Cevap :

Cezeri, Artuk Beyliği’ne ait medreselerde eğitim görmüş, fizik ve mekanik anlamında yaptığı çalışmalarla ün kazanmıştır. Fizik ve geometri alanlarında yararlanarak mekanik icatlar gerçekleştirmiştir. Günümüzde kullanılan çark ve dişlilerin mekaniklerini Cezeri yapmıştır.

Mühendislik ile mekaniği birleştiren, mühendislikte mekanik araçların kullanılmasını sağlamıştır. Cezeri , Kitabul Hiyel  adlı kitabında bu alanda yaptığı teknik araç çalışmalarını ayrıntılı bir şekilde anlatmıştır.

Mühendislikte kullanılmaması gereken mekanik araçlar, bu alana ait saatler, araç gereçler yapmıştır. Pek çok türdeki mekanik cihazı da icat etmiş ve yapmıştır .

Cezeri, bugün hep bahsedilen mekanik ve robotik alanda çalışmalar yapmıştır.  Günümüzde hala robotik alanda çalışmalar yapılmak istenmekte ama tam anlamıyla bu gerçekleştirilememektedir.  Fakat Cezeri bunu çok eski zamanlarda keşfetmişti.

Cesedinin Müslüman bilim insanı olması da bizim için önem arz etmektedir. Cezeri buhar alanında da çalışmalar yapan ilk bilim insanıdır. Bunca buluşların yanında  pek çok eser de yazmıştır. Eserlerinin tamamı günümüze kadar maalesef ulaşamamıştır. Ulaşanların da orijinal eserler olmadığı hakkında bilgiler mevcut olsa da günümüzde Topkapı Sarayında sergilenmektedir.

Cezeri’nin eserleri şunlardır;

1. Olağanüstü Mekanik Araçların Bilgisi Hakkında Kitap
2. Makine Yapımında Yararlı Bilgiler Ve Uygulamalar
3. Mekanik olarak eserleri:
4. Otomatik Çalışan Su Makinesi
5. Fil Saati
6. Kandil Saati
7. Saz Çalan Robot
8. Masa Makinesi
9. Abdest Otomatı
10. Pompa Otomatı
11. Mey Dolum Otomatı

Cezeri, bir de otomatik bir de hizmetçi robot icat etmiştir. Bu robotlar pek çok hizmet vermek için geliştirilmişlerdir. Bunların icadı da kitaplarında tanıtılmıştır.  Cezeri’nin Diyarbakır Ulucami’de Güneş Saati de bulunduğu bilinmektedir. Cezeri, 1206 yılında vefat etmiştir.

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap :

4.sınıf Türkçe dersi için verilen 4. TEMA BİLİM VE TEKNOLOJİ 
Robotların Efendisi: Cezeri hazırlık çalışmaları sorularından birisi.  Soru şu şekilde:

Cezeri hakkında yazılı kaynaklardan (dergi, kitap vb.) araştırma yapınız.  Görsellerle destekleyerek bir sunum hazırlayınız. Yararlandığınız kaynakları derse getiriniz. Cezeri kimdir?

Cezeri, insanlarda ve makinalarda karşılıklı haberleşme, denge kurma ve yönetme bilimi olarak tanımlanan Sibernetiğin kurucularından biri olarak kabul edilen bilim insanıdır. Batı dünyasında Cazari (Gazari) olarak tanınan Cezeri’nin tam adı Ismail Ebul-Iz Bin Razzaz El-Cezeri’ dir. 1153 yılında Mezopotamya (Cizre) Tor (Dağ kapı) mahallesinde dünyaya gelmiştir. Babasınını adı Rezzaz olup, “şeref ve onur babası” anlamına gelen “Ebul-iz” lakabını taşımıştır.

