İşte Cevaplar
Cevap :
Akarsu Aşındırma Şekilleri:
Diğer Cevaplara Gözat
Akarsu Aşındırma Şekilleri:
- Kırgıbayır : yüzeysel akışa geçen suların oluşturduğu, birbirinden keskin sırtlarla ayrılan yarıntılardır. Bu tür şekillere daha çok bitki örtüsünden yoksun ve geçirimsiz tabakaların bulunduğu yerlerde rastlanır.
- Peribacaları, üstte sert, altta tüf gibi yumuşak ve geçirimsiz tabakaların bulunduğu yerlerde sel sularının aşındırmasıyla oluşmaktadır. Üstteki sert kayalar, aşınmaya karşı dirençli olduğundan alttaki tabakaların da aşınmasını geciktirir. Böylece zamanla sert kaya ve altındaki yapı kule biçiminde ortaya çıkar.
- Vadi, akarsuyun yatağını enine ve derinlere doğru aşındırmasıyla oluşan çanaklardır. Birçok vadi türü bulunmaktadır. Bunlardan profilleri “v” harfine benzeyenlere çentik vadi denir. Çentik vadiler zamanla yanlara doğru genişler ve akarsuyun aktığı yerin yanlarında düzlükler oluşur.Bu tür vadiler tabanlı vadi olarak adlandırılır. Tabanlı vadilere eğimin az olduğu alanlarda aşındırmanın daha çok yamaçlara doğru geliştiği yerlerde rastlanır.
- Kırgıbayır yüzeysel akışa geçen suların oluşturduğu, birbirinden keskin sırtlarla ayrılan yarıntılardır. Bu tür şekillere daha çok bitki örtüsünden yoksun ve geçirimsiz tabakaların bulunduğu yerlerde rastlanır.
- Peribacaları üstte sert, altta tüf gibi yumuşak ve geçirimsiz tabakaların bulunduğu yerlerde selinti sularının aşındırmasıyla oluşmaktadır. Üstteki sert kayalar, aşınmaya karşı dirençli olduğundan alttaki tabakaların da aşınmasını geciktirir. Böylece zamanla sert kaya ve altındaki yapı kule biçiminde ortaya çıkar.
- Vadi, akarsuyun yatağını enine ve derinlere doğru aşındırmasıyla oluşan çanaklardır. Birçok vadi türü bulunmaktadır. Bunlardan profilleri “v” harfine benzeyenlere çentik vadi denir. Çentik vadiler zamanla yanlara doğru genişler ve akarsuyun aktığı yerin yanlarında düzlükler oluşur. Bu tür vadiler tabanlı vadi olarak adlandırılır. Tabanlı vadilere eğimin az olduğu alanlarda aşındırmanın daha çok yamaçlara doğru geliştiği yerlerde rastlanır.Bazı vadiler ise kayaçların yapısına ve topoğrafyaya göre biçimlenmektedir. Kanyon vadi farklı dirençteki tabakaların farklı aşınımı sonucunda oluşmuş yamaçları dik ve taraçalı vadilerdir. Vadilerden bazıları da akarsuyun dağ sıralarını enine yarmasıyla oluşur.Bu tür vadiler boğaz (yarma )vadi olarak adlandırılır. Bu vadiler, dik yamaçlı ve derin vadilerdir. Farklı sertlikteki kayaçlardan oluşan yamaçlardan biri hızlı, diğeri yavaş aşınır. Bu farklı aşınma sonucunda vadi yamaçlarından biri yatık, diğeri dik olur. Bu tür vadilere asimetrik vadi denir.
- Devkazanı, akarsuyun çavlan veya çağlayanlar oluşturduğu yerlerde görülür. Yukarıdan dökülen suların düştüğü yeri oymasıyla oluşan bu çanaklar küçük bir göl şeklindedir
- Plato, akarsular tarafından arazinin yarılmasıyla oluşmuş çevresine göre yüksek geniş düzlüklerdir. Platolar çeşitli yüksekliklerde yer alabilmektedir.
- Peneplen, akarsu aşındırmasının son evresinde oluşan düzlüklerdir. Peneplenlerin yüksekliği deniz seviyesine yakındır ve yüzeyi az engebelidir
- Akarsu Biriktirme Şekilleri:
- Irmak adası, akarsu yatağının genişlediği ve yatak eğiminin azaldığı yerlerde oluşur. Bu tür yerlerde akarsuyun taşıma gücü azaldığı için taşıdığı materyalleri akarsu yatağında biriktirerek adacıklar meydana getirir. Bu tür adacıklara ırmak adası denir.
- Birikinti konisi, eğimli yamaçlardan inen suların, bir düzlüğe ulaşması sonucunda taşıdıkları materyalleri biriktirmeleriyle meydana gelen koni şeklinde birikintilerdir. Bu kabartılardan bazılarının eğimi çok azdır ve yassı bir şekil oluşturur. Bu tür şekillere de birikinti yelpazesi denir.
- Ova, akarsuyun derine gömülmemiş olduğu, çevresine göre çukurda kalan, yüzeyi alüvyonlarla örtülü geniş düzlüklerdir. Ovalar oluşumlarına göre dağ eteği, tektonik, karstik ve delta ovası gibi adlar almaktadır. Dağ eteği ovaları, yan yana oluşan birikinti konileri ile yelpazelerinin birleşmesi ve ileriye doğru genişlemesi sonucunda oluşur.Taban seviyesi ovaları, genel taban seviyesi olan deniz veya okyanuslara yakın yerlerde oluşur. Bu ovalar akarsuyun taşıdığı alüvyonları ağız kısmına yakın yerlerdeki düzlüklerin yüzeyine yaymasıyla meydana gelir. Karstik ovalara polye de denir. Bu tür ovalar, bir sonraki konuda incelenecektir.Delta ovaları ise akarsuyun taşıdığı materyalleri denize döktüğü yerde biriktirmesiyle oluşur. Delta oluşması için akarsuyun bol miktarda materyal taşıması, kıyı derinliğinin az olması, kıta sahanlığının geniş olması, kıyıda güçlü akıntıların olmaması ve kıyıda gelgit genliğinin az olması gerekir. Bu tür ovalara daha çok gelgit genliğinin az olduğu iç denizlerde rastlanır.
- Akarsu sekisi, tabanlı vadilerin oluştuğu yerlerde, akarsuyun aşındırma gücünün artmasıyla oluşur. Gücü artan akarsu, derinlere gömülünce vadi tabanı yükseklerde kalarak sekileri oluşturur. Akarsuyun güç kazanması ise deniz seviyesinin çekilmesi veya kara yükselmesi gibi nedenlerle gerçekleşir.
- Menderes akarsuların az eğimli yerlerde oluşturdukları büklümlerdir. Menderes oluşturan akarsuların akış hızı ve aşındırma gücü azalır, boyu ise uzar.
Diğer Cevaplara Gözat