İşte Cevaplar
Cevap : bilişim sistemleri
YBS, veri madenciliği, istatistiki çözümlemeler ve üst yönetim bilişim sistemleri gibi diğer sistemlere girişlerin sağlanabilmesindeki karar-destek bilgilerini sunar. YBS 1960’lar ve 70’ler den beri ve nesne yönelimli sistemleri altındaki modellerle ilgili içeriği incelediğimiz sistemdir. Temel işlem, çeşitli kaynaklardan veri giriş işlemi veya alt seviye karar-destek tabanlı verileri sunmada yardımcı süreçtir. Elde edilen çıktılar çeşitli şekilde sunulabilir. Temel işleyicinin ana görevleri şunlardır:
- Kayıt yapmak, onaylamak veya geçerlilik sağlamak ve temel işlevsel nesneler yaratmak,
- Bu işlevsel nesneleri bir araya getirmek ve birleştirmek,
- Bir araya getirilen verileri, sunmak, dağıtmak ve rapor etmek
YBS bir çok endüstriyel, teknik ve yöneticilik uygulamaları ile ilgili kategorileri kapsar. Yönetim kelimesi, yalnızca iş alanlarıyla ilişkilendirmek olarak yorumlanmamalıdır. Bu daha geniş bir kapsama sahiptir.
Amaçlar
•Alt seviyeden gelen bilgilerin gruplanması
•Verideki “kirliliğin” giderilmesi
•Verilerin doğrulaştırılması
•Verilerin doğrulanıp kaydedilmesi
•Verilerin birleştirilmesi ve özetlenmesi
•Karar kademelerine raporlarla sunulması
Genel Yapı
Kalıcı Veritabanı : Bu veritabanı, periyodik ilkeler üzerindeki güncel kayıtların birleştirilmiş ve birincil veritabanıdır.
İşlevsel Veritabanı : Geçici veya işlem kayıtlarının veritabanı
Birleşik Mekanizma : Birincil kayıtlarla işlenen kayıtların birleşme işlemidir. Genellikle, bir işin işlenmesi, kalıcı veritabanından bilgilerin silinmesi, biriktirilmesi, birleştirilmesi, değiştirilmesi ve birincil kayıtlara karşılık gelen iş kayıtlarının eşleştirilmesi işlemlerini içerir. Genellikle, birincil kayıtları yaratmak için bize yardım edecek olan algoritmalara ihtiyaç duymaktayız.
Kaynak : İşlenmemiş ham veriyi içeren kaynak işlenecek birimlere dönüştürülür.
İşlenecek verinin girileceği ve düzenleneneceği insan – bilgisayar arayüzünün ayarlanması : Bu arayüzler rapor yaratmak için kullanıcılara ve kullanıcı gruplarına izin verir. Eylemsel, düzenli ve stratejik kullanıcı arayüzleri yaratılmış olur.
Ana Kademeler
•Farklı kaynaklardan gelmekte olan verilerin kayıt edilmesi ve onaylanması.
•Yüksek seviye bilgilerin birleştirilmesi
•Bilgilerin karar mekanizmasına sunulması ve raporlanması.
Kayıt Evresi :
•İşlenmesine izin verilen verilerin belirlenmesi
•Farklı kaynaktaki verilerin işlenmesi
•Geçersiz verilerin kontrol edilmesi
•Geçersiz veriler için kayıt dosyasının yaratılması
•Eylemsel raporlar
Birleştirme Evresi :
•Hangi nesnenin birincil veritabanı ile birleştirileceğinin belirlenmesi
•Birincil veritabanındaki birleştirme, değiştirme, silme bilgileri
•Geçersiz bilgiler için kayıt dosyalarının yaratılması
•Birikmiş bilgileri değiştirmek için sahip olunan olanaklar
•Raporlamalar (örneğin ,orta dönem ve departman seviyesi durumu raporlaması)
Raporlama Evresi :
•Çözümlemelerde birincil veritabanının kullanımı
•Olasılık Planlaması : Veri işlenmesi sırasındaki olası sorunlar veya felaketler için erken uyarı
•Karar – destek fonsiyonelliği
Bilgi Akışı
•İşlenecek verilerin yaratılması ve kabul edilmesi.
