İşte Cevaplar
Cevap :
Diğer Cevaplara Gözat
1)Öznesine Göre Fiil Çatıları (Özne-Yüklem İlişkisi): Özne yüklem ilişkisine göre çatılar 4'e ayrılır:
- Etken Fiil: işi yapan gerçek bir öznenin bulunduğu fiillerdir.
Örnek:
-Ablam her gün kitap okuyor.
cümlesinde "okuma" eylemini yapan bir özne (ablam) vardır. İşi yapan gerçek bir özne olduğu için bu cümlenin yüklemi etkendir.
-Edilgen Fiil: işi yapan gerçek bir öznesi olmayan fiillerdir.Burada özne işi yapan değil, yapılan işten etkilenen durumundadır. Edilgen fiiller, fiil kök veya gövdelerine "-l"veya "-n" eklerinin getirilmesiyle oluşturulur.
-Edilgen Fiil: işi yapan gerçek bir öznesi olmayan fiillerdir.Burada özne işi yapan değil, yapılan işten etkilenen durumundadır. Edilgen fiiller, fiil kök veya gövdelerine "-l"veya "-n" eklerinin getirilmesiyle oluşturulur.
Örnek:
-Futbolcu kırmızı kartla oyundan atıldı.
-Futbolcu kırmızı kartla oyundan atıldı.
-Bütün sokaklar temizlendi.
-Dönüşlü Fiil: işi yapan ve yapılan işten etkilenen gerçek bir öznenin bulunduğu fiillere dönüşlü fiil denir. Dönüşlü fiillerde eylemi yapan da eylemden etkilenen de öznedir. Dönüşlü fiiller, etken fiillere "-l" ve "-n" ekleri getirilerek yapılır.
-Dönüşlü Fiil: işi yapan ve yapılan işten etkilenen gerçek bir öznenin bulunduğu fiillere dönüşlü fiil denir. Dönüşlü fiillerde eylemi yapan da eylemden etkilenen de öznedir. Dönüşlü fiiller, etken fiillere "-l" ve "-n" ekleri getirilerek yapılır.
Örnek:
-Mert istediği hediyeyi alınca sevindi.
cümlesinde, işi yapan "Mert" olduğu gibi, etkilenen de "Mert" tir. (Sevinmiştir.) Dolayısıyla bu cümlenin yüklemi dönüşlü eylemdir.
-İşteş Fiil: Fiilde belirtilen işin birden fazla özne tarafından birlikte veya karşılıklı yapıldığını gösteren fiillerdir. İşteş fiiller, fiil kök veya gövdelerine "-ş" ekinin getirilmesiyle oluşturulur.
Örnek:
-Annem öğretmenimle görüşmüş.
-Okulda bugün onunla tanıştı.
2) Nesnesine Göre Fiil Çatıları(Nesne-Yüklem İlişkisi): Nesne yüklem ilişkisine göre çatılar 4'e ayrılır:
-Geçişli Fiil: Nesnesi olan ya da nesne alabilen eylemlerdir. Yükleme sorduğumuz "neyi, kimi, ne?"sorularına cevap veren fiillerdir.
Örnek:
-Yolcular durakta bekliyor. (Bu cümlede "beklemek" eylemi geçişlidir. Ama cümlede "nesne" bir sözcük olarak verilmemiştir. Cümle "neyi?" sorusuna cevap verdiği için geçişlidir. Çünkü sonuçta beklenen dolmuş ya da otobüs vardır.)
-Geçişsiz Fiil: Nesne almayan, yani "ne, neyi ve kimi?" sorularına cevap vermeyen fiillerdir.
-İşteş Fiil: Fiilde belirtilen işin birden fazla özne tarafından birlikte veya karşılıklı yapıldığını gösteren fiillerdir. İşteş fiiller, fiil kök veya gövdelerine "-ş" ekinin getirilmesiyle oluşturulur.
Örnek:
-Annem öğretmenimle görüşmüş.
-Okulda bugün onunla tanıştı.
2) Nesnesine Göre Fiil Çatıları(Nesne-Yüklem İlişkisi): Nesne yüklem ilişkisine göre çatılar 4'e ayrılır:
-Geçişli Fiil: Nesnesi olan ya da nesne alabilen eylemlerdir. Yükleme sorduğumuz "neyi, kimi, ne?"sorularına cevap veren fiillerdir.
Örnek:
-Yolcular durakta bekliyor. (Bu cümlede "beklemek" eylemi geçişlidir. Ama cümlede "nesne" bir sözcük olarak verilmemiştir. Cümle "neyi?" sorusuna cevap verdiği için geçişlidir. Çünkü sonuçta beklenen dolmuş ya da otobüs vardır.)
-Geçişsiz Fiil: Nesne almayan, yani "ne, neyi ve kimi?" sorularına cevap vermeyen fiillerdir.
Örnek:
- Halamlar bugün tatile gidiyor. ( Burada "gitmek" eylemi nesne almamıştır. Yükleme sorduğumuz "ne, neyi, kimi" sorularından herhangi birine cevap vermiyor. Bu nedenle geçişsiz fiildir.)
- Ettirgen Fiil : Geçişli fiillerin "-r-, -ar-, -er-, -t-, -tır-" ekleriyle geçişlilik derecesinin artırılmasıyla oluşturulan fiillerdir. Bu fiillerin bazılarında özne işi başkasına yaptırır.
Örnek:
-Kitabı öğrencilere okuttu.
- Ettirgen Fiil : Geçişli fiillerin "-r-, -ar-, -er-, -t-, -tır-" ekleriyle geçişlilik derecesinin artırılmasıyla oluşturulan fiillerdir. Bu fiillerin bazılarında özne işi başkasına yaptırır.
Örnek:
-Kitabı öğrencilere okuttu.
cümlesinde "okumak" geçişlidir.Bu fiilden türetilen "okutmak" da geçişlidir ve geçislilik derecesi " t " eki ile artırılmıştır.
-Oldurgan Fiil: Geçişsiz fiillerin "-r-, -ar-, -er-, -t-, -tır-"ekleriyle geçişli hale getirilmesiyle oluşturulan fiillerdir.
Örnek:
-Çocuk bizi çok güldürdü. (Bu cümledeki "gülmek" eylemi geçişsizdir. Bu eylem "-dür" eki ile geçişli hale getirilmiştir. Sonuçta bu fiil oldurgan fiildir.)
-Oldurgan Fiil: Geçişsiz fiillerin "-r-, -ar-, -er-, -t-, -tır-"ekleriyle geçişli hale getirilmesiyle oluşturulan fiillerdir.
Örnek:
-Çocuk bizi çok güldürdü. (Bu cümledeki "gülmek" eylemi geçişsizdir. Bu eylem "-dür" eki ile geçişli hale getirilmiştir. Sonuçta bu fiil oldurgan fiildir.)
Diğer Cevaplara Gözat