Sözlükte CEZİR Nedir:
Kök

Sözlükte GELGİT Nedir:
Boşuna gidip gelme.

Sözlükte MEDCEZİR Nedir:

Med Cezir Tanımları

1. Ay ve güneş'in yer yuvari üzerindeki çekim güçleri sebebiyle deniz yüzünde, özellikle ana denizlerde su düzeyinin alçalması, kabarması olayı, gelgit. 2. Ay ve Güneş'in kütle çekim kuvvetine bağlı olarak, Dünya üzerindeki deniz ve okyanus sularının yükselmesi (Med-Gel) ve alçalması (Cezir-Git) olayına denir. Gel git olayına dilimizde Med Cezir denilmektedir.

Med Cezir Nedir

Ay ve Güneş'in kütle çekim kuvvetine bağlı olarak, Dünya üzerindeki deniz ve okyanus sularının yükselmesi (Med-Gel) ve alçalması (Cezir-Git) olayına denir. Gel git olayına dilimizde Med Cezir denilmektedir. Gel git oluşumunda Ay'ın etkisi daha çoktur. Çünkü Ay Dünya'ya Güneş'ten daha yakındır. Gel-git'ler 6 saat 12 dakika ara ile gerçekleşir. Bir gün içerisinde iki kez yükselme, iki kez de çekilme olur. Gel-git okyanus kıyılarında en fazla etkili olup iç denizler ve göllerde fazla etkili değildir. Ülkemiz çevresindeki denizler iç deniz özelliği taşıdığından gel-git önemsizdir. 2 tür Gel-git'ten söz edilebilir.

BÜYÜK GEL GİT

Ay ve Güneş aynı doğrultuda olduklarında çekim gücü arttığından gel-git genliği fazla olur. Buna büyük Gel-git denir. Bir ay içerisinde Yeniay ve Dolunay evrelerinde gerçekleşir.

KÜÇÜK GEL GİT

Güneş ve Ay'ın birbirlerine dik doğrultuda olduklarında gel-git genliği azalır, buna da küçük gel-git denir. Bir ay, içerisinde ilkdördün ve son dördün evrelerinde gerçekleşir. * Gel-git'in etkili olduğu yerlerde delta oluşmaz, haliç oluşur. * Gel-git'in etkili olduğu yerlerde Watt ve haliçli kıyı tipi görülür. * Istanbul'daki haliç gel-git sonucu oluşmamıştır. Ülkemizde haliçli kıyı bulunmaz. Bu nedenle akarsularımızın döküldüğü yerlerde delta oluşabilmiştir. * Gel-git etkisi fazla olan Okyanus kıyılarında Haliç (Estuar) ve Watt kıyıları oluşmuştur. * Gel-git etkisi az olan iç denizlerin kıyılarında, akarsu ağızlarında "Delta" oluşmuştur. * Ayın ekseni ile, Dünya"nın ekseni arasında 5 derece 9'lik bir açı farkı vardır, Bu açı nedeniyle Güneş ve Ay tutulmaları, Ay'ın her bir turunda görülmez.

GEL GİTLERİN ETKİLERİ VE SONUÇLARI

1.Akarsu ağızlarında delta oluşumu engellenir. 2.Akarsu vadilerinin ağızlarının tıkanması önlenir. 3.Kıyı kirlenmesi önlenir. 4.Haliçler oluşur. Deniz yükseldiği zaman akarsuların ağız kısımlarına sokulur ve haliç şekli meydana gelir. Bu çeşit kıyılara estuar (haliç tipi) kıyılar denir. 5.Watt kıyıları oluşur. Deniz, belli aralıklarla alçalıp yükselince kıyı çizgisi değişir. Deniz alçalınca ortaya çıkan, deniz yükselince ortadan kalkan bu kıyılara watt kıyıları denir. 6.Türkiye’nin çevresindeki denizler iç deniz olduğu için gel - git genliği azdır. Bu nedenle, ülkemiz kıyılarında gel - git’in etkisi hissedilmez. Haliç oluşmaz delta oluşur.

Sözlükte EPİROJENEZ Nedir:
Epirojenez : Karaların toptan alçalması ya da yükselmesi olayına epirojenez denir.