•İşlenecek verilerin sınıflandırılması : Nesne yaratmak
•Nesnelerin planlanmış işlerle karşılaştırılması
•Birincil veritabanı sisteminin güncellenmesi
•Raporlanması mümkün olan ilgili istemcilerin belirtilmesi
•Karar destek bilgilerinin ve raporların yaratılması
YBS Öğeleri
•Son veritabanı
– Birleştirilip son haline getirilmiş raporların tutulup zaman zaman yenilendikleri veritabanı.
•Etkileşim veritabanı
– Etkileşim kayıtlarını tutan geçici veritabanı.
•Birleştirme mekanizması
– Etkileşim kayıtlarını sonlandırılmış raporlarla birleştiren mekanizma.
Verilerin Sınıflandırılması
•Yönetim Bilişim Sistemlerinde işlenen veriler üç ana gruba ayrılabilirler:
işlemsel, taktiksel, ve stratejik veriler.
•İşlemsel veriler kaynaktan elde edilip ön birimlerce doğrulanıp düzenlenirler.
•Taktiksel veriler orta birimlerde kullanılır.
Stratejik veriler taktiksel verilerin belli algoritmalara göre gruplandırılmış halidir.
Ortaklar
•Üç ana ortak grubu: ◦Kurumsal grup
Ön ofisler ve veri giriş operatörleri, Tedarikçiler,
Müşteri ve personel temsilciler
◦Taktiksel grup
Hat yöneticileri, Bölüm başkanları, Orta vade planlamacıları, İş düzenleyiciler
◦Stretejik grup
Uzun vade planlamacıları, proje yöneticileri, Yönetim kurulu, Müşteriler, Hissedarlar
Bakış Açılarının Ayrıntıları
•İşlevsellik
– Veri birleştirme için doğru algoritmalar
– Sistemin başka sistemlerle birlikte çalışabilmesi
– Sistemin ön güvenliği
•Güvenilirlik
– Sistem çökmelerinden geri dönebilme
– Birleştiriş verilerin saklanması ve sürekliliği
– Hataya dayanıklı veri işleme; geri alınabilirlik
•Verimlilik
– Ana süreçleri zleyecek yeni sistemler
– Verimli algoritmalar
– Verimli veri madenciliği
•Kullanışlılık
– Dış sistemlerden erişim kolaylığı
– Çevrim-içi veri depoları ve yardım desteği
– Birimsel bilgi kaynakları
•Sürdürülebilirlik
– Müşterilerin değien isteklerine uyum sağlayabilme
– Yeniveri türlerine uyum sağlayabilme
•Taşınabilirlik
– Yeni müşterilere uyarlanabilirlik
(örneğin, izlenecek veri değiştiğinde)
– yeni platformlara uyarlanabilirlik
(örneğin, işletim sistemi değiştiğinde)
–
Ortaklara Göre Bakış Açıları
•Fonksiyonellik :
– Veri birleştirme algoritmalarının doğruluğu
– YBS’nin diğer sistemlerle birlikte çalışabilirliği
– YBS sisteminin güvenlik sistemi
•Güvenilirlik :
– Sistem çökmelerinin kurtarılabilirliği
– Birleşik verilerin saklanması ve sürekliliği
– Hataya toleranslı ver işleme ve geri alınabilirlik
•Verimlilik :
- Temel süreçleri monitörlemek için yeni sistemler
- Verimli algoritmalar
- Verimli veri madenciliği prosedürleri ve çok boyutlu veri erişimi
- İşlem hacmi ve performans ölçümü
•Kullanılabilirlik :
- Harici sistemlerin YBS sistemlerine kolay erişim sağlaması
- Çevrimiçi yardım sistemleri ve kaynak
- Ontoloji(domain kelime haznesi) ve bilgi tabanları
•Sürdürülebilirlik :
- Yeni müşteri taleplerine uyarlanabilme
- Yeni tür verilere uyarlanabilme
•Taşınabilirlik :
- YBS’nin yeni müşteriler için uyarlanması
- YBS’nin Linux altında çalışan sistemler için uyarlanması
Sonuç Olarak …
•Ortakların filtrelenmiş ve birleştirilmiş, yüksek seviyeli verilerle ilgilendikleri sistemler MIS sınıfına girerler.
