Sözlükte İSTİARE Nedir:
İstiare (Eğretileme) : Benzetmenin asıl unsuru olan benzeyen ve benzetilenden yalnızca biri kullanılarak yapılır. Açık ve kapalı istiare olarak iki çeşit istiare vardır : a) Açık İstiare: Benzeyenin bulunmayıp yalnızca benzetilenle yapılan istiaredir. b) Kapalı İstiare: Benzetilenin bulunmayıp yalnızca benzeyenle yapılan istiaredir.

---

İstiare (Detay) : İstiare, bir şeyi türlü yönlerden benzediği başka bir şeyin adıyla anma sanatıdir. Bu bakımdan istiare hem bir mecaz sanatı, hem de benzetme sanatıdır. Benzetme, yalnız benzeyen veya kendisine benzetilenle yapılırsa istiare sanatı ortaya çıkar. Bu da kendisine benzetilenle yapılıyorsa açık istiare, yalnız benzeyenle yapılıyorsa kapalı istiare olmak üzere ikiye ayrılır:

---

Açık İstiare (Eğretileme) Örnekleri :

---

Bu cümlede “elbiseler” kelimesi “yapraklar” yerine kullanılmıştır.

---

Kapalı istiareye örnek:

---

... dönerken inleyen tekerlekler. Tekerleklerin dönerken çıkardığı sesler, hasta bir insanın inlemesine benzetilmiştir.

---

İstiare Örnekleri

---

Her taraf kırık dökük Dalların boynu bükük "Kederliyiz" der gibi Dallar boynu bükük insana benzetiliyor ama kendisine benzetilen insandan söz edilmiyor. Boynu bükük sözcüğü ile insanın bir özelliği vurgulanıyor.

Sözlükte TEŞBİH Nedir:
Teşbih (Özet): Sözü daha etkili duruma getirmek için aralarında ilgi bulunan iki unsurdan güçsüzü olanı güçlü olana benzetmektir.

---

Teşbih (Benzetme) :

Anlatımı güçlendirmek amacıyla, aralarında ortak nitelik bulunan iki varlık ya da kavramdan, ortak nitelik yönünden güçlü olandan zayıf olana aktarma yapılmasıdır. Benzetmenin dört öğesi vardır: 1. Benzeyen ( B ) : Özellikçe zayıf olan 2. Kendisine Benzetilen ( KB ) : Özellikçe güçlü olan 3. Benzetme Yönü ( BY ) : Aktarılan özellik 4. Benzetme Edatı ( BE ) : gibi, kadar, sanki, güya, misal, andırmak . Bunlardan ilk ikisi benzetmenin asıl öğeleridir. Benzetme yönü ve benzetme edatı yardımcı öğelerdir. Yardımcı öğeler kullanılmadan da benzetme gerçekleştirilebilir. Örnek: "Cennet gibi güzel vatan" KB BE BY B Bir benzetmede bu dört öğe her zaman bir arada bulunmayabilir. Benzetme, kullanılan öğeler bakımından çeşitlere ayrılır: 1. Ayrıntılı (Tam) Tteşbih: Dört öğesi de bulunan benzetmedir. Örnek-1 Ah bu türküler, köy türküleri Ana sütü gibi candan Ana sütü gibi temiz. Benzeyen: Köy türküleri Kendisine benzetilen: Ana sütü Benzetme yönü: temiz ve candan olması Benzetme edatı: gibi Örnek-2 Sular öyle temiz ki, annemin yüzü gibi. Benzeyen: sular Kendisine Benzetilen: annemin yüzü Benzetme Yönü: temiz Benzetme Edatı: gibi

---

2. Kısaltılmış teşbih: Benzetme yönü bulunmayan benzetmedir. Örnek: Kutu gibi bir dairede oturuyor. KB BE B Benzeyen: daire Kendisine Benzetilen: kutu Benzetme Edatı: gibi Benzetme yönü: Yok. (küçüklük)

---

3. Pekiştirilmiş teşbih: Benzetme edatı bulunmayan benzetmedir. Örnek-1 Bir siyah kadındır kaldırımlarda gece BY KB B Benzeyen: gece Kendisine Benzetilen: kadın Benzetme Yönü: siyahlık Benzetme edatı: Yoktur. Örnek-2 Yollar köyleri saran eskimiş çerçeveler B BY KB Benzeyen: Yollar Kendisine Benzetilen: Eskimiş çerçeveler Benzetme Yönü: Saran Benzetme edatı: Yoktur.

