Kabızlık; tıbbi ismi konstipasyon olan ve normalden daha seyrek, sert veya zor dışkılama olarak tanımlanan bir sağlık sorunudur. Yetişkinlerde çeşitli sağlık sorunları veya beslenme düzenine ilişkin problemlere bağlı olarak yaşam boyu görülebilen kabızlık, bazı durumlarda bebeklerde de görülebilir. Fakat bebeklerde bağırsak hareketlerinin yetişkinlerden daha farklı bir düzende ilerlemesi, bebeğin beslenme düzeninin dışkılama üzerinde önemli etkilerinin bulunması gibi nedenlerden dolayı kabızlık bazen yanlış tespit edilebilir. 

 

Anne sütü alan bebeklerde kabızlık çok nadir olarak görülür ve yalnızca anne sütü ile beslenen bebeklerde her gün dışkılama olması gerekmez. Bazı durumlarda birkaç gün boyunca dışkılama gerçekleşmese dahi bu durum genellikle kabızlık anlamına gelmez ve doğaldır. Fakat dışkılamanın gecikmesi ve normal dışı sertlikte ya da miktarda olması, bunun yanında bebekte huzursuzluk gibi belirtilerin ortaya çıkması, bağırsaklara ilişkin kabızlık veya farklı bir sağlık sorununa işaret edebilir. Aynı zamanda katı besinlere geçiş döneminde yapılan bazı hatalar veya bebeğin besinleri tolere edememesi gibi nedenlerle kabızlık gelişebilir. Bu gibi belirtiler birkaç gün boyunca devam ettiğinde mutlaka ciddiye alınmalı ve sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.

Bebeklerde bağırsak hareketlerinin sıklığı bebeğin yaşı ve hangi besinleri tükettiği ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle dışkılama düzenindeki her değişim kabızlık olarak algılanmamalıdır. Anne sütü ile beslenen bebeklerde kabızlık sorunu çok nadir görülen bir durumdur. Bebeğin sürekli huzursuz olmasına yol açacak bu durum mutlaka hekim muayenesi gerektirir. Anne sütü haricinde ek besinlere de başlamış olan bebeklerde kabızlık belirtileri şunlardır:

Katı besinleri tüketmeye başlayan bebeklerde ek besinlerin planlamasının hekim ve diyetisyen önerileri doğrultusunda yapılması, kabızlığın önlenmesi açısından oldukça etkilidir. Kabızlık sorunu yaşayan bebeklerde ise beslenme düzenine yönelik bazı değişikliklerin yapılması bu sorunun çözülmesine yardımcı olur. Lif içeriği yüksek olan besinlerin beslenme planına dahil edilmesi, probiyotik bakteriler içeren yoğurt, kefir gibi besinlerin tercih edilmesi, sıvı alımının artırılması gibi uygulamalar bunlara örnek olarak verilebilir. Birkaç gün içerisinde düzelmeyen ve bebekte ciddi sorunlara yol açan durumlarda mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.

Bu rakamlar ortalama olup bebekten bebeğe ve beslenme düzenine göre değişebilir. Anne sütü alan bebeklerde kabızlık çok nadir gelişir. Bebeğin gelişimine ilişkin bir sorun yoksa 3-4 gün boyunca dışkılama olmayabilir ve bu durum kabızlık anlamına gelmez. Çünkü anne sütü, anne tarafından bebeğe özel olarak üretilir, sindirimi çok kolaydır ve çok büyük oranda emilir. Dolayısıyla dışkılama seyrektir. Fakat karında şişlik oluşması, emzirmeye ilişkin sorunların görülmesi veya bebeğin gelişiminin yavaşlaması gibi durumlarda mutlaka doktor muayenesi yaptırılmalıdır. 

 

Anne sütüne göre sindirimi daha zor olan inek sütünün verilmeye başlanması, katı besinlere geçilmesi gibi durumlarda ise fonksiyonel kabızlık olarak adlandırılan durum yaygın olarak görülür. Katılaşan dışkının çıkarılması esnasında ağrı ve rahatsızlık hisseden bebekler dışkıyı tutmayı tercih edebilir ve bunun sonucunda da kabızlık gelişebilir. Beslenme bozukluğu da kabızlığa neden olabilecek bir diğer durumdur. Bu tür bebeklerde bazı fiziksel egzersizler ve beslenmeye ilişkin bazı değişiklikler ile bu durumun üstesinden gelmek mümkündür. Sürekli hale gelen kabızlık durumunda ise yine hekim kontrolüne başvurulmalıdır.