•Yüksek seviyeli veriler
– kapasite planlamasında,
– eğilim belirlemede,
– senaryolar oluşturma,ve
– duyarlılık analizinde
kullanılırlar.
Örnekler
1.1. Basit Dijital Saat : BDS sinyalleri işler (her saniye bir sinyal). Sinyaller ara belleğe alınır 60. sinyale ulaşılana kadar. Sonra güncel zaman (saat ve dakika olarak) tekrar hesaplanır. Ve yeni zaman bir çıkış panelinde görüntülenir. BDS, 12 ve 24 saatlik zaman kalıplarına ayarlanabilir.
BDS’nin, zamanı ayarlamak için 2 adet tuş içeren bir paneli bulunur. BDS’nin güncel bir sürümünü , bir dizi YBS örneği olarak görürüz. İlk olarak, düşük düzeyli veri (saniye), yüksek düzeyli veri olarak (zaman yani dakika ve saat) kaydedilir ve birleştirilir. İkincil olarak, bu yüksek düzeyli verileri yaratmak için, farklı türden birleştirme ve takviye algoritmalarına ihtiyaç duyarız. Sonuç olarak, bu veri gerçekte karar –destek bilgisi olarak bir led üzerinde görüntülenir. Örneğin; led üzerinde “sabah oldu, kalkma vakti” gibi bir bilginin görüntülenmesi.
1.Enstrümantasyon ve Kontrol Sistemleri : Bu teknik problem bir çok endüstriyel uygulamalarda meydana gelir. Yine de hala YBS’ye bir örnek olarak modellenebilir. Tüm enstrumantasyon ve kontrol sistemleri, bir kayıt aygıtı veya kaydedici üzerinde fiziksel niceliklere dönüştürülür ve dönüştürülmüş bilgiler görüntülenir. Kaydedici ölçüm sonuçlarını depolar. Bir kaydedici ile görüntüleyici arasındaki fark, geçici bir sonuç görüntülenirken, asıl geçerliliği olan kayıdın üretilmesidir. Genel olarak, görüntüler, bir grafik ekran veya ışık yayan bir çeşit diyot tarafından uygulanabilinirken, biz devamlılığı olan sonuçları saklamak için bir veritabanı sistemi kullanırız.
2.3. Gürültü Kontrol Mühendisliği : Bu YBS’nin bir başka teknik örneğidir. Bu örnekte ise biz, bir petrokimyalasal tesisteki çeşitli ses-üretim ekipmanlarının meydana gelmesini hayal ederiz. Ekipmanlar çeşitli bölge, grup ve topluluklar içinde gruplanır. Sistem petrokimyasal tesislerdeki ses düzeylerini desibel cinsinden hesaplar ve temel amaç yerel yöneticiler ve denetleyicilerin sağlığı için yüksek düzey karar bilgisini elde etmektir. Bununla ilgili fonksiyon raporlama türleri:
- Tesiste değişik mesafelerdeki ses düzeyi nedir?
- Değişik departmanların sebep olduğu ses düzeyleri nedir?
- Hukuken izin verilen ses düzeyi le ideal ses düzeyinin karşılaştırması.
1.4. Makine Kiralama Servisi : Bu sistem bir yaşam döngüsü modelinin bir örneğidir ve temel işlem A’dan Z’ye müşteri isteklerini takip etmektir. Yaşam döngüsü sistemi şu altsistemleri takip eder:
- Rezervasyon : Temel bir sipariş sistemi oluşturmak
- Anlaşma : Müşteri ve firma arasında bağlayıcı bir anlaşma oluşturmak
- Raporlama : Ekipman kiralamada pazarlama ve satış bilgileri
Bu son sistem, biz her bir makine kiralama durumunu izleme ve kontrol etme ile ilgili olduğumuz için bir YBS örneğidir.
- Makine verilmiş gruplar için kullanılabilir bir düzey parlama
- Ne kadar makineye ihtiyaç var?
- Son 6 ayda firmanın karı nedir?
Diğer Cevaplara Gözat
YBS, veri madenciliği, istatistiki çözümlemeler ve üst yönetim bilişim sistemleri gibi diğer sistemlere girişlerin sağlanabilmesindeki karar-destek bilgilerini sunar. YBS 1960’lar ve 70’ler den beri ve nesne yönelimli sistemleri altındaki modellerle ilgili içeriği incelediğimiz sistemdir. Temel işlem, çeşitli kaynaklardan veri giriş işlemi veya alt seviye karar-destek tabanlı verileri sunmada yardımcı süreçtir. Elde edilen çıktılar çeşitli şekilde sunulabilir. Temel işleyicinin ana görevleri şunlardır:
- Kayıt yapmak, onaylamak veya geçerlilik sağlamak ve temel işlevsel nesneler yaratmak,
- Bu işlevsel nesneleri bir araya getirmek ve birleştirmek,
- Bir araya getirilen verileri, sunmak, dağıtmak ve rapor etmek
YBS bir çok endüstriyel, teknik ve yöneticilik uygulamaları ile ilgili kategorileri kapsar. Yönetim kelimesi, yalnızca iş alanlarıyla ilişkilendirmek olarak yorumlanmamalıdır. Bu daha geniş bir kapsama sahiptir.
Amaçlar
•Alt seviyeden gelen bilgilerin gruplanması
•Verideki “kirliliğin” giderilmesi
•Verilerin doğrulaştırılması
•Verilerin doğrulanıp kaydedilmesi
•Verilerin birleştirilmesi ve özetlenmesi
•Karar kademelerine raporlarla sunulması
Genel Yapı
Kalıcı Veritabanı : Bu veritabanı, periyodik ilkeler üzerindeki güncel kayıtların birleştirilmiş ve birincil veritabanıdır.
İşlevsel Veritabanı : Geçici veya işlem kayıtlarının veritabanı
Birleşik Mekanizma : Birincil kayıtlarla işlenen kayıtların birleşme işlemidir. Genellikle, bir işin işlenmesi, kalıcı veritabanından bilgilerin silinmesi, biriktirilmesi, birleştirilmesi, değiştirilmesi ve birincil kayıtlara karşılık gelen iş kayıtlarının eşleştirilmesi işlemlerini içerir. Genellikle, birincil kayıtları yaratmak için bize yardım edecek olan algoritmalara ihtiyaç duymaktayız.
Kaynak : İşlenmemiş ham veriyi içeren kaynak işlenecek birimlere dönüştürülür.
İşlenecek verinin girileceği ve düzenleneneceği insan – bilgisayar arayüzünün ayarlanması : Bu arayüzler rapor yaratmak için kullanıcılara ve kullanıcı gruplarına izin verir. Eylemsel, düzenli ve stratejik kullanıcı arayüzleri yaratılmış olur.
Ana Kademeler
•Farklı kaynaklardan gelmekte olan verilerin kayıt edilmesi ve onaylanması.
•Yüksek seviye bilgilerin birleştirilmesi
•Bilgilerin karar mekanizmasına sunulması ve raporlanması.
Kayıt Evresi :
•İşlenmesine izin verilen verilerin belirlenmesi
•Farklı kaynaktaki verilerin işlenmesi
•Geçersiz verilerin kontrol edilmesi
•Geçersiz veriler için kayıt dosyasının yaratılması
•Eylemsel raporlar
Birleştirme Evresi :
•Hangi nesnenin birincil veritabanı ile birleştirileceğinin belirlenmesi
•Birincil veritabanındaki birleştirme, değiştirme, silme bilgileri
•Geçersiz bilgiler için kayıt dosyalarının yaratılması
•Birikmiş bilgileri değiştirmek için sahip olunan olanaklar
•Raporlamalar (örneğin ,orta dönem ve departman seviyesi durumu raporlaması)
Raporlama Evresi :
•Çözümlemelerde birincil veritabanının kullanımı
•Olasılık Planlaması : Veri işlenmesi sırasındaki olası sorunlar veya felaketler için erken uyarı
•Karar – destek fonsiyonelliği
Bilgi Akışı
•İşlenecek verilerin yaratılması ve kabul edilmesi.
•İşlenecek verilerin sınıflandırılması : Nesne yaratmak
•Nesnelerin planlanmış işlerle karşılaştırılması
•Birincil veritabanı sisteminin güncellenmesi
•Raporlanması mümkün olan ilgili istemcilerin belirtilmesi
•Karar destek bilgilerinin ve raporların yaratılması
YBS Öğeleri
•Son veritabanı
– Birleştirilip son haline getirilmiş raporların tutulup zaman zaman yenilendikleri veritabanı.
•Etkileşim veritabanı
– Etkileşim kayıtlarını tutan geçici veritabanı.
•Birleştirme mekanizması
– Etkileşim kayıtlarını sonlandırılmış raporlarla birleştiren mekanizma.
Verilerin Sınıflandırılması
•Yönetim Bilişim Sistemlerinde işlenen veriler üç ana gruba ayrılabilirler:
işlemsel, taktiksel, ve stratejik veriler.
•İşlemsel veriler kaynaktan elde edilip ön birimlerce doğrulanıp düzenlenirler.
•Taktiksel veriler orta birimlerde kullanılır.
Stratejik veriler taktiksel verilerin belli algoritmalara göre gruplandırılmış halidir.
Ortaklar
•Üç ana ortak grubu: ◦Kurumsal grup
Ön ofisler ve veri giriş operatörleri, Tedarikçiler,
Müşteri ve personel temsilciler
◦Taktiksel grup
Hat yöneticileri, Bölüm başkanları, Orta vade planlamacıları, İş düzenleyiciler
◦Stretejik grup
Uzun vade planlamacıları, proje yöneticileri, Yönetim kurulu, Müşteriler, Hissedarlar
Bakış Açılarının Ayrıntıları
•İşlevsellik
– Veri birleştirme için doğru algoritmalar
– Sistemin başka sistemlerle birlikte çalışabilmesi
– Sistemin ön güvenliği
•Güvenilirlik
– Sistem çökmelerinden geri dönebilme
– Birleştiriş verilerin saklanması ve sürekliliği
– Hataya dayanıklı veri işleme; geri alınabilirlik
•Verimlilik
– Ana süreçleri zleyecek yeni sistemler
– Verimli algoritmalar
– Verimli veri madenciliği
•Kullanışlılık
– Dış sistemlerden erişim kolaylığı
– Çevrim-içi veri depoları ve yardım desteği
– Birimsel bilgi kaynakları
•Sürdürülebilirlik
– Müşterilerin değien isteklerine uyum sağlayabilme
– Yeniveri türlerine uyum sağlayabilme
•Taşınabilirlik
– Yeni müşterilere uyarlanabilirlik
(örneğin, izlenecek veri değiştiğinde)
– yeni platformlara uyarlanabilirlik
(örneğin, işletim sistemi değiştiğinde)
–
Ortaklara Göre Bakış Açıları
•Fonksiyonellik :
– Veri birleştirme algoritmalarının doğruluğu
– YBS’nin diğer sistemlerle birlikte çalışabilirliği
– YBS sisteminin güvenlik sistemi
•Güvenilirlik :
– Sistem çökmelerinin kurtarılabilirliği
– Birleşik verilerin saklanması ve sürekliliği
– Hataya toleranslı ver işleme ve geri alınabilirlik
•Verimlilik :
- Temel süreçleri monitörlemek için yeni sistemler
- Verimli algoritmalar
- Verimli veri madenciliği prosedürleri ve çok boyutlu veri erişimi
- İşlem hacmi ve performans ölçümü
•Kullanılabilirlik :
- Harici sistemlerin YBS sistemlerine kolay erişim sağlaması
- Çevrimiçi yardım sistemleri ve kaynak
- Ontoloji(domain kelime haznesi) ve bilgi tabanları
•Sürdürülebilirlik :
- Yeni müşteri taleplerine uyarlanabilme
- Yeni tür verilere uyarlanabilme
•Taşınabilirlik :
- YBS’nin yeni müşteriler için uyarlanması
- YBS’nin Linux altında çalışan sistemler için uyarlanması
Sonuç Olarak …
•Ortakların filtrelenmiş ve birleştirilmiş, yüksek seviyeli verilerle ilgilendikleri sistemler MIS sınıfına girerler.
