İşte Cevaplar
Cevap : Koçi Bey Sultan Dördüncü Murâd ve kardeşi Sultan İbrâhim’e sunduğu risâleleri ile tanınan 17. yüzyıl Osmanlı devlet adamı. Asıl adı Mustafa olduğu söylenen Koçi Beyin doğum ve vefât tarihleri bilinmemektedir. Gençliğinde Rumeli’de Görice kasabasından devşirilerek Enderun Mektebine kabul edilen Koçi Bey, Sultan Birinci Ahmed (1603-1617)den sonra pâdişah olan Sultan Dördüncü Murâd (1623-1640) devrinde hasodaya alındı. Padişahın itimadını kazanarak musahibi oldu. Bu sıfatla Bağdat Seferine iştirak etti. Devlet idâresinde gördüğü yolsuzlukları rapor hâlinde pâdişaha arz etti (1631). Sultan Murâd’ın yerine geçen kardeşi Sultan İbrâhim’in de musâhip ve sırdaşı oldu. Ona da risâleler sundu (1640). Sultan İbrâhim’in son günlerinde veya hemen sonra emekliye ayrılarak Görice’ye gitti. Orada vefât edip, Plamet köyünde defnedildi.
Diğer Cevaplara Gözat
Diğer Cevaplara Gözat
Sunum İçeriği
Cevap : Koçi Bey'dir.
Koçi Bey (ö. yak. 1650) Sultan IV. Murat ve kardeşi Sultan I. İbrâhim’e sunduğu risâleleri ile tanınan 17. yüzyıl Osmanlı tarihçi ve devlet adamı.
Asıl adının Mustafa olduğu ve "Koçi"nin ise lakabı olduğu belirtilir.[1] Diğer kaynaklarda lakabı "Koca" ve "Kuçi" olarak da geçmektedir. Doğum tarihi, hayatı ve vefât tarihi hakkında kesin bilgiler elimizde bulunmamaktadır. Kardeşinin Rus Çarlığı'nda Koçi Beyin Osmanlıda yaptığı gibi yüksek danışmanlık yaptığı bildirilmektedir.
Gençliğinde Rumeli’de Arnavutluk'un Görice (Korçë) kasabasından devşirilerek Enderûn Mektebine kabul edilmiştir ve burada eğitim görmüştür. Sultan I. Ahmed(1603-1617)'den IV. Murad'a kadar Enderun'da muhtelif odalarda görev yapmıştır. IV. Murad (1623-1640) devrinde hasodaya alındı. Padişahın itimadını kazanarak musahibi ve sırdaşı oldu. Bu sıfatla Bağdat Seferine iştirak etti.[1]
İlk risalesi, devlet idâresinde gördüğü yolsuzluklar hakkında 1631'da pâdişaha arz ettiği bir rapordur. Bu risalede Osmanlı devletinin gerileme sebeplerini I. Süleyman dönemine kadar götürmekte, fakat o devirde devletin güçlü olması yüzünden bu zayıflıkların iyi anlaşılamadığını, ancak III. Murad döneminde bunların iyice ortaya çıkıp anlaşıldığını ileri sürmektedir. Bu görüşler bazan rakamlarla, bazan hadiselerle, bazan da sert bir üslupla açıklamalar ile izah edilmiştir ve ıslahat için görüşler ileri sürülmüştür. Koçi Bey bu zayıflıkların başta "tımar" sisteminin yozlaşmasına bağlı olduğunu savını ortaya atmış ve daha disiplinli bir ordu ve daha sıkı bir devlet idaresi uygulanmasını çare olarak ileri sürmüştür.[2]
Koçi Bey risalesi IV. Murad üzerinde büyük etkiler yapmıştır. O zamana kadar IV. Murad annesinin tavsiyelerine göre politika uygulamakta iken bu tarihten sonra devlet idaresini tamamiyle kendi eline almış ve Koçi Bey'in tavsiyelerine uyarak ıslahat yapmaya geçmiştir. İçki ve tütünü men etmiş, kapıkulu askeri zorbalarının elebaşlarını idam ettirmiş, devlet teşkilatında görevini suistimal edenleri ve ihmalleri görülenleri cezalandırmış, rüşvet, kayırma ile iltimasları azaltmaya çalışmıştır. [1]
