Parantez yani ayraç yay ayraçta denir.

Parantez Nerelerde Kullanılır

1. Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır:
Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz.
UYARI: Yay ayraç içinde bulunan özel isimler ve yargı bildiren anlatımlar büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir.
UYARI : Hakkında açıklama yapılan söze ait ek, ayraç kapandıktan sonra yazılır: Yunus Emre (1240?- 1320)’nin...
2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır:
İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakama yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın...   
3. Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır:
Cihanın tarihi, vatanı uğrunda senin kadar uğraşan, kanını döken bir millet daha gösteremez.
Senin kadar kimse kendi vatanına sahip olmaya hak kazanmamıştır. Bu vatan ya senindir, ya kimsenin.  
Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin
Kıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin?  
4. Alıntılarda, başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümle­rin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.
5. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
6. Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını gös­termek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.
7. Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur: I) , 1)  ,  A) ,  a)  ,  II)  , 2) ,  B) , b)

Örnek Parantez Kullanımları

Bir kelime ya da cümleden sonra yapılan açıklamalar parantez içine alınır.
Örneğin: Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı) en güzel eserlerini Bodrum'da yazmıştır.
 
Eş anlamlı kelimeler, eş değerdeki tarihler ve rakamlar parantez içinde kullanılır.
Örneğin: İnsan ikrarından (sözünden), hayvan yularından tutulur. (Türk Atasözü)

Parantez Cümlesi

Parantez cümlesi, içerisinde ara cümle veya ara söz bulunan cümledir. Bu ara ifadeler açıklama yapmak ya da anlamı güçlendirmek için eklenirler. Ara ifadeler parantezin yanı sıra iki kısa çizgi veya virgül arasında da gösterilebilirler: Parantez cümlesi sadece ara ifadeye değil, cümlenin tamamına verilen addır.

Şu çocuk -ki kendisi sınıf arkadaşım olur- bu semtin en iyi futbolcusudur.
Taşınacağımızı öğrenince Nur ve Cihan (en yakın arkadaşlarım) çok üzüldüler.
Sıkı çalışırsanız, emin olun, başarılı olursunuz.
 
Parantez cümleleri yeniden düzenlenerek düz bir cümle veya birkaç sıralı cümle hâline getirilebilirler. Bu durumda parantez cümlesi özelliklerini yitirirler:
Sınıf arkadaşım olan şu çocuk bu semtin en iyi futbolcusudur.
En yakın arkadaşlarım Nur ve Cihan taşınacağımızı öğrenince çok üzüldüler.
Sıkı çalışırsanız başarılı olacağınızdan emin olabilirsiniz.
 
Parantez cümlelerindeki ara ifade çıkarılırsa cümlede dilbilgisel bir bozukluk meydana gelmez. Ancak anlam veya detay kaybı meydana gelebilir.
İsim cümlelerinde -fiil cümlelerinde de olduğu gibi- yüklem cümle sonunda olmayabilir. (parantez cümlesi)
İsim cümlelerinde yüklem cümle sonunda olmayabilir.