SANAT FELSEFESİSanat felsefesi sanatın,sanat yaratmalarının ve sanat beğenilerinin özü ve anlamını konu alan, sadece sanattaki güzellikle ilgilenen bir disiplindir.ESTETİKEski Yunanca bir sözcük olan estetik duyulmamak, algılamak anlamındadır.Estetik güzellik felsefesidir. Güzel üzerine düşünme ve ne olduğunu araştırma etkinliğidir. Estetik, 18. Yüzyılda Baumgarten (1714-1762) tarafından kurulmuştur.Estetik olay da aynı şekilde estetik olarak algılayan süje ile bu süjenin estetik algı ile kendisine yöneldiği varlık, doğa ya da sanat eseri dediğimiz obje arasındaki ilgidir. Estetiğin görevi, bulanık ve karmaşık olan duyusal bilginin mükemmelliğini araştırmaktır. Estetiğin konusu içine yalnız güzellik ve estetik değerler girmez, sanat da girer. Bunun yanın da yüce,zarif,hoş,alımlı,trajik ve ve çirkin de estetiğin inceleme alanına girer.Estetik sanattaki ve doğadaki güzellikle ilgilenirSanat felsefesi sanat eserlerindeki güzelliği, sanatsal yaratmaları ve beğenileri incelerSanat felsefesinin temel kavramları estetiğin de temel kavramlardır.Sanat ve felsefeSanat, en genel anlamıyla anlatmak istediği şeyi `` biçim vermeyle `` gerçekleştirme çabasıdır.Sanat ve felsefe doğa ve insan varlığını konu edinir.Sanat ve felsefenin önermeleri olgusal olarak doğrulanamazFelsefe düşünceye hitap eden evrensel bir bilgi olma iddiası taşır; sanat ise duygu ve duyarlılığa hitap eder.Sanat ve zanaat arasındaki farkZaanat belli bir çıraklık devresi gerektiren, çıkara dayalı, benzer ürünler ortaya koyma faaliyetidir.Çinicilik, çömlekçilik, oymacılık gibiSanatta ise çıkar güdülmez.Sanat kaygısı ön plandadır.Sanat Felsefesinin Temel SorularıSanat ve sanat eseri nedir?Sanat ile toplum arasında ne tür bir ilişki vardır?Hangi nesneler sanat eseri say ur hangileri sayılmaz? Niçin?Sanat ve zanaat arasındaki fark nedir?Sanat ne işe yarar?Güzel nedir?Doğadaki güzel ile sanattaki güzel arasında fark var mıdır? Sanat eserinin nitelikleri nelerdir?Herkesin beğendiği güzel bir nesne var mıdır?Sanat Felsefesinin Temel KavramlarıSanatçı:Yaratıcı , yetenekli , duygu ve hayal gücünü kullanabilen kişi.Sanatsal yönelim: Sanatçının objeye yönelirken kullandığı yol.Alılmayıcı: Sanat eserini değerlendirme gücüne sahip kişi.Estetik haz:Bir öznenin, estetik bir nesneye yaklaşması sonucu duyduğu estetik heyecan ve duygudur.Yüce: İnsan yaratmalarının sınırlarını aşan,şükür duygusu uyandıran şey.Hoş:İnsan duygularını okşayan , haz veren.Güzellik:Bir varlığı algılayanda oluşan koşulsuz hoşlanma.Estetik tavır:Sanatla uğraşan, ondan anlayan kişinin sanat eserine karşı gösterdiği tavır veya tepkiSanatsal obje:Sanata konu olan nesne.Suje:Sanatla ilgilenen, sanattan anlayan kişiEstetik yargı:Süjenin bir sanat eseri hakkında onun güzel veya hoş olduğu yönünde bir yargıda bulunmaktır.Taklit:Sanatçının bir şeyi benzetme yoluyla eserine aktarmasıdır.Sanat eseri:Sanatçının yaratıcılığı ile şekillenen özgün ve tek olan ürün.Sanatı Açıklayan Felsefi GörüşlerSanat felsefesi estetiğin bir bölümüdür. Yalnız insan etkinliği sonucu ortaya çıkan sanat ürünlerini değerlendirir. Estetik ise, sanatın yanında doğadaki ‘güzeli’ de kapsamına alır. Sanat felsefesinde, sanat eserlerinin nasıl oluştuğu üzerine değişik yaklaşımlar oluşmuştur. Bu yaklaşımlarım bazıları şunlardır. Taklit Olarak Sanat(Mimesis)Bu görüşe göre, sanat eserinde gördüğümüz, sanatçının algıladığı şeyleri taklit ederek bize yansıtmasıdır. Sanatçı, güzellik ideasını eserinde ne kadar aslına uygun olarak yansıtabilirse, eseri o kadar güzel olarak yargılanır. Bu nedenle bu kurama yansıtma kuramı da denir. Yansıtma kuramı İlkçağın idealist filozofu Platon’a kadar geri gider.Platon’a göre sanat kötü bir etkinliktir.