Koçi Bey Sultan Murâd’in yerine geçen kardeşi Sultan İbrahim (1616-1648)’in de musahip ve sırdaşı olmuştur. Ona da 1640'lı yıllarda ikinci risâlesini sunmuştur. Bu risalede verilen isimlerden bu risalenin İbrahim'in cülusundan sonra ilk yıllarda hazırlandığı kabul edilmektedir. Bu risalenin içerik ve üslubundan risalenin Sultan İbrahim'in devlet idaresini ayrıntılarını öğrenmek için Koçi Bey'e yaptığı istekten ortaya çıktığı iddia edilmektedir. Koçi Bey bu risalesinde sade bir dil kullanıp devlet idaresinde bazı kullanılan kelime, terim ve kavramları ayrıntıları ile izah etmiştir. Böylece sultana devlet teşkilatını öğretme hedefini almıştır. Bu risalede devlet erkanına sultanın nasıl muamele ve hitap edeceği, fermanlar ile hatt-ı hümayunları nasıl yazacağı hakkında geniş bilgiler de bulunmaktadır. Bunların etkileri Sultan İbrahim'in risaleyi aldıktan sonra hazırlattığı hatt-ı hümayunlarda açıkça görülebilmektedir. [1]
Koçi Bey uzun yıllar saray içinde görevlerden sonra saray dışında görevlere de tayin edilmiştir. Sultan İbrâhim’in son günlerinde veya hemen sonra emekliye ayrılarak Görice’ye gitmiştir. Orada ne zaman vefât ettiği bilinmemekle bereber, mezarı Flament kasabasında bulunmaktadır.[1]
Sicill-i Osmani onu
Siyasi işlere vâkıf, kâmil ve akıllı bir zat idi
olarak değerlendirmektedir.[3]
Bibliyografya
Koçi Bey (haz.:Ali Kemali Aksüt) (1939), Koçi Bey Risalesi, İstanbul: Vakit
Koçi Bey (haz.:Zuhuri Danişman) (1972) Koçi Bey Risalesi (1. baskı). Istanbul: Devlet Kitapları (Türk Kültürü Kaynak Eserleri Dizisi).
Göriceli Koçi Bey (Haz: Musa Șimșekçakan) (1997), Koçi Bey Risalesi; İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları,
Koçi Bey (haz.:Yılmaz Kurt) (1998) Koçi Bey Risalesi, Ankara: Akçağ, (Osmanlıca ve Türkçe)
Koçi Bey (haz.:Seda Çakmakcıoğlu) (2008) Koçi Bey Risaleleri. Sultan IV. Murad'a devlet yönetimindeki bozukluklar ile alınması gereken tedbirler hakkında sunulan risale ve Sultan 1. İbrahim'e Osmanlı Devlet teşkilatı hakkında sunulan risale. İstanbul: Kabalcı Yayınevi
Notlar
^ a b c d e Yılmaz, Mehmed, "Koçi Bey" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.31 ISBN:975-08-0072-9
^ Kunt, Metin (2009), Türkiye Tarihi, İstanbul:Cem Yayınevi, s.30.
^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.IV s.63 [1]
Koçi Bey (ö. yak. 1650) Sultan IV. Murat ve kardeşi Sultan I. İbrâhim’e sunduğu risâleleri ile tanınan 17. yüzyıl Osmanlı tarihçi ve devlet adamı.
Asıl adının Mustafa olduğu ve "Koçi"nin ise lakabı olduğu belirtilir.[1] Diğer kaynaklarda lakabı "Koca" ve "Kuçi" olarak da geçmektedir. Doğum tarihi, hayatı ve vefât tarihi hakkında kesin bilgiler elimizde bulunmamaktadır. Kardeşinin Rus Çarlığı'nda Koçi Beyin Osmanlıda yaptığı gibi yüksek danışmanlık yaptığı bildirilmektedir.