---

4. Yalın teşbih (teşbih-i beliğ): Benzeyen ve kendisine benzetilenle yapılan benzetmedir. Örnek: Selviler içinde bir alevdir Emir Sultan KB B Benzeyen: Emirsultan Kendisine Benzetilen: Bir alev Örnek: "Gül tenli sevdiğim" KB B Örnek: "Unutmakta haklısın kömür gözlüm/Haklısın. Bu sözüm sana sitemdir" KB B UYARI ! Tam teşbihte mecaz yoktur. Çünkü bütün sözcükler gerçek anlamlarını korumaktadır. Benzetme kısaldıkça anlatım güçlenmekte, mecaz havası oluşmaktadır. Mecaz, pekiştirilmiş benzetmede başlar, teşbih-i beliğde iyice güçlenir. Aşağıdaki Örnekleri bu açıdan inceleyiniz. "Annem melek gibi temiz ruhlu bir insandı." (tam teşbih, mecaz yok) "Annem iyilikte, bir melekti." (Pekiştirilmiş benzetme, mecaz var; çünkü, "anne" aslında melek değildir; "melekti" sözcüğü mecazdır.) "Melek annem, cennete doğru yola çıktı."("Melek annem"sözü teşbih-i beliğdir. Mecaz iyice güçlenmiştir. Özellikle "melek" sözün de yoğun bir mecaz anlam vardır.) Aşağıdaki Örnekleri inceleyiniz. 1."Ovadan bakılınca çelikten dev bir testere ağzını andıran tepeler, yaz kış ışıl ışıldır." 2."Bütün gece vagondan vagona un çuvalları taşımış hamallar gibiyiz." 3."Büyük sahra denen bu kum denizinde daha günlerce hamallık edeceğiz." UYARI ! Benzetmelerde"benzemek, andırmak, dönmek"gibi fiiller ve bunlardan türetilmiş fiilimsiler edat yerinde kullanılabilir. "Saçların tarumar, gözlerinde nem/Ateşe benzerdin, küle dönmüşsün." KB BE KB BE "Tepegöz gök gürültüsünü andıran bir sesle kükredi." B KB BE BY 4."Erciş sapağında, Van Gölü mavi bir çarşaf gibi önüme serildi." 5."Beş altı araba, gelin alayı gibi sıralandı." 6."Fırtınada bir deniz feneri kadar yalnızdım." 7."Rujlu dudakları açık bir yarayı andırıyordu." 8."Köpek leşi gibi uyuyor şehir." 9."Ağzımda bal gibi tatlı bir türkü." 10."İyi sözler söylenmiş bir kadın gibi güzelleşiyor dünya." 11."Sürüklenen bir kış ölüsüdür zaman." 12."Biliyorum / Şiir bir pencere kuşudur." 13."İnsan bir ormandır derdim sana hep." 14."Bir bakışı vardı Esma'nın / Kavak yelleri gibi pırıl pırıl." 15."Kükremiş sel gibiyim bendimi çiğner aşarım." 16."Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik." 17."Durmuş bir saat gibiydi durup geçmeyen zaman." 18."Şiir bir cennet bahçesi / Girmeyene anlatılmaz." 19."Gözlerimiz kurşun, elimiz bıçak/Severek öldürdük güzellikleri." 20."Garibanlar yolunuyor kaz gibi/Hangi kuşun neresini yazayım." 21."Gördüm deniz dedikleri bin başlı ejderi." 22."Acep beni anar m'ola / O kaşları keman şimdi." 23."Ve çobanlar gibi dallar yaktık." 24."Kul Mustafa karakolda gezerken /Gülle kurşun yağmur gibi yağarken." 25."Yıldız gibi doğdukça güzel her akşam." 26."Gözleri çıkarılmış bir âmâ gibi evler." 27."Ben kendi varlığı içinde taşan / Uçsuz bucaksız bir denizim."

---

* Farklı kaynaktan Teşbih nedir..

---

Sözün anlamını kuvvetlendirmek için aralarında benzerlik bulunan iki kavramdan zayıf olanın,güçlüye benzetilmesidir.

---

Teşbihin Öğeleri

Bir teşbihte dört öğe bulunur:

1.Benzetilen (Müşebbehün-bin):

Kendisine benzetilen, birbirine benzetilen nesne ya da kavramlardan nitelikçe daha güçlü, daha üstün olan. Örneğe göre: "tilki".

2.Benzeyen (Müşebbeh):

Birbirine benzetilen nesne ya da kavramlardan nitelikçe daha güçsüz, zayıf olan. Örnekte: "adam".

3.Benzetme yönü (Vech-i şebeh):

Birbirlerine benzetilen nesne ve kavramlar arasındaki ortak nitelik. Örnekte "kurnazlık".

4.Benzetme ilgeci (Edat-ı teşbih):

Nesne ve kavramlar arasında benzetme ilgisi kuran ilgeç ya da ilgeç işlevi gören sözcük. Örnekte: "gibi". Örneğin "Yol yılan gibi kıvrılıyor" dendiğinde, "yol" benzeyen, "yılan" kendisine benzetilen, "kıvrılıyor" benzetme yönü, "gibi" ise benzetme edatıdır. Örneğin "Kız tavşan gibi koşuyor" dendiğinde, "kız" benzeyen, "tavşan" kendisine benzetilen, "koşuyor" benzetme yönü", "gibi" ise benzetme edatıdır.

---

Teşbih Türleri

Teşbih, bu öğelerden bir ya da birkaçının kullanılıp kullanılmamasına göre dörde ayrılır: 1. Dört öğenin de bulunduğu teşbih ayrıntılı benzetme Örneğin, "Ahmet aslan gibi güçlüdür". 2. Benzetme yönü bulunmayan teşbih kısaltılmış benzetme Örneğin, "Ahmet aslan gibidir". Burada "güçlülük" vurgulanmamıştır. 3. Benzetme ilgeci bulunmayan teşbih pekiştirilmiş benzetme Örneğin, "Ahmet kuvvetli aslandır". Bu teşbihte "gibi" ilgeci kullanılmamış. 4. Benzetme yönü ve benzetme ilgeci bulunmayan teşbih yalın benzetme Örneğin, "Aslan Ahmet."

Sözlükte BENZETİ Nedir:
Benzetme, aslından kopya edilmiş, teşbih
Cümle 1: Zaten siyah bereli kadın da hep aynı yerde idi. - P. Safa

Sözlükte TANZİR Nedir:
Benzetme