Çünkü sanat ideanın üçüncü dereceden taklididir.Sanat insanı ideadan uzaklaştırır.Aristoteles’de sanatı bir taklit olarak görür.Sanat insanda korku ve acıma yaratarak sanat eserinde evrensel olanı yansıtmalıdır.Böylesi yansıtma insanda ruhun arınmasını sağlar ( katharsis ) .Yani sanatın ahlaki görevi vardır.Sanatçını kullandığı araçlara göre sanat türleri ortaya çıkar. Yaratma Olarak SanatSanat eseri, sanatçının kendi yaratıcı gücü, yeteneği ve coşkusunun oluşturduğu estetik objedir. Doğa kendi başına güzel değildir. Nesneler dünyası tinsellikten yoksun, bir madde dünyasıdır. Yaratma olayı, sanatçının algıladığı maddi varlığa duygu, düşünce ve hayal gücünü katması olayıdır. Bir sanat eseri, sanatçının kendinden kattığı değerlerle anlam kazanır. Maddi varlığı böyle tinselleştirmek, maddeye biçim vermek demektir. Biçim kazanmış, tinsellik kazanmış maddi varlık artık maddi varlık olmaktan çıkar ve bir sanat eseri olur. Ölümlü olan madde, tinselleşince, biçim alıp bir sanat eseri haline gelince, ölümsüzleşir. Sanat eseri bir kere oluşan bir üründür. Bu nedenle sanat eseri özgündür, ikinci örneği yoktur.Önemli tescilcisi Croce’dir.Oyun Olarak SanatSanat ile oyun arasında daima bir benzerlik görülmüştür. Her ikisi de insanı gündelik yaşam ve onun bağımlılıklarından, sıkıntılarrından, kaygılarından uzaklaşır.Her iki etkinlikten de pratik olarak hiçbir fayda beklemeden yapılırHer ikisi de insanı özgür bir dünyaya götürür.Alman Düşünür Kant, Alman şair Schiller ve psikolog Wundt bu görüşü savunmuşlardır GÜZELLİĞİN KAYNAĞI NEDİR?GÜZELLİK PROBLEMDoğada Güzel - Sanatta GüzelDoğada bulduğumuz güzellik ile sanatta bulduğumuz güzellik arasında bir örtüşme yoktur. Çünkü, her iki güzellik birbirinden farklıdır. Doğa güzelliğinde nesnelerin canlılığı, hareketi , ışık etkisi , bir etken olduğu halde, sanat güzelliği nesnelerin form özelliğine Yani sanatçının duygu ve hayal gücüne dayanır. Bunun için sanat güzelliği doğa güzelliğinin bir yansıması değildir. GüzellikGüzelliğin bir felsefe sorunu olması Platon ile başlar. Platon'a göre güzellik bir ideadır ve idea olduğu için de zaman ve mekan dışı mutlak varlıktır. Böyle bir güzelliğe Platon "kendiliğinden güzel'' adını verir. Platon için yaşadığımız varlık alanı eksik ve kusurludur. İdea dünyasına ait olan güzellik, sanat eserinde bir görüntü kazanır. Sanat, güzellik ideasından ne kadar pay alırsa o kadar güzel olur.Aristoteles'e göre güzellik bir ahenk, altın oran ve düzendir. Plotinos’ a göre güzellik Tanrı’nın insan açısından açık hale gelmesidir.Bu da insan ruhunun arınmasıyla gerçekleşir.Agustinus’a göre güzellik tam ve eksiksiz uyum olan Tanrı’dan varlıkların meydana gelmesidir.Hegel'e göre, güzellik mutlak ruhun nesnelere yansımasıdır.Schopenhauer'e, göre güzellik mutlak iradenin kendisini dışlaştırmasıdır. Çağdaş felsefede de , örneğin N. Hartman'a