırYoktan da vardan da öte bir var vardırHep suç bende değil beni yakıp yıkan bir nazar vardırO şarkıya özenip söylenecek mısralar vardır(Sezai Karakoç)Yarab bela-yı aşk ile kıl aşina beniBir dem bela-yı aşktan etme cüda beni(Fuzuli)
30. Sayfa
Bizim elde bahar olur yaz olurGöller dolu ördek olur kaz olurSevgi arasında yüz bin naz olurSuçumu bağışla ben sana kurban(Ercişli Emrah)Kaçır beni âhenk, al beni birlikArtık barınamam gölge varlıktaVer cüceye onun olsun şairlikŞimdi gözüm büyük sanâtkarlıkta(Necip Fazıl)
31. Sayfa
Hülya tepeler hayâl ağaçlarDurgun suda dinlenen yamaçlar Yukarıdaki dizelerde altı çizili bölümler rediftir.
Cevap : Kafiye Şeması
Mısraların son seslerine bakılarak bir dörtlüğün kafiye düzeni çıkarılır. Kafiye düzenlerinin, mısralarının son seslerindeki düzene göre çeşitleri vardır.
1. Düz Kafiye: "a a a b" "bbbc" "cc" "a a b b" olmalı.
2. Çapraz Kafiye: "a b a b" "cdcd" olmalı.
3. Sarma Kafiye: "a b b a" "cddc" olmalı.
Mısraların son seslerine bakılarak bir dörtlüğün kafiye düzeni çıkarılır. Kafiye düzenlerinin, mısralarının son seslerindeki düzene göre çeşitleri vardır.
1. Düz Kafiye: "a a a b" "bbbc" "cc" "a a b b" olmalı.
2. Çapraz Kafiye: "a b a b" "cdcd" olmalı.
3. Sarma Kafiye: "a b b a" "cddc" olmalı.
Sunum İçeriği
1. SayfaKAFİYE (UYAK)Hazırlayan:Göksel KURTTürkçe Öğretmenistyle.visibilityppt_xppt_ystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
2. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni2RedifMısra sonlarında görevce ve anlamca bir birinin aynı olan ses benzerliklerine redif denir.style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibility
3. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni3ÖRNEK“Geyik dağdan dağa atlarken güzel Nar dalında diş diş çatlarken güzel Kestane mangalda patlarken güzel Kişilik güzelliğin esasından.”Bu dörtlükte “...larken güzel” ses benzerliği rediftir. Çünkü; bu ses benzerlikleri görevce ve anlamca bir birinin aynısıdır.style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
4. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni4KAFİYEMısra sonlarında görevce anlamca bir birinden farklı olan ses benzerliklerine kafiye denir.style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibility
5. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni5ÖRNEK“Geyik dağdan dağa atlarken güzel Nar dalında diş diş çatlarken güzel Kestane mangalda patlarken güzel Kişilik güzelliğin esasından.”Bu dörtlükte “..larken güzel” ses benzerliklerinin redif olduğunu söylemiştik. “at” lar da kafiyedir. Çünkü; görevce ve anlamca bir birinden farklıdır.style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
6. Sayfa
Kafiye ÇeşitleriYarım KafiyeTam KafiyeZengin KafiyeTunç KafiyeCinaslı Kafiyestyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
7. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni7a) Yarım KafiyeMısra sonlarında görevce ve anlamca bir birinden farklı tek ses benzerliklerine yarım kafiye denir. Garip gönlüm durmaz oldu Gözün ırak görmez oldu İşe güce varmaz oldu Elim yavaşça yavaşça Bu dörtlükte “r” ler yarım kafiyedir.style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
8. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni8b) Tam KafiyeMısra sonlarında bir ünlü bir ünsüz benzeşmesiyle yapılan kafiyelerdir. “Baktım ki gök yüzü baştan başa bulut Gönül diyor ki o güzel günleri unut” Bu mısralarda “bulut” ve “unut” kelimeleri kafiyelidir. Bu kelimelerde “-ut” sesleri tam kafiyedir.style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
9. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni9c) Zengin KafiyeMısra sonlarında görevce ve anlamca bir birinden farklı üç ve daha fazla ses benzeşmesine denir. “Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk Soğuk bir mart sabahı... Buz tutuyor soluk.” Bu mısralarda “luk” lar görev ve anlamca bir birinden farklı olduğu için kafiye; üç ses benzeşmesi olduğu için de zengin kafiyedir.style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
10. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni10d) Tunç KafiyeMısra sonlarında bir biriyle kafiyeli iki kelimeden birinin diğerinin içinde yer almasıyla oluşan kafiye türüdür. “Çınla ey coşkun deniz kayalıklarda çınla Sar bütün kumsalları o dolaşık saçınla.” Mısralarında “çınla” kelimesi “saçınla” kelimesinin içinde olduğu için tunç kafiyedir.style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
11. Sayfa
29.05.2015Göksel KURT Türkçe Öğretmeni11e) Cinaslı KafiyeSesleri aynı fakat anlamları farklı kelimelerin yani; sesteş kelimelerin kafiye olarak kullanıldığı kafiye çeşididir. “Bağbana Bahçe sana bağ bana Değme zincir kar etmez Zülfün teli bağ bana.”style.visibilityppt_xppt_ystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility