Dinamik Basınç

1. Dünya’nın günlük (eksen) hareketine bağlı olarak oluşan basınç kuşaklarıdır. Ekvatoral bölgede ısınarak yükselen hava kutuplara doğru hareket eder. Bu hereket Dünya’nin dönmesine bağlı olarak dönenceler çevresinde (30° enlemleri) yığılıp birikir ve buralarda dinamik yüksek basınç alanları oluşturur.
2. Bu yığılma hareketi bu bölgelerin çölleşmesine neden olur.
3. Kutup daireleri (66° 33ı) çevresinde ise kutuplardan gelen soğuk hava ile tropikal kökenli sıcak hava kütleleri karşılaşarak yükselir dinamik alçak basınç alanlarını oluşturur.

Dinamik basınç, atmosferde oluştuğu için sıcaklığı doğrudan etkilemez. Bu durumun sebebi, yeryüzünün yerden yansıyan ışınlarla ısınmasıdır.

Yükselici hava kütlelerinin görüldüğü alçak basınç kuşakları (0° ve 60°) düzenli ve bol yağış alırken yüksek basınç alanları (30° – 90°) ise kurak ve nemsizdir.

Isınan hava yükselir sonra yatay yönde hareket eder ve soğuduğu zaman tekrar çöker. Sıcaklığa bağlı olarak oluşan basınç merkezleritermik basınçlardır.

Dünyanın hareketine bağlı olarak savrulan rüzgarlar 30º enlemlerinde çöker, 60º enlemlerinde karşılaşırlar. Harekete bağlı oluşan basınç merkezleri dinamik basınçlardır.

Aynı basınç değerine sahip noktaların birleşmesiyle çizilen eğriye İzobar (eş basınç) eğrisi denir. Bu eğrilerle çizilen haritalara ise İzobar Haritası denir.

Dünya, ekseni etrafında hareket etmeseydi ve Dünya'nın her tarafı denizlerle kaplı olsaydı; Ekvator'daki ısınan hava yükselerek kutuplara gidecek, kutuplardaki soğuk havada yere yakın bir seviyeden ekvatora doğru akacaktı. Böylece basit bir yolla kutuplar ile ekvator arasında hava devir daimi gerçekleşecekti. Dünya ekseni etrafında hareket ettiği için ekvatordaki ve kutuplardaki basınç alanlarına ilave olarak 30 derece ve 60 derece enlemlerinde dinamik kaynaklı basınç alanları oluşmuştur. 

Ekvatoral bölgede ısınıp yükselen hava, Troposferin üst kısmından kutuplara doğru hareket ederken Dünya'nın dönmesine bağlı olarak 30 derece enlemleri civarında alçalarak buralarda dinamik yüksek basıncın oluşmasına neden olur. 60 derece enleminde, kutuplardan gelen soğuk hava kütlesi ile 30 derece enlemlerinden gelen sıcak hava kütlesi ile karşılaşıp yükselir. Buralarda da dinamik alçak basınç oluşur.

Basınç merkezleri dünyanın her bölgesi üzerinde etkisini mevsimlere göresürdürmektedir. Mevsim değişimi ile basınç merkezlerinin de konumu değişmektedir. Yaz mevsiminde batı Avrupa üzerinde bulunan Azor (Bermuda) yüksek basınç merkezi, kış mevsiminde daha fazla yağışlara neden olan İzlanda alçak basınç merkezine yol açmak için daha aşağı enlemlere kayar.