Bebeklerde görülen fonksiyonel kabızlık, evde yapılabilecek birtakım uygulamalar ve beslenme tarzı değişikliklerle genellikle çözülebilir. Bebeklerde kabızlık nasıl giderilir diye merak edenler için, kabızlığın giderilmesine yardımcı olabilecek bazı uygulamalar şu şekilde sıralanabilir:

· Egzersizler

Hareket, sindirimin hızlandırılması ve bağırsak hareketlerinin desteklenmesi üzerinde çok önemli bir etkiye sahiptir. Özellikle yürümeyen veya emeklemeyen bebeklerde egzersiz düzenli olarak yapılmalıdır. Kabızlık sorunu görülen bebek sırt üstü yatırıldıktan sonra bacakların karına doğru itilmesi ve geri çekilmesi şeklinde nazikçe egzersiz yaptırılabilir. Ayrıca bisiklet sürme şeklinde bacakların hareket ettirilmesi ile de sindirim hareketleri hızlandırılabilir.

· Ilık Banyo

Bebeklerde kabızlık nasıl geçer sorusuna verilebilecek en iyi yanıtlardan bir tanesi de ılık banyodur. Kabızlık sorunu yaşayan bebeklere ılık bir banyonun yaptırılması hem karın kaslarının gevşetilerek gerginliğin ve ağrının azaltılmasını sağlar, hem de sindirim hareketlerini hızlandırır. Banyonun verdiği sıcaklıkla birlikte bebekte rahatlama ve karın ağrısında iyileşme görülürken dışkılama da desteklenmiş olur.

· Sıvı Alımının Artırılması

Anne sütü ile beslenen küçük bebeklerde emzirme ile birlikte bebeğin tüm sıvı ihtiyacı karşılanabilir ve ek bir sıvıya gerek kalmaz. Fakat bazı durumlarda çocuklarda kabızlık gelişmesi halinde hidrasyonun sağlanması ve dışkı kıvamının yumuşatılması açısından az miktarda sıvı takviyesi yapılabilir. Su veya doğal meyve suyu bu amaçla tercih edilebilir. Anne sütü almayan bebeklerde de verilen sıvı miktarının artırılması sindirimin desteklenmesi ve bebeklerde kabızlık çözümü konusunda fayda sağlayacaktır.

· Masaj

Bebeğin karın bölgesine yapılan bazı masaj uygulamaları, kabızlığın giderilmesinde oldukça etkilidir. Bebeğin mide bölgesinde parmak ucu yardımıyla saat yönünde dairesel hareketler yapmak, bebeğin diz ve ayakları tutularak karına doğru itmek, yine parmak uçları kullanılarak göğüs kafesinden göbek deliğine doğru düşey hareketler yapmak kabızlığı gidermede etkili olabilecek bazı bebeklerde kabızlık masajı uygulamalarıdır.

· Diyet Değişiklikleri

Kabızlığı önlemek için bebeklerde diyette bazı değişikliklerin yapılması gerekir. Anne sütü alan bebeklerde sindirimi zor olan inek sütü ve süt ürünleri belirli bir süre için diyetten çıkarılabilir. Burada deneme yanılma yönteminin uygulanması önerilebilir. Süt ve ürünlerinin tüketiminin bırakılmasına rağmen herhangi bir olumlu etki görülmemesi durumunda bunlar bebeğe yeniden verilebilir. Formül mama ile beslenen bebeklerde kullanılan mamanın değiştirilmesi de denenebilecek etkili yöntemlerden bir tanesidir. Çeşitli durumlarda süt içermeyen veya lif içeriği yüksek olan mamalara geçiş yapılması gerekebilir, fakat ters etkiler de gelişebileceği için bu konuda hekime danışarak hareket etmek en doğru seçenek olacaktır.

Evde yapılabilecek yukarıdaki uygulamaların sonuç vermemesi halinde hekim kontrolünde bebeklerde kabızlık tedavisi için farklı müdahalelerin uygulanması gerekebilir. Bu durumlarda bebeklerde kabızlık için fitil, müshil benzeri ilaçlar, lavman uygulaması gibi çeşitli yöntemlerden yararlanılabilir. Bu tür uygulamaların sonrasında da kabızlığın yeniden tekrarlamasını önlemek adına beslenme düzeninin planlanmasında fayda vardır. Tüm bunlara ek olarak bebeğin dışkısında kan görülmesi, bebekte geçmeyen bir gerginlik ve karın ağrısı halinin gözlenmesi gibi durumlarda ev uygulamaları denenmeden derhal sağlık kuruluşlarına başvuru yapılmalıdır.