El- Cezeri yaptığı çalışmalar ve buluşlar ile bilgisayarın temelini atan âlim, fen ve teknik adamı olarak tanınmaktadır. Robotlar, saatler, su makinaları, şifreli kilitler, şifreli kasalar, termos, otomatik çocuk oyuncakları gibi birçok alanda çalışmalar yapmıştır. Yaptığı çalışmalara ilişkin bilgi ve çizimlerini El-Câmi„ Beyne’l-İlm ve‟l-„Ameli’n-Nâfi fî Snaati‟l-Hiyel (Makine Yapımında Yararlı Bilgiler Ve Uygulamalar) adlı Arapça olarak yazdığı esinde toplamıştır.

Artuklu hükümdarına hediye ettiği “Tavus Kuşlu Abdest Alma Makinesi“ olarak bilenen robotta; belirli aralıklar ile su akması, tavus kuşunun ötmesi, otomatik olarak havlu uzatılması gibi birçok mekanik olayın otomatik olarak yapılması sağlanmıştır. Tavus Kuşlu Abdest Alma Makinesi Robotunun çalışma mantığı kısaca aşağıdaki şekildedir:

Bir kişinin üstünde duran su deposundan sağdaki sütun boyunca gelen su, otomatik kişinin elinden geçerek testiye kadar ulaşır. Bir süre sonra suyla dolan testi ağırlaşarak eğilir ve hükümdarın abdest alacağı havuza dökülür. Ayrıca testide suyun yükselmesiyle sıkışan hava tavus kuşunun ötmesini sağlar. Hafifleyen testi tekrar eski yerine döner. Bu işlem birkaç kere tekrarlanır. Bu arada testiden hükümdara dökülen su, havuzun içindeki tavus kuşu tarafından Otomatik kişinin altında gizli olan depoya aktarılmaya başlar. Bu depodaki şamandıra da suyun dolmasıyla birlikte yavaş yavaş yukarı doğru kalkarak otomatik adamın havlu tutan kolunu da hükümdara doğru uzatır. Havlunun uzatılması abdest alma işleminin bittiğini gösterir.

Cevap :

Fizik, Matematik, Sibernetik çağının ötesinde bir mucitti    Cezeri. Yaşadığı dönemde Mardin Mardin, Diyabakır   1153 doğumlu Cezeri’nin Cizre’de doğduğu ve yaşadığını söylemek en doğrusu olur. Nitekim Cezeri adı da buradan geliyor. Sibernetik bilimin babası sayılan  Cezeri'nin yaptığı otomatik saat, su pompaları ve otomatik abdest alma makinası tarihteki ilk robotlar olarak kabul ediliyor.

SİBERNETİK ALANININ İLK KURUCUSU

El Cezeri’yi tanımlarsak; fizikçi, matematikçi,  ve   mühendis diyebiliriz. Sibernetik, canlılarda ve makinelerde kontrol, iletişim ve işleyişi inceleyen bir bilim dalı, yani canlılar ile kendi kendini düzenleyen ve çalışan makineler arasındaki çalışma benzerlikleri inceleniyor.  . Bu arada, “sibernetik” terimini ilk kez matematikçi ve fizikçi olan Fransız André-Marie Ampère’in 1834’te kullandığını, güncel anlamına ise modern sibernetiğin kurucusu ABD’li matematikçi ve felsefeci Norbert Wiener’ın 1948’de yazdığı kitapla kavuştuğunu söyleyelim. Yani El Cezeri’den aşağı yukarı 750 yıl sonra!

 Cezeri’nin kaleme aldığı Kitâb fî marifeti’l-hiyeli’lhendesiyye’de (Olağanüstü Mekanik Araçların Bilgisi Hakkında Kitap) bizzat kendisinin tasarladığı v hayatta kullanılması amacıyla geliştirdiği pek çok mekanizmaya dair bütün ayrıntılı bilgiler var. Cezeri’nin neden çağının ötesinde bir bilim insanı sayılması gerektiğinin delili de bu kitapta işte. Kendisi bu eserinde anlattığı icatlarla uğraşırken Avrupa Orta Çağ’ı yaşıyor; şehirleşme yeni yeni başlamış, Haçlı seferleri ile Kudüs hedefli askeri hareketlilik devam ediyor ve kilise, heybetli katedral inşaatlarıyla hâlâ en büyük otorite olduğunu vurgulamaya devam ediyor