---

Epirojenez (Kıta Oluşumu)

Kara ve denizlerde düşey doğrultudaki alçalma yükselme hareketlerine epirojenez denir. Başka bir ifade ile, yer kabuğunun geniş alanlı yaylanma hareketleridir.

Farklı yoğunluktaki yer kabuğu parçaları manto üzerinde dengeli bir biçimde dururlar. Bu olaya izostazi, dengeye ise izostatik denge denir. Herhangi bir yerde epirojenez olayının olabilmesi için, izostatik dengenin bozulması gereklidir.

İzostatik dengeyi bozan olaylar şunlardır:
1. İklim değişiklikleri 
2. Yeni bir dağ oluşumu
3. Engebeli yüksek yerlerin fazla aşınması
4. Deniz çukurluklarında tortulanmanın fazla olması

Not: Denge aslında bozulmaz, Epirojenezle sürekli korunur.

---

Regrasyon : (Deniz gerilemesi)

İzostatik dengeyi bozan yukarıdaki olaylar sonucu karalar hafiflemekte ve yükselmektedir. Karalar yükselince deniz seviyesi gerilemekte, deniz altındaki alanlar kara haline gelmektedir. Bu şekilde, deniz seviyesinin alçalması olayına regresyon denir.

Epirojenez de tabakaların durumu bozulmaz. Uzak sahalarda yükselmeler, alçalmalar olur. Epirojenez yerkabuğunun yaylanması olarak ta adlandırılır.

Epirojenik hareketler yerkabuğunun izostatik dengesinin bozulması ile meydana gelir.

---

Transgresyon : (Deniz ilerlemesi)

Karalardaki, lâvlar, birikmeler, buzullaşma, vb. olaylar sonucunda da karaların yükü artmakta ve ağırlaşarak ya da iç kuvvetlerin etkisiyle çökmektedir.

Bu alçalma sonucunda denizler karalara doğru ilerlemekte ve kara parçaları sular altında kalmaktadır. Bu şekilde, deniz seviyesinin yükselmesi olayına da transgresyon adı verilir.

Epirojenik hareketlere örnek olarak, İskandinav Yarımadası ve Kanada verilebilir. Buzul çağında buralarda 1 – 2 km kalınlığında bir buz tabakası vardı. Sonradan buzullar eriyince, karaların üzerindeki yük azaldı ve mağmaya doğru gömülen bu kara parçaları tekrar yükselmeye başladı. Bu yükselme, günümüzde de yavaş yavaş devam etmektedir.

---

Epirojenik Hareketlere Örnekler

1. İskandinav yarımadasındaki kalın buzulların erimesiyle hafifleyen yarımada, her yıl, 5cm.yükselir.
2. Hollanda çevresi alçalır.
3. Tokyo deprem olmadığı zaman yılda 2 cm çöker.
4. Venedik yılda 4 mm. alçalır.
5. Gröndland ve Antarktika kalın buzullardan dolayı mantoya gömülmüştür.

---

Türkiye’de Epirojenez

Anadolu bu hareketlerle, özellikle Ege ve İç Anadolu 10–15 milyon yıldan beri yükselirken Karadeniz ve Akdeniz havzası Karadeniz ve Akdeniz deniz tabanları çökmekte yani bu denizler gittikçe derinleşmektedir.

Türkiye’de yüksek ova ve platoların yaygın olmasının nedeni:
3.zaman sonları, 4.zaman başlarında Anadolu yarımadasının bütünüyle yükselmesidir.

---

Türkiye’de Epirojenez Sonucunda

Anadolu yarım adası yükselirken; çevresindeki Akdeniz, Ege, Karadeniz çanakları ile Ergene havzası alçalmıştır. İç Anadolu Bölgesi plato görünümünü almıştır.Yükselen İç Anadolu platoları kademe kademe akrsularla yarılmış,akarsu kıyılarında da taraçalar oluşmasına neden olmuştur. Bu arada,Kuzey Anadolu ve Toros Dağları yükselirken iç bölgelerden gelen akarsularca yarılmış,yarıntılar bugünkü boğaz vadilerimizi ortaya çıkarmıştır.

Toroslar'da ve Karadeniz Dağları'nda yüksek düzlüklerin (Aşınım Platoları) görülmesi bu dağlarımızın epirojenezle aşındıkça yükseldiklerine kanıttır.