Serbest cumhuriyet fırkası
Serbest cumhuriyet fırkası nedir nasıl kuruldu kurulma nedenler sonuçları
Bu soruya 2 cevap yazıldı. Cevap İçin Alta Doğru İlerleyin.
İşte Cevaplar
Cevap : Türkiye Cumhuriyeti'nde çok partili hayata geçişin ilk denemesi, 17 Kasım 1924 günü kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile yapılmış; ancak büyük beklentilere karşın kalıcı olmamıştı. Nitekim 5 Haziran 1925'de kapatılmıştı.
KURUCU: ALİ FETHİ OKYAR
Çok partili hayata geçişin ikinci denemesi ise 12 Ağustos 1930'daSerbest Cumhuriyet Fırkası'nın kurulmasıyla gerçekleşti. Bu yeni kurulan partinin kurucusu, dönemin Paris Büyükelçisi Ali Fethi Okyar'dı. Serbest Cumhuriyet Fırkası, Mustafa Kemal'in isteği ve Ali Fethi Okyar'ın girişimleri sonucunda kurulmuştu. Burada önemli bir hatırlatma yapmak gerekir: Ali Fethi Okyar, 22 Kasım 1924-3 Mart 1925 tarihleri arasındaBaşbakanlık görevinde bulunmuş; Şeyh Said isyanının patlak vermesi üzerine de istifa etmişti.
ÖZEL GİRİŞİMCİLİĞİ SAVUNUYOR
Serbest Cumhuriyet Fırkası, liberal söylemleriyle dikkat çeken bir partiydi. Devletçi bir ekonomiyi benimseyen Cumhuriyet Halk Fırkası'nın karşısında özel girişimciliği savunuyordu. Çok kısa sürede halk nezdinde büyük itibar gördü. Bunda 1930'larda dünyayı saran ekonomik bunalımın Türkiye'yi de etkilemesinin önemli bir payı vardı.
SCF'NİN KAPATILIŞI
Ancak büyük umutlarla kurulan bu parti, yaşanan bir takım hadiseler ve baskılar sonucu kapatılmıştı. Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, SCF'nin kapatılmasıyla ilgili şu yorumu yapmakta: "... Makbule Hanım en başında icazetle o tarafa katılmıştır. Fakat kendisini o kadar kaptırmış ki bir süre sonra Yalova köylerinde rejim aleyhine 'Din ortadan kalktı' tarzında konuşmaya başlamış. Burada iş çok tatsız bir aşamaya ulaşmıştır. 'Kendi kurduğumuz ve göz yumduğumuz partiye karşı daha toleranslı davranmamız gerektiği söylendiği halde' Kılıç Ali, Ali Çetinkaya gibi isimler bu partinin arkadaşlardan birine görev olarak verildiği düsturunu ve mutabakatını unutarak alenen saldırıya geçmiş ve Ali Fethi Bey'i hıyanetle suçlamaya başlamışlardı. Şüphesiz bu, çok yaralayıcı bir durum teşkil ediyor. Böylece bu deney de iyi sonuçlanmıyor, ta 1946 yılına kadar..." (2)
Kaynakça:
(1) Ahmet Ağaoğlu, Serbest Fırka Hatıraları, s. 63-64
(2) İlber Ortaylı, Yakın Tarihin Gerçekleri, Timaş Yayınları, s.99
Diğer Cevaplara Gözat
KURUCU: ALİ FETHİ OKYAR
Çok partili hayata geçişin ikinci denemesi ise 12 Ağustos 1930'daSerbest Cumhuriyet Fırkası'nın kurulmasıyla gerçekleşti. Bu yeni kurulan partinin kurucusu, dönemin Paris Büyükelçisi Ali Fethi Okyar'dı. Serbest Cumhuriyet Fırkası, Mustafa Kemal'in isteği ve Ali Fethi Okyar'ın girişimleri sonucunda kurulmuştu. Burada önemli bir hatırlatma yapmak gerekir: Ali Fethi Okyar, 22 Kasım 1924-3 Mart 1925 tarihleri arasındaBaşbakanlık görevinde bulunmuş; Şeyh Said isyanının patlak vermesi üzerine de istifa etmişti.
ÖZEL GİRİŞİMCİLİĞİ SAVUNUYOR
Serbest Cumhuriyet Fırkası, liberal söylemleriyle dikkat çeken bir partiydi. Devletçi bir ekonomiyi benimseyen Cumhuriyet Halk Fırkası'nın karşısında özel girişimciliği savunuyordu. Çok kısa sürede halk nezdinde büyük itibar gördü. Bunda 1930'larda dünyayı saran ekonomik bunalımın Türkiye'yi de etkilemesinin önemli bir payı vardı.
SCF'NİN KAPATILIŞI
Ancak büyük umutlarla kurulan bu parti, yaşanan bir takım hadiseler ve baskılar sonucu kapatılmıştı. Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, SCF'nin kapatılmasıyla ilgili şu yorumu yapmakta: "... Makbule Hanım en başında icazetle o tarafa katılmıştır. Fakat kendisini o kadar kaptırmış ki bir süre sonra Yalova köylerinde rejim aleyhine 'Din ortadan kalktı' tarzında konuşmaya başlamış. Burada iş çok tatsız bir aşamaya ulaşmıştır. 'Kendi kurduğumuz ve göz yumduğumuz partiye karşı daha toleranslı davranmamız gerektiği söylendiği halde' Kılıç Ali, Ali Çetinkaya gibi isimler bu partinin arkadaşlardan birine görev olarak verildiği düsturunu ve mutabakatını unutarak alenen saldırıya geçmiş ve Ali Fethi Bey'i hıyanetle suçlamaya başlamışlardı. Şüphesiz bu, çok yaralayıcı bir durum teşkil ediyor. Böylece bu deney de iyi sonuçlanmıyor, ta 1946 yılına kadar..." (2)
Kaynakça:
(1) Ahmet Ağaoğlu, Serbest Fırka Hatıraları, s. 63-64
(2) İlber Ortaylı, Yakın Tarihin Gerçekleri, Timaş Yayınları, s.99
Diğer Cevaplara Gözat
Cevap : Kısa kısa:
1. Fethi Bey tarafından kuruldu.
2. Laiklik ve Cumhuriyet karşıtlarının partiye dolmasıyla Refet bey tarafından kapatıldı.
3. Böylece Atatürk döneminde çok partili rejim denemeleri sona erdi.
4. Menemen olayının çıkması partinin kapatılmasının yerinde olduğunu göstermiştir.
1. Fethi Bey tarafından kuruldu.
2. Laiklik ve Cumhuriyet karşıtlarının partiye dolmasıyla Refet bey tarafından kapatıldı.
3. Böylece Atatürk döneminde çok partili rejim denemeleri sona erdi.
4. Menemen olayının çıkması partinin kapatılmasının yerinde olduğunu göstermiştir.