Cevap : Atatürk Dönemi'nde (1923-1938) kurulan siyasi partiler;

Kurulan Partiler

1-Cumhuriyet Halk Partisi (9 Ağustos 1923)

1. -I.TBMM’deki Müdafa-ı Hukuk (I.Grup) grubunca kuruldu.
2. -Kurucusu M.Kemal’dir.
3. -Diğer kurucuları : Refik Saydam, Celal Bayar, Sabit Sağıroğlu, Münir Hüsrev Göle, Cemil Uybadın, Kazım Hüsnü, Saffet Arıkan, Zülfü Bey idi. Genel Sekreter Recep Peker idi
4. -İlk siyasi partidir.
5. -Devletçidir.
6. -Ekonomide Devletçilik ilkesini benimser.
7. -1923-1950 arasında devlete tek başına hakimdir.
8. -Millet iradesine ve milletin egemenliğine değer verdiler.
9. -Devrimleri gerçekleştiren partidir.
10. -Çok partili hayata geçiş programının ilk adımıdır.
11. -Sivas Kongresi CHP’nin ilk kongresi sayılır.
12. -M.Kemal CHP’nin 2. Kongresinde Nutkunu okudu.

---

2-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924)

1. -Saltanat, Hilafet yanlıları, ittihatçılar tarafından kuruldu. 29 Ekim 1923'te, CHP üyesi 158 vekil Cumhuriyet'i ilan ederek Mustafa Kemal’i cumhurbaşkanı seçti. Bu olay üzerine, milli mücadele'nin lider ve aydın kadrosunu oluşturan vekillerden, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Adnan Adıvar, Ali Fuat Cebesoy, Hüseyin Avni, Cafer Tayyar Eğilmez, Refet Bele, Bekir Sami, Hüseyin Cahit Yalçın ülkenin diktatörlüğe, despotluğa yöneldiğini iddia ederek mecliste ayrı bir grup oluşturdular.
2. -Gelenekçi ve Osmanlı düzeninden yanaydılar.
3. -Ekonomide liberalizmi savundular.
4. -Dine değer verdiler. Dini duyguları istismar ettiler.
5. -Genel Başkanı Kazım Karabekir’dir.
6. -Parti kurulurken demokrasi esaslarını kabul etti.
7. -İlk Muhalefet partisidir.
8. -İlk kapatılan partidir.
9. -Şeyh Said isyanı gerekçesi ile 3 Haziran 1925’te kapatıldı.
10. -Kurucu ve üyelerinin birçoğu 1926'da idam edildi.

SERBEST CUMHURİYET FIRKASI

1. 1930, İstanbul
   - Genel Başkan Ali Fethi (Okyar)
   - Genel Sekreter: Nuri (Conker)
   - Üyeler: Milletvekilleri Snih, Nakiyettin, Tahsin, Haydar (Yuluğ), Ahmet (Ağaoğlu), İbrahim Süreyya (Yiğit), Dr.Reşit Galip, Refik İsmail, Mehmet Emin (Yurdakul), Süreyya (İlmen)

Serbest Cumhuriyet Fırkası, Cumhuriyet döneminde kurulan ve çok partili siyasal yaşama geçiş yolunda ikinci deneme olan siyasi partidir.

Ali Fethi Bey, Paris Büyükelçiliği’nden dönüşünde Gazi Mustafa Kemal’in önerisi ve onayıyla Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu (12 Ağustos 1930). Programında, partinin cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve laiklik ilkelerine bağlı olduğu vurgulanıyor, yabancı sermayenin ülkeye girmesinin özendirilmesi isteniyor, ekonomik yaşamda sürekli devlet müdahalesine karşı çıkılıyordu.

SCF kısa sürede geniş bir destek kazanarak Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) yönetimini kaygılandırdı. SCF’nin iktidara ancak cumhurbaşkanıyla çatışarak gelebileceğini kavrayan Fethi Bey bunun çok ağır sonuçlar yaratacağı inancıyla, 17 Aralık 1930'da Dahiliye Vekâleti’ne başvurarak SCF’nin feshedildiğini açıkladı. Aynı zamanda partinin siyasi yayın organı Serbes Cumhuriyet gazetesi de İzmir'de kurulmuştu ve partinin fesih kararını takiben yayın hayatı bitti.

AHALİ CUMHURİYET FIRKASI

1. 1930, Adana
   - Genel Başkan Abdülkadir Kemali (Öğütçü)
   - Kurucu ve Yöneticiler: Ali Vehbi, Bekir Sıtkı, Mustafa Ziya, Çiftçi Hasan, Yedek S.Ali

Ahali Cumhuriyet Fırkası, Abdülkadir Kemali Öğütçü tarafından Adana'da kurulan ve 29 Eylül 1930 - 21 Aralık 1931 tarihleri arasında faaliyet gösteren siyasi partidir.

Abdülkadir Kemali Bey, 1924 yılında kurma girişiminde bulunduğu “Müdafaa-i Umumiye Fırkası”nı 1930 yılındaki çok partili sisteme geçiş denemesi sırasında “Ahali Cumhuriyet” ismiyle kurmayı başardı. Genel Başkanlığını Abdülkadir Kemali Bey’in üstlendiği fırkanın diğer kurucuları Ali Vehbi, Bekir Sıtkı, Mustafa Ziya, Çiftçi Hasan, Yedek subay Ali Bey idi.

Bazı Güneydoğu illerinde zayıf biçimde örgütlenen  fırka kuruluşundan sonra sadece Arif Oruç’un çıkardığı Yarın gazetesi tarafından olumlu karşılandı. Daha önce çıkardığı Toksöz gazetesini yeniden çıkarmak isteyen Abdülkadir Ali Bey, izin alamayınca Ahali gazetesini partinin yayın organı olarak kullandı.
Parti programında ordunun erzakını kendisinin temin etmesi, demiryolu dahil bütün inşaatın durdurulması savunulmuş, elli sene boyunca telif eserlerin yasaklanıp hep tercüme yapılması ve iptidaî mekteplerin hep leylî olması vurgulanmıştır.

Tam hazır olmadan 1930 belediye seçimlerine giren fırka, başarılı olamadı. 21 Aralık 1930’da Bakanlar Kurulu kararıyla “idare heyeti gösteremediği” gerekçesiyle kapatıldı. Başbakanlığın hakkında kovuşturma açılmasını istemesi üzerine Abdülkadir Kemali Bey, İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanmamak için 24 Aralık 1930'da (Menemen Olayı’nın ertesi günü) Suriye'ye kaçtı.

TÜRK CUMHURİYET AMELE VE ÇİFTÇİ PARTİSİ

1. 1930, Edirne
   - Kurucu: Mimar Mühendis Kazım

Başlangıçta kurulması Bakanlar Kurulunca engellenen  partilerden biri olan Türk Cumhuriyet Amele ve Çiftçi Partisi, Mimar Mühendis Kâzım Bey tarafından Edirne’de kurulmak istenmiştir.
Partinin yayımlanan tüzüğünde işçi ve çiftçi sınıfı yararına sosyalist bir düzen ön görülmüştür.
Bakanlar Kurulu bu partinin açılmasını, komünizm yanlısı olması gerekçesiyle sakıncalı görmüştür.

LAİK CUMHURİYETÇİ İŞÇİ VE ÇİFTÇİ FIRKASI

- 1931, İstanbul
- Kurucu: Arif Oruç

---

---

Diğer Cevaplara Gözat