Cevap : Aruz Vezni Bulma Programı:
Fatih Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları ve Bilgisayar Mühendisliği bölümlerinin ortak çalışması olan TÜBİTAK tarafından desteklenen projede aruz vezninin bilgisayarla çözümlenmesi sağlanmıştır. Aynı şekilde istendiği takdirde programa kopyalanan şiirin hece veznini ve duraklarını gösteren bir analizini de yapmak mümkündür.

Aruz Vezni Bulma Programından Bir Örnek


Programın linki: http://nlp.ceng.fatih.edu.tr/aruz/?Aruz

Not: Programın linki sanıyoruz yaşanılan sorunlar nedeniyle kaldırılmış. Fakat aşağıda verdiğimiz linkte aruz vezninin nasıl kolay bulabilceğinizin ipuçları verilmektedir. Başarılar..

Aruz Vezni Kolaylıla Bulmanın İpuçları

1. Önce Aruz'un tef'ile parçalarını ezberleyin ya da öğrenin. Sonra kalıpları ezberleyin.16,15,14,12,11,10,9 heceli olan kalıplar var. 16'lık kalıpların hepsi 4-4-4-4 tef'ilelerden oluşur. 15'likler ise genelde 3-4-4-4 ya da 4-4-4-3'tür. Bunun yanı sıra farklı tipleri de mevcut. Açık ya da kapalı dediğimiz harflerle oluşur bu tef'ileler. 9'luk bir tek kalıp vardır o da 3-3-3 durak halindedir. 10'luk ise 2 kalıptır bunlardan biri 5-5 duraktır. 11'li olanlar 3-4-4 duraktır. 12'lere ise aşağıda geleceğim. Bunlar ne için diye soranlara yanıtım şudur: Bunlar işinizi büyük oranda kolaylaştırır.
2. 5 Beyitlik bir gazel düşünün, bu gazelin ilk beyitindeki ilk iki mısranın hece sayısını yanlarına yazın. Diyelimki 1.beytin 1.mısrası 16, 2.mısrası 15 çıktı. İlk beyitte arûzu bulamazsınız, hemen geçin onu ikinci beyte gelin. O da farklı çıktı diyelim. 16-16 çıktı ise onda arûzu bulmak çok kolay olur. Sağlamasını yapmak için gazelin 4. ya da 5. beyti de 16-16 çıktığını varsayarsak burada da %98-99 aynı kalıbı buluruz. Bulamadıysanız hata payınız yüksektir. Yöntemi dikkatli okumanız gerekir.
3. Sonra bulduğumuz tef'ilelerdeki vasl ve imâleleri buluruz. Vasl: Açık bir heceyi kapalı yapmaktır. İmale ise kapalı bir heceyi açık yapmaktır.

Arûz kalıpları:

16'lıklar:
1) -.--/-.--/-.--/-.-- fâ'i lâ tün/ fâ'i lâ tün/ fâ'i lâ tün/ fâ'i lâ tün
2) ..-./-.--/..-./-.-- fe i la tü/fa i la tün/fe i la tü /fa i la tün
3) .---/.---/.---/.--- me fa i lün/ me fa i lün/me fa i lün/ me fa i lün
4) --.-/--.-/--.-/--.- müs tef i lün/müs tef i lün/müs tef i lün/müs tef i lün
5) -..-/.-.-/-..-/.-.- müf te i lün/me fa i lün/müf te i lün/me fa i lün/

15'likler:
1) -.--/-.--/-.--/-.- fa i la tün/fa i la tün/fa i la tün/fa i lün
2) ..-.-/.--/..-.-/.-- mü te fa i lün/fe u lün/mü te fa i lün/fe u lün
3) ..--/..--/..--/.-- fe i la tün/fe i la tün/fe i la tün/fe u lün
4) .-.-/..--/.-.-/..- me fa i lün/fe i la tün/me fa i lün/fe i lün
5) .-.-/..--/.-.-/.-- 4 ile aynı/ 4 ile aynı/ 4 ile aynı/ fa i lün

14'lükler:
1) --./.---/--./.--- mef u lü/me fa i lün/mef u lü/me fa i lün
2) --./-.-./.--./.--./-.- mef u lü/fa i la tü/me fa i lü/fe i lün
3) -..-/-.-/-..-/-.- müf te i lün /fa i lün/ müf te i lün/fa i lün
4) --./.--./.--./.-- mef u lü/me fa i lü/ me fa i lü/fe u lün