Gençliğinde Rumeli’de Arnavutluk'un Görice (Korçë) kasabasından devşirilerek Enderûn Mektebine kabul edilmiştir ve burada eğitim görmüştür. Sultan I. Ahmed(1603-1617)'den IV. Murad'a kadar Enderun'da muhtelif odalarda görev yapmıştır. IV. Murad (1623-1640) devrinde hasodaya alındı. Padişahın itimadını kazanarak musahibi ve sırdaşı oldu. Bu sıfatla Bağdat Seferine iştirak etti.[1]
İlk risalesi, devlet idâresinde gördüğü yolsuzluklar hakkında 1631'da pâdişaha arz ettiği bir rapordur. Bu risalede Osmanlı devletinin gerileme sebeplerini I. Süleyman dönemine kadar götürmekte, fakat o devirde devletin güçlü olması yüzünden bu zayıflıkların iyi anlaşılamadığını, ancak III. Murad döneminde bunların iyice ortaya çıkıp anlaşıldığını ileri sürmektedir. Bu görüşler bazan rakamlarla, bazan hadiselerle, bazan da sert bir üslupla açıklamalar ile izah edilmiştir ve ıslahat için görüşler ileri sürülmüştür. Koçi Bey bu zayıflıkların başta "tımar" sisteminin yozlaşmasına bağlı olduğunu savını ortaya atmış ve daha disiplinli bir ordu ve daha sıkı bir devlet idaresi uygulanmasını çare olarak ileri sürmüştür.[2]
Koçi Bey risalesi IV. Murad üzerinde büyük etkiler yapmıştır. O zamana kadar IV. Murad annesinin tavsiyelerine göre politika uygulamakta iken bu tarihten sonra devlet idaresini tamamiyle kendi eline almış ve Koçi Bey'in tavsiyelerine uyarak ıslahat yapmaya geçmiştir. İçki ve tütünü men etmiş, kapıkulu askeri zorbalarının elebaşlarını idam ettirmiş, devlet teşkilatında görevini suistimal edenleri ve ihmalleri görülenleri cezalandırmış, rüşvet, kayırma ile iltimasları azaltmaya çalışmıştır. [1]
Koçi Bey Sultan Murâd’in yerine geçen kardeşi Sultan İbrahim (1616-1648)’in de musahip ve sırdaşı olmuştur. Ona da 1640'lı yıllarda ikinci risâlesini sunmuştur. Bu risalede verilen isimlerden bu risalenin İbrahim'in cülusundan sonra ilk yıllarda hazırlandığı kabul edilmektedir. Bu risalenin içerik ve üslubundan risalenin Sultan İbrahim'in devlet idaresini ayrıntılarını öğrenmek için Koçi Bey'e yaptığı istekten ortaya çıktığı iddia edilmektedir. Koçi Bey bu risalesinde sade bir dil kullanıp devlet idaresinde bazı kullanılan kelime, terim ve kavramları ayrıntıları ile izah etmiştir. Böylece sultana devlet teşkilatını öğretme hedefini almıştır. Bu risalede devlet erkanına sultanın nasıl muamele ve hitap edeceği, fermanlar ile hatt-ı hümayunları nasıl yazacağı hakkında geniş bilgiler de bulunmaktadır. Bunların etkileri Sultan İbrahim'in risaleyi aldıktan sonra hazırlattığı hatt-ı hümayunlarda açıkça görülebilmektedir. [1]
Koçi Bey uzun yıllar saray içinde görevlerden sonra saray dışında görevlere de tayin edilmiştir. Sultan İbrâhim’in son günlerinde veya hemen sonra emekliye ayrılarak Görice’ye gitmiştir. Orada ne zaman vefât ettiği bilinmemekle bereber, mezarı Flament kasabasında bulunmaktadır.[1]
Sicill-i Osmani onu
Siyasi işlere vâkıf, kâmil ve akıllı bir zat idi
olarak değerlendirmektedir.[3]
Bibliyografya
Koçi Bey (haz.:Ali Kemali Aksüt) (1939), Koçi Bey Risalesi, İstanbul: Vakit
Koçi Bey (haz.:Zuhuri Danişman) (1972) Koçi Bey Risalesi (1. baskı). Istanbul: Devlet Kitapları (Türk Kültürü Kaynak Eserleri Dizisi).
Göriceli Koçi Bey (Haz: Musa Șimșekçakan) (1997), Koçi Bey Risalesi; İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları,
Koçi Bey (haz.:Yılmaz Kurt) (1998) Koçi Bey Risalesi, Ankara: Akçağ, (Osmanlıca ve Türkçe)
Koçi Bey (haz.:Seda Çakmakcıoğlu) (2008) Koçi Bey Risaleleri. Sultan IV. Murad'a devlet yönetimindeki bozukluklar ile alınması gereken tedbirler hakkında sunulan risale ve Sultan 1. İbrahim'e Osmanlı Devlet teşkilatı hakkında sunulan risale. İstanbul: Kabalcı Yayınevi
Notlar
^ a b c d e Yılmaz, Mehmed, "Koçi Bey" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.31 ISBN:975-08-0072-9
^ Kunt, Metin (2009), Türkiye Tarihi, İstanbul:Cem Yayınevi, s.30.
^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.IV s.63 [1]