Cevap :

KITALARIN SERÜVENİ

İlk dünya haritaları çizildiğinde kıtalar incelenirken özellikle Güney Amerika ile Afrika kıtalarının sınırlarının birbiriyle yapbozun parçaları gibi uyumlu olduğu görülmüştür. Bu da bir zamanlar bu iki kıtanın bir arada bulunmuş olacağı fikrini akla getirmiştir. Gerçekten de elimize bir Dünya haritası aldığımızda özellikle Atlas Okyanusu’na kıyısı olan kıtaların sınır kesimlerinin birbirine uyumlu olduğu görülmektedir. Güney Amerika ve Afrika’nın sınırları birbiriyle örtüşmektedir.

LEVHALAR NASIL HAREKET EDER?

Mantoda da yatay ve dikey doğrultuda hareketler vardır. Çekirdek tabakası daha sıcak olduğundan mantonun çekirdeğe yakın kısımlarında ısınma meydana gelir. Bunun sonucunda ısınan malzemeler hafifler ve yükselir. Mantonun yer kabuğu ile temas hâlinde olan kısma ise daha soğuk ve yoğun olduğundan aşağıya doğru çöker.



Yer kabuğu, bir yapboz gibi birbirine tutturulmuş on iki büyük ve çok sayıda küçük levhadan oluşur. Kıtalar bu levhalar üzerindedir ve levhalar hareket ettikçe onlar da hareket eder. Bu hareketler birbirlerine doğru ya da birbirinden uzaklaşır şekilde olabilir. Mantodaki ısı akımlarının neden olduğu bu hareketler sırasında levhalar birbirinden uzaklaşır, birbirlerine çarpar veya birbirlerini sıyırırlar.



Bu hareketlilik sonucunda levha sınırlarında uzun zaman ölçeğinde yeni okyanuslar, yeni Kıtalar, sıradağlar ve volkanik dağlar oluşur. Depremler ve volkanik faaliyetlerin nedeni olan bu hareketliliğin levha sınırlarında olmasına şaşırmamak gerekir.

­JEOLOJİK ZAMANLAR

İlkel Zaman (Prekambrien)

Günümüzden yaklaşık 570 milyon yıl önce sona eren jeolojik zamandır.
Yaklaşık 4 milyar yıl sürmüştür.

Bu devrin önemli olayları:
Sularda tek hücreli canlıların ortaya çıkışı,
En eski kıta çekirdeklerinin oluşumu,
İlkel zamanı karakterize eden canlılar, algler ve radiolaria’dır.

Birinci Zaman (Paleozoik)

Günümüzden yaklaşık 245 milyon yıl önce sona eren jeolojik zamandır. Birinci Zaman yaklaşık 325 milyon sürmüştür.

Bu devrin önemli olayları:
Bu devirde kıta çekirdekleri yeni kıvrımların eklenmesiyle büyümektedir.
Kaledoniyen ve Hersiniyen kıvrımlarının oluşumu,
İlk kara bitkilerinin ortaya çıkışı,
Karbon devrinde kömür yataklarının oluşumu,
Balığa benzer ilk organizmaların ortaya çıkışı,
Birinci zamanı karakterize eden canlılar graptolitler ve trilobitlerdir.
Paleozoyik (Birinci zaman) 325 milyon yıl sürmüştür ve günümüzden 245 milyon yıl önce sona ermiştir.

İkinci Zaman (Mesozoik)

Günümüzden yaklaşık 65 milyon yıl önce sona eren jeolojik zamandır. İkinci Zaman yaklaşık 180 milyon yıl sürmüştür.

Bu devrin önemli olayları:
Jeosenklinallerde büyük ölçüde tortulaşma ve birikmeler oluşmuştur.
Bu dönem, Alp kıvrımlarına hazırlık dönemidir.
Bu zamanda, yerkabuğu kırıklarla parçalanarak ayrı kıtalara bölünmeye başlamış, deniz ilerlemesi sonucu karalar denizlerin altında kalmıştır.
Ekvatoral ve soğuk iklimlerin belirmesi,
Türkiye’nin bulunduğu sahada Tetis jeosenk-linalinin oluşması,
İkinci zamanı karakterize eden canlılar dinozorlardır.

Üçüncü Zaman (Tersiyer)

Günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce sona eren jeolojik zamandır. Üçüncü Zaman yaklaşık 63 milyon yıl sürmüştür.

Bu devrin önemli olayları:
Dünya’da ve Türkiye’de şiddetli yerkabuğu hareketleri olmuştur.
Alp kıvrımları oluşmuş ve eski kıta kütlelerine eklenmiştir.
Kıtalar günümüzdeki görünümlerini kazanmıştır.
Şiddetli volkanik olaylar ve depremler meydana gelmiştir.
Linyit, petrol, tuz ve boraksit yataklarının oluşması,
Bugünkü iklim bölgelerinin ve bitki topluluklarının belirmeye başlaması,
Atlas ve Hint okyanuslarının oluşması,
Türkiye’nin ana yer şekillerinin gelişmesi,

Dördüncü Zaman (Kuvaterner)

Günümüzden 2 milyon yıl önce başlayan ve halen devam  eden jeolojik zamandır.

Bu devrin önemli olayları:
Batı Avrupa, İskandinavya ve Kanada buzullarla kaplanmıştır.
İklimde büyük değişikliklerin ve dört buzul döneminin (Günz, Mindel, Riss, Würm) yaşanması,
İnsanın ortaya çıkışı,
İstanbul ve Çanakkale boğazları ve Ege Denizi’nin oluşması,
Karadeniz’in Akdeniz’e bağlanması,
Dördüncü Zaman’ı karakterize eden canlılar mamutlar ve insanlardır.

---

---

Diğer Cevaplara Gözat