12'likler:
1) ..--/..--/..- fe i la tün/fe i la tün/fe i lün

11'likler:
1) -.--/-.--/-.- fa i la tün/fa i la tün/ fa i lün
2) ..--/.-.-/..- fe i la tün/me fa i lün/fe i lün
3) .--/.--/.--/.- fe u lün/fe u lün/fe u lün/fe ul
4) .---/.---/.-- me fa i lün/me fa i lün/fe u lün

10'luk:
1) --.--/--.-- müs tef i la tün/müs tef i la tün (bu istisnadır)

9'luk:
1) ---/-.-/.-- mef u lün/fa i lün/fe u lün (bunun ilk tef'ilesi istisnadır .ikinci istisna ise tek dokuzluk aruz kalıbıdır.)

Bu yöntemi birlikte bulduğumuz, büyük payı olan üniversite hocalarıma ve en yakın arkadaşıma teşekkür ederim. Arkadaşlar işinizi çok kolaylaştıracak adeta formül görevi görecek, iyi anlayanlar için işlerini çok basitleştirecek bir araç olacağına inanıyorum. Faydalanan herkese hayrını görmesini diliyorum.

Bir Türk Dili ve Edebiyatı Öğrencisi.

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap :

Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş, asker! Gökten ecdâd inerek öpse o pâk alnı değer. Sanat/kusur: Ulama (Vasl), Zihaf (Kısaltma), Imale (Uzatma), Med (Ekleme)

1. dize

Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş, asker! Gökten ecdâd inerek öpse o pâk alnı değer.

Hece no

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

Önceki hece

Ey

bu

top

rak

lar

i

çin

top

ra

ğa

düş

müş

as

ker

Gök

ten

ec

dâd

i

ne

rek

öp

se

o

pâk

al

nı

de

ğer

Önceki tür

—

•

—

—

—

•

•

—

•

—

—

—

—

—

—

—

—

—

•

•

—

—

•

•

—

—

•

•

•

Sanat/kusur

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

Sonraki tür

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Sonraki yapı

ṽc

cṽ

cṽc

cṽc

cṽc

ṽ

ccṽ

cṽc

cṽ

cc

cṽc

cṽc

ṽc

cṽc

cṽc

cṽc

ṽc

cṽc

ṽ

cṽ

cṽc

ṽc

cṽ

ṽ

cṽc

ṽc

cṽ

cṽ

ccṽ

Sonraki hece

êy

bû

tôp

râk

lâr

î

çîn

tôp

râ

ğâ

dûş

mûş

âs

kêr

Gôk

tên

êc

dâd

î

nê

rêk

ôp

sê

ô

pâk

âl

nî

dê

ğêr

Dize ölçüsü

Şiirin Vezni

Cevap :

Ol serv-i gül-fürûş-ı tecellî-i cilveden Her nahl-i âh bir şecer-i Tûrdur bana Sanat/kusur: Ulama (Vasl), Zihaf (Kısaltma), Imale (Uzatma), Med (Ekleme)

1. dize

Ol serv-i gül-fürûş-ı tecellî-i cilveden Her nahl-i âh bir şecer-i Tûrdur bana

Hece no

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

Önceki hece

Ol

ser

vi

gül

fü

rû

şı

te

cel

lî

i

cil

ve

den

Her

nah

li

âh

bir

şe

ce

ri

Tûr

dur

ba

na

Önceki tür

—

—

•

—

•

—

—

•

—

—

•

—

•

—

—

—

•

—

—

—

•

•

—

—

•

•

Sanat/kusur

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

Sonraki tür

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Sonraki yapı

ṽc

cṽc

cṽ

cṽc

cṽ

cṽ

cc

cṽ

cṽc

cṽ

ṽ

cṽc

cṽ

cṽc

cṽc

cṽc

cṽ

ṽc

cṽc

cc

cṽ

cṽ

cṽc

cṽc

cṽ

cṽ

Sonraki hece

ôl

sêr

vî

gûl

fû

rû

şî

tê

cêl

lî

î

cîl

vê

dên

Hêr

nâh

lî

âh

bîr

şê

cê

rî

Tûr

dûr

bâ

nâ

Dize ölçüsü

Şiirin Vezni

Cevap :