•Yüksek seviyeli veriler
– kapasite planlamasında,
– eğilim belirlemede,
– senaryolar oluşturma,ve
– duyarlılık analizinde
kullanılırlar.
Örnekler
1.1. Basit Dijital Saat : BDS sinyalleri işler (her saniye bir sinyal). Sinyaller ara belleğe alınır 60. sinyale ulaşılana kadar. Sonra güncel zaman (saat ve dakika olarak) tekrar hesaplanır. Ve yeni zaman bir çıkış panelinde görüntülenir. BDS, 12 ve 24 saatlik zaman kalıplarına ayarlanabilir.
BDS’nin, zamanı ayarlamak için 2 adet tuş içeren bir paneli bulunur. BDS’nin güncel bir sürümünü , bir dizi YBS örneği olarak görürüz. İlk olarak, düşük düzeyli veri (saniye), yüksek düzeyli veri olarak (zaman yani dakika ve saat) kaydedilir ve birleştirilir. İkincil olarak, bu yüksek düzeyli verileri yaratmak için, farklı türden birleştirme ve takviye algoritmalarına ihtiyaç duyarız. Sonuç olarak, bu veri gerçekte karar –destek bilgisi olarak bir led üzerinde görüntülenir. Örneğin; led üzerinde “sabah oldu, kalkma vakti” gibi bir bilginin görüntülenmesi.
1.Enstrümantasyon ve Kontrol Sistemleri : Bu teknik problem bir çok endüstriyel uygulamalarda meydana gelir. Yine de hala YBS’ye bir örnek olarak modellenebilir. Tüm enstrumantasyon ve kontrol sistemleri, bir kayıt aygıtı veya kaydedici üzerinde fiziksel niceliklere dönüştürülür ve dönüştürülmüş bilgiler görüntülenir. Kaydedici ölçüm sonuçlarını depolar. Bir kaydedici ile görüntüleyici arasındaki fark, geçici bir sonuç görüntülenirken, asıl geçerliliği olan kayıdın üretilmesidir. Genel olarak, görüntüler, bir grafik ekran veya ışık yayan bir çeşit diyot tarafından uygulanabilinirken, biz devamlılığı olan sonuçları saklamak için bir veritabanı sistemi kullanırız.
2.3. Gürültü Kontrol Mühendisliği : Bu YBS’nin bir başka teknik örneğidir. Bu örnekte ise biz, bir petrokimyalasal tesisteki çeşitli ses-üretim ekipmanlarının meydana gelmesini hayal ederiz. Ekipmanlar çeşitli bölge, grup ve topluluklar içinde gruplanır. Sistem petrokimyasal tesislerdeki ses düzeylerini desibel cinsinden hesaplar ve temel amaç yerel yöneticiler ve denetleyicilerin sağlığı için yüksek düzey karar bilgisini elde etmektir. Bununla ilgili fonksiyon raporlama türleri:
- Tesiste değişik mesafelerdeki ses düzeyi nedir?
- Değişik departmanların sebep olduğu ses düzeyleri nedir?
- Hukuken izin verilen ses düzeyi le ideal ses düzeyinin karşılaştırması.
1.4. Makine Kiralama Servisi : Bu sistem bir yaşam döngüsü modelinin bir örneğidir ve temel işlem A’dan Z’ye müşteri isteklerini takip etmektir. Yaşam döngüsü sistemi şu altsistemleri takip eder:
- Rezervasyon : Temel bir sipariş sistemi oluşturmak
- Anlaşma : Müşteri ve firma arasında bağlayıcı bir anlaşma oluşturmak
- Raporlama : Ekipman kiralamada pazarlama ve satış bilgileri
Bu son sistem, biz her bir makine kiralama durumunu izleme ve kontrol etme ile ilgili olduğumuz için bir YBS örneğidir.
- Makine verilmiş gruplar için kullanılabilir bir düzey parlama
- Ne kadar makineye ihtiyaç var?
- Son 6 ayda firmanın karı nedir?
Diğer Cevaplara Gözat