göre tinin maddede kendini göstermesidir. Kant’a göre hiçbir çıkar gözetmeden hoşlanmanın nesnesidir.Estetiğin kurucusu Baumgarten'e göre güzellik duyumsal bilginin mükemmelliğidir. Benedetto Croce'a göre ise güzellik, mutluluk veren bir biçimleniştir. Görüldüğü gibi filozoflar güzel hakkında farklı yorumlar yapmışlardır. Ancak, hepsinin ortak noktası, güzelin insanı olumlu etkileyen bir değer olarak görülmesidir. Güzellik ve doğrulukKant’a göre doğruluk bilgi ile ilgilidir.Doğruluk önermenin nesnesine uygunluğudur.Akla dayalıdır.Kavrama ve soyutlama ile elde edilir.Güzellik ise insanın beğeni duygusu ve nesnelerin görünüşü ile ilgilidir.Güzellik-İyi -HoşKant’ göre iyi eylemle ilgilidir.İyi ahlak yasasına göre eylemektir. Yani iyi bir yasaya bağlıdır.Güzellik ise insanın beğeni duygusu ile ilgilidir.Güzelliğin dayandığı bir yasa yoktur.Güzelden estetik haz alma hoşlanmadır.Güzellik insan tarafından hissedilir.Hayvanlarda bu duygu yoktur.Hoşlanma hayvanlarda vardır.Güzellik ve Yüce: Kant’a göre güzellik sınırlı ve ölçülüdür.Yücede ise sınırsızlık ve ölçüsüzlük vardır.Yücede saygı ve hayranlık , şaşma vardır.Yüce karşısında içimiz şükür duygusu ile ezilir.Güzellik hoşnutluk bırakır.Sanatın Temel UnsurlarıSanatçı: Duygu ve hayal gücü sahibi, yetenekli olan sanat eserini meydana getiren kişidir.Sanat eseri: Sanat eseri, sanatçının duygu ve hayal gücüyle şekillenen eşi ve benzeri olmayan somut , ortada olan eserdir.Alılmayıcı:Sanat eserini anlayıp takdir eden kişiler,alılmayıcı.Sanat Eserinin ÖzellikleriSanat eseri orantılılık ,uyum, simetri, ahenk ve bütünlük taşır.Sanat eserinin yaşam değeri vardır.Sanat eserinin kullanım değeri yoktur.Sanat eseri tek ve özgündür.Sanat eserinin duyulsa değeri vardır.Sanat eseri doğadaki karşılığını aşar.Sanata Etki Eden UnsurlarDoğaKültür:Dil,din,coğrafya,eğitimekonomi,siyasi durum vsSanatçı:Zeka,sezgi,duygu,dünya görüşüAlımlayıcıESTETİĞİN TEMEL SORULARINA YAKLAŞIMLAREstetik Yargıların Yapısı :Estetik yargılar güzel ve çirkin kavramlarına dayanır. Bu nedenle estetik yargılara değer yargıları denir. Estetik yargıların özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:Bilgisellik ve objektiflik yoktur. Yani doğrulanıp yanlışlaşamaz.Sübjektif yargılardır. Ortak Estetik Yargıların Olup OlmadığıOrtak Estetik Yargıların Varlığını Reddedenler : Bunlardan biri B. Croce'dir. Croce'ye (Kroçe) göre, sanat eserleri üstüne verilen yargılar, ortak yargılar niteliğinde değildir. Çünkü, sanat eserleri sanatçının ruhunda bir an için meydana gelen bir ifadenin (güzelliğin) maddi görünüşleridir.Onun duygu ve hayal gücüne dayanır. Sanat adına ortaya konan her ifade tarzı bireysel bir nitelik taşır. Bu nedenle herkesin bu ifade biçimi karşısındaki değerlendirmesi farklı olabilir. Öyleyse ortak estetik yargı olamaz.Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul Edenler : Estetik yargıların genel - geçerliğini temellendiren Kant olmuştur. Kant'a göre sanat eserinin en önemli özelliği insanlarda ortak bir duygu oluşturmasıdır. Sanat eserinde ortaya konan güzellik, her türlü çıkardan uzak haz duymayı sağlar. Bir şeyden haz duyan kişi, başkalarının da aynı duyguya varmasını ister. Ortak duygu, zorunlu bir estetik duygudur. Bu duygu ortak estetik yargıyı gerekli kılar.