Hikaye Adı: Boz Eşek

Konu: İhtiyarın isteğini yerine getirmek isteyen köylülerin yaşadıkları anlatılıyor.

Ana fikir: Birilerinden yardım istemeden önce biraz düşünmeli ve karşımızdakini tanımalıyız. Çünkü iyi niyetler suistimale açıktır.

Tema:
Bu hikâyenin teması, açıkça görüldüğü gibi kamu alanındaki bürokrasiyi eleştirmektir. Saf ve cahil olarak addedilen Anadolu köylüsü, görev bilincine sadık kalmış; ancak kurum yetkilileri, onların bu sadakatini kötüye kullanmışlardır. Burada karşı karşıya getirilen iki farklı insan tipinden doğan bir çatışma söz konusudur. Bu çatışma bir problem olarak ele alınmış ve hikâye de bu minval üzerine kurulmuştur.

Ana karakterler: Hüsmen Hoca, köylüler, ihtiyar adam ve boz eşek.

Yardımcı Karakterler: Kadı, jandarma çavuşu, kaymakam.

Mekanlar: Dağ yolu, köy ve kasaba.

Dil ve Anlatım: Sade ve anlaşılır bir dil kullanılmamıştır. Çok fazla betimlemeden yararlanılmıştır.

Zaman ve Mekân:
Olay zamanı düz bir doğrultuda ilerlemektedir. Okuyucuda merak ve takip etme hissi uyandırır. Olayların geçtiği zaman, yaşanılan zaman ile aynı doğru üzerindedir. Geri dönüşlere, iç monologlara vb. zamanı ve mekânı büken tekniklere yer verilmemiştir. Mekânlar, ayrıntılı olmasa da okuyucunun zihninde belirecek kadar tasvir edilmiştir. Okuyucu kasaba ve köy arasındaki farkı görebilmektedir.

Bu hikâyedeki çatışma unsurunun gerçekleştiği zemin, kasaba ve köy ikiliği üzerinde kurulmuştur. Dikkat çekici bir yön olarak, köy ile şehrin mukayese edilmediği; köy ile köye daha yakın bir yerleşim merkezi olan kasabanın kıyaslanması ele alınabilir. Bunun nedeni köyde yaşayan Anadolu halkının saflığının vurgulanmak istenmesidir. Kasabada görev yapan yetkililer, oraya şehirden atanmışlardır ve Anadolu coğrafyasını görev yapmak için değerli bir yer olarak görmemektedirler. Anadolu kasabaları, onlar için bir tembellik ve vakit geçirme yeridir. Memleket Hikâyeleri’ni oluşturan hikâyelerin mekânlarına bu dikkatle bakıldığında, benzeri örnekler ile karşılaşmak mümkündür. Kabak Kadı’daki bozulmanın nedenini de burada aramak doğru olur.