Cevap : Anlatım Türlerinin Sınıflandırılması
Metinlerde yazının türüne ve amacına göre farklı anlatım türleri kullanılır. Bunlar öyküleyici, betimleyici, emredici, destansı, öğretici, açıklayıcı, tartışmacı, kanıtlayıcı, mizahi… gibi anlatım türleridir. Bir metinde bunlardan bir ya da birkaçı kullanılabilir.
Edebî türler veya metin türleri olarak bilinen yazılar (makale, şiir, deneme, öykü vb.), farklı anlatım birliklerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulur. Bu cümlede geçen anlatım birliği sözüyle şunu kastediyoruz: Dil bilgisi kuralları ve anlam ilişkileri bakımından birbirine bağlanmış cümlelerden oluşan ve belli anlatım türlerinin genel özelliklerini üzerinde taşıyan metin parçası.
Metinler -şiirler hariç- bu anlatım türlerinden birinin ya da birkaçının kullanılmasıyla yazılmış paragraflardan oluşur. Bir paragrafta kullanılacak anlatım türünün belirlenmesinde aşağıdaki etkenler önemli rol oynar:

İletişime katılan öğeler
Anlatımın amacı
Anlatıcının alıcıda uyandırılmak istediği etki
Anlatıcının anlatılan husus veya obje karşısındaki tavrı

Yukarıda sıralanan maddelere daha kapsayıcı bir madde olarak şu cümle de eklenebilir: Bir paragrafta kullanılacak anlatım türü, o paragrafın da içinde yer alacağı metnin varlık sebebi ve özellikleriyle yakın ilişkilidir. Söz gelimi niteliği gereği “olay” merkezinde gelişen bir edebî tür olan hikâye, daha çok öyküleyici ve betimleyici yer yer de açıklayıcı anlatımla oluşturulmak durumundadır. Bu hikâyenin bazı paragraflarında art arda gelişen eylemler anlatılarak öyküleme: bazı paragraflarında bir doğa görünüşü ya da bir kişinin fiziksel özellikleri dile getirilerek betimleme; bazı paragraflarında da bilgi verme amacı güdülerek açıklama yapılabilir. Sonuçta bu hikâyenin genelinde kullanılan anlatım türü öyküleme olsa da metinde betimleme ve açıklama paragraflarına da yer verilebilecektir. Metin türünün oluşmasında anlatım türlerinin etkisini göstermek için bir de öğretici metinlerden örnek verelim: Bilindiği üzere makale, bir düşünce yazısıdır. Böyle olduğu için de bir makaleyi oluşturan paragrafların bazısının açıklayıcı, bazısının kanıtlayıcı, bazısının tartışmacı, bazısının da öğretici anlatım türü esas alınarak oluşturulması doğaldır.

Anlatım türlerinin en önemlileri şunlardır:
Öyküleyici Anlatım
Betimleyici Anlatım
Coşku ve Heyecana Bağlı (Lirik) Anlatım
Destansı (Epik) Anlatım
Emredici Anlatım
Öğretici Anlatım
Açıklayıcı Anlatım
Tartışmacı Anlatım
Kanıtlayıcı Anlatım
Düşsel (Fantastik) Anlatım
Gelecekten Söz Eden Anlatım
Söyleşmeye Bağlı Anlatım
Mizahi Anlatı
m

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap : Bu soru daha önce cevaplanmıştı..