2. Mahmut; 30. Osmanlı padişahı ve 109. İslam halifesidir. Osmanlı tarihi boyunca belki de en çok dönüm noktasının yaşandığı bir dönemde padişahlık yapmıştır. Genelde Osmanlı Devleti'nin batılılaşma, bilim teknik alanında ilerleme, modernleşme hareketlerinde 2. Mahmut bir öncü olarak kabul edilir. En köklü reformlar, en köklü değişiklikler 2. Mahmut zamanında yapılmıştır.

2. Mahmut; 20 Temmuz 1785'te Topkapı Sarayı'nda dünyaya gelmiştir. Babası 1. Abdülhamit, annesi Nakşidil Sultandır. Babasının padişahlığı boyunca bebekliği sarayda geçmiştir. Fakat babası, 2. Mahmut daha çok küçük yaştayken vefat ettiği için tahta 2. Mahmut yerine 3. Selim geçmiştir. 3. Selim kısır olduğu için gelecekte 2. Mahmut'un tahta geçeceğini umut etmiş, küçüklüğünden beri 2. Mahmut ile çok yakından ilgilenmiştir. Padişahlığı döneminde incelendiğinde 2. Mahmut ile 3. Selim'in ilgi alanlarının birbirine çok benzemesi, olaylara bakış açılarının, getirdikleri çözümlerin birbirine çok benzemesi de çocukluğunda 2. Mahmut'un, kuzeni 3. Selim'den epey etkinlendiğini göstermektedir.

Nizam-ı Cedit ordusunu kuran 3. Selim yeniçerilerin ve birçok muhafazakar kesimin hoşnutsuzluğuna maruz kaldı. En sonunda patlak veren Kabakçı Mustafa İsyanı ile tahttan indirilip hapse atılan 3. Selimin yerine, 2. Mahmut'un ağabeyi 4. Mustafa getirildi. Fakat 3. Selim ne olursa olsun çocuğu gibi ilgilendiği kuzeni 2. Mahmutun tahta geçmesini istiyordu ve bu uğurda mücadele etmeye devam etti. Zaten ilerleyen zamanda 4. Mustafa; 3. Selim ile kardeşi 2. Mahmut'un ölüm emrini verdi. 3. Selim feci şekilde öldürülürken, 2. Mahmut yoğun çabalar sonucunda kaçmayı başardı ve Alemdar Mustafa Paşa'nın da yardımıyla 2. Mahmut 30. Osmanlı padişahı olarak tahta çıkmayı başardı.

2. Mahmut tahta çıkar çıkmaz, 3. Selimin izinden ıslahat ve reform hareketlerine devam etti. Bütün politikalarını modernleşme, batıyı yakalama ve bilim-teknikte ilerleme üzerine geliştirdi. Ama bunun için devletin huzurlu, güvenli bir ortamda olması gerekiyordu. Fakat 2. Mahmut dönemi tam tersine, en buhranlı dönemlerden biri olmuştur. Balkanlarda Osmanlı Devletinin gücünü iyice zaıyflatan bağımsızlık isyanları, Fransa'nın Cezayir'i işgal etmesi, Rusya'nın Navarin'de Osmanlı donanmasını yakması, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın Kütahya'ya kadar dayanması gibi devletin yok olmasını an meselesi haline getiren olaylar 2. Mahmut döneminde yaşanmıştır. Böyle bir ortamda devletin güvenliğini biraz olsun arttırmak adına 2. Mahmut; Alemdar Mustafa Paşa'nın da önerisiyle ülkenin dört bir yanındaki ayanlarla bir toplantı yaparak "Sened-i İttifak" ı imzalamıştır. Ayan; ileri gelen, zengin kimse demektir. Bu anlaşmaya göre, ayanlar devlete sadık kalacak, tüm yenilik hareketlerini destekleyeceklerdi. Buna karşılık olarak ayanlara, üzerlerine olan mülkleri ebediyen ailelerine miras bırakma hakkı tanınmıştı.

Bu hamleden sonra 2. Mahmut, ilk ıslahat hareketi olarak "Sekban-ı Cedit" adlı Avrupa tarzında yeni bir ordu kurdu. Ancak bu ordu da yeniçerilerin isyan çıkarması ve saraya yürümesi, yapılan çeşitli çatışmalarla müzakereler sonucunda kaldırıldı. Bu isyan sırasında sadrazam Alemdar Mustafa Paşa yeniçeriler tarafından öldürülmüştür. Ayrıca 2. Mahmut döneminde; uzun süredir devam eden Rus savaşı Bükreş anlaşması ile sona erdirilmiş, Sırp isyanı da son çare olarak zor kullanılarak bastırılmıştır. Bu süre içerisinde devletin otoritesinin zayıfladığını düşünüp bağımsız hareketlere girişen bazı ayanlar da Sened-i İttifak gereğince 2. Mahmut tarafından bastırıldı. Kimisi teslim oldu, kimisi idam edildi. Kavalalı Mehmet Ali Paşa ile anlaşmaya varılarak bu mesele de sona erdilirildi. Fakat 2. Mahmut döneminde patlak veren İran savaşı da Osmanlı Devleti'ni bir süre uğraştırdı fakat sonunda Erzurum Anlaşması yapılarak İran ele geçirdiği yerleri geri verdi ve işgali başaramamış oldu. Yine 2. Mahmut döneminde patlak veren Yunan isyanı da bastırıldı.

2. Mahmut döneminde yapılan en önemli yenilikler

•Yeniçeri ocağının kaldırılması ve yerine Sekban-ı Cedit'ten sonra Asakir-i Mansure-i Muhammediyye adlı Avrupai bir ordunun kurulması
•Sarık, cübbe gibi kıyafetlerin devlet dairelerinde yasaklanarak yerine fes, pantolon, vs. batı tarzı kıyafet zorunluluğu getirilmesi
•Divan-ı Hümayun'un kaldırılması ve yerine bugünkü bakanlıklara benzer şekilde nazırlıklar kurulması
•Gerçek anlamda ilk nüfus sayımının yapılması
•İlk posta teşkilatının kurulması
•Tamamiyle batılı tarzda eğitim veren ilk eğitim kurumu olarak Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ve ilk harp okulu olarak Mekteb-i Harbiye'nin kurulması
•İlk resmi gazete Takvim-i Vakayi'nin kurulması ve yayımlanmaya başlanması
olarak sıralanabilir.

2. Mahmut, 1839 yılında İstanbul'da vefat etmiştir