Ey ayrı düşenler seveñlerinden Yaralı olanlar ḥassâs yerinden İñliyor diñleyiñ biri derinden Her ses bu feryâda beñzer mi bakıñ Sanat/kusur: Ulama (Vasl), Zihaf (Kısaltma), Imale (Uzatma), Med (Ekleme)

1. dize

Ey ayrı düşenler seveñlerinden Yaralı olanlar ḥassâs yerinden İñliyor diñleyiñ biri derinden Her ses bu feryâda beñzer mi bakıñ

Hece no

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

Önceki hece

Ey

ay

rı

dü

şen

ler

se

veñ

le

rin

den

Ya

ra

lı

o

lan

lar

h

̣as

sâs

ye

rin

den

İñ

li

yor

diñ

le

yiñ

bi

ri

de

rin

den

Her

ses

bu

fer

yâ

da

beñ

zer

mi

ba

kıñ

Önceki tür

—

—

•

•

•

—

•

—

•

—

—

•

•

•

•

—

—

—

•

—

•

—

—

—

•

—

—

•

—

•

•

•

—

—

—

—

•

—

—

•

—

—

•

•

—

Sanat/kusur

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

Sonraki tür

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Sonraki yapı

ṽc

ṽc

cṽ

cṽ

ccṽ

cṽc

cṽ

cṽcc

cṽ

cṽc

cṽc

cṽ

cṽ

cṽ

ṽ

cṽc

cṽc

c

ccṽ

cṽc

cṽ

cṽc

cṽc

vcc

cṽ

cṽc

cṽcc

cṽ

cṽcc

cṽ

cṽ

cṽ

cṽc

cṽc

cṽc

cṽc

cṽ

cṽc

cṽ

cṽ

cṽcc

cṽc

cṽ

cṽ

cṽcc

Sonraki hece

êy

ây

rî

dû

şên

lêr

sê

vêñ

lê

rîn

dên

Yâ

râ

lî

ô

lân

lâr

h

̣âs

sâs

yê

rîn

dên

İñ

lî

yôr

dîñ

lê

yîñ

bî

rî

dê

rîn

dên

Hêr

sês

bû

fêr

yâ

dâ

bêñ

zêr

mî

bâ

kîñ

Dize ölçüsü

Şiirin Vezni

Cevap :

N’ola ta’yin etse zabt-ı mülk-i hüsnü gamzeye Zülfü bir âşüfte-i ser-der-hevâdır n’eylesin Sanat/kusur: Ulama (Vasl), Zihaf (Kısaltma), Imale (Uzatma), Med (Ekleme)

1. dize

N’ola ta’yin etse zabt-ı mülk-i hüsnü gamzeye Zülfü bir âşüfte-i ser-der-hevâdır n’eylesin

Hece no

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

Önceki hece

N

’o

la

ta’

yin

et

se

zab

tı

mül

ki

hüs

nü

gam

ze

ye

Zül

fü

bir

â

şüf

te

i

ser

der

he

vâ

dır

n

’ey

le

sin

Önceki tür

—

—

•

—

—

—

•

—

•

—

•

—

•

—

•

•

—

•

—

—

•

•

•

—

—

•

—

—

—

—

•

—

Sanat/kusur

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

Sonraki tür

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Sonraki yapı

c

cc

cṽ

cṽc

cṽc

ṽc

cṽ

cṽc

cṽ

cṽc

cṽ

cṽc

cṽ

cṽc

cṽ

cṽ

cṽc

cṽ

cṽc

ṽ

ccṽ

cṽ

ṽ

cṽc

cṽc

cṽ

cṽ

cṽc

c

ccc

cṽ

cṽc

Sonraki hece

N

’ô

lâ

tâ’

yîn

êt

sê

zâb

tî

mûl

kî

hûs

nû

gâm

zê

yê

Zûl

fû

bîr

â

şûf

tê

î

sêr

dêr

hê

vâ

dîr

n

’êy

lê

sîn

Dize ölçüsü

Şiirin Vezni

Cevap : Refîk olursa gönül kûy-ı yâre dek giderüz Karârgâh-ı dil-i bî-karâre dek giderüz