Cevap : Bilinen Geçmiş Zaman:
Bilinen geçmiş zaman ya da -di'li geçmiş zaman; Türkçede fiil sonuna "-di" ekinin ses uyumlarına uyacak şekilde eklenmesi ile oluşturulan geçmiş zaman yapısı. Ayrıca görülen geçmiş zaman ve hikâye geçmiş zaman olarak da bilinir. -di eki; -dı, -du, -dü, -ti, -tı, -tu veya -tü şekillerinden birini alabilir. -di ekinden sonra -varsa- ilgili şahıs eki gelir.

Bilinen geçmiş zaman kipi, Türkçedeki 5 haber kipinden biridir. Uzak ya da yakın geçmişte yapılan ve tamamlanan işleri kesinliğe bağlayarak anlatır.

Tipik bir olumlu basit cümle kuruluşu şu şekildedir:
Ben izledim.
Biz izledik.

Sen izledin.
Siz izlediniz.

O izledi.
Onlar izlediler.

İsim cümleleri de ek-fiil alarak bilinen geçmiş zamanı ifade edebilirler:
Bugün hava çok güzeldi.
Şimdiye kadar izlediğim en korkunç filmdi.

Çağdaş Türkçede giderek seyrekleşmekle birlikte -di eki, ("idi" şeklinde) ayrı olarak da kullanılabilir. Bu durumdayken küçük ve büyük ses uyumlarına uyması zorunlu değildir:
Hükümdar halkın sorunlarına karşı çok duyarlı idi. (Bileşik yazılsaydı ses uyumlarına uyarak "duyarlıydı" şekline dönüşürdü.)
Çorba çok lezzetli idi.

Bilinen Geçmiş Zamanda Olumsuzluk

Fiil cümlelerinde olumsuz hâli, -di ekinden önce -me olumsuzluk ekinin eklenmesi ile sağlanır. -me eki de -di eki gibi ses uyumlarına uyar:
Bugün evden çıkmadım.

İsim cümlelerinde olumsuz hâli değil koşacı ile oluşturulur:
Kardeşim evde değildi.

Bilinen geçmiş zamanın Soru Hali

Soru hâli, fiilden sonra (boşluk bırakarak) olumsuzluk eki "mi"nin ses uyumlarına uyacak şekilde eklenmesiyle veya soru sözcükleri ile sağlanır:
Haberleri duydun mu?
Eve kaçta geldin?

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap : Di'li Geçmiş Zaman Kipi:

(-di'li) Geçmiş Zaman Kipi:
Eylemin sözün söylendiği andan, önceden yapıldığını, söyleyenin kesin inancıyla tam anlatır:
Fiillerde bulunan "-di, -du, -dü, -tu" ekleri -di'li geçmiş zamanı belirtirler.

Örnek : Öğretmenimiz sınıfa geldi. Bütün çocuklar bahçeye koştu ...

Cevap : Mişli Geçmiş Zamanın Hikayesi:

-miş'li geçmiş zamanın hikâyesi, Türkçe birleşik zamanlı bir fiil çekimi. Ayrıca öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi veya duyulan geçmiş zamanın hikâyesi olarak da bilinir.

Bir fiilin sonuna -miş ve -di eklerinin ses uyumlarına uyacak şekilde birlikte eklenmesi ile oluşturulur:

Ben gelmiştim.
Biz gelmiştik.

Cevap : Belirsiz (-miş'li) Geçmiş Zaman Kipi:

Eylemlerin sözden önce yapıldığını bildirir ancak, kesinlik yoktur. Söyleyen kendisi duyup görmemiş, işitmiştir. Bu kip masallara yakışır.

Fiillerde bulunan "-muş, -mış, -miş, -müş" ekleri -miş'li geçmiş zamanı belirtirler.

Örnekler:
Okul bahçesinde üç tur koşmuş.
Havalar soğuyunca üşütmüş...

Cevap : -miş'li geçmiş zamanın rivâyeti:
Türkçe birleşik zamanlı bir fiil çekimi. Ayrıca öğrenilen geçmiş zamanın rivâyeti veya duyulan geçmiş zamanın rivâyeti olarak da bilinir. Bir fiilin sonuna -miş ekinin ses uyumlarına uyacak şekilde eklenmesi ve yinelenmesi ile oluşturulur.

-miş'li geçmiş zamanın rivâyeti, genellikle bir iddiaya inanılmadığını, itibar edilmediğini vurgulamak için kullanılır:
Bu şiiri o yazmışmış. (Onun yazdığı iddia ediliyor ama bana inandırıcı gelmiyor.)
Saksıyı ben kırmışmışım! (Beni suçluyorlar ancak bu iddia doğru değil.)

Olumsuz hâli, -mişmiş eklerinden önce olumsuzluk eki (-me) eklenerek oluşturulur:
Anonsu duymamışmış.

Cevap : Öğrenilen Geçmiş Zaman:

Öğrenilen geçmiş zaman, Türkçede fiil sonuna "-miş" ekinin ses uyumlarına uyacak şekilde (-miş, -mış, -muş veya -müş haliyle) eklenmesi ile oluşturulan geçmiş zaman yapısı. Ayrıca rivayet geçmiş zaman, duyulan geçmiş zaman ve miş'li geçmiş zaman olarak da bilinir. Standart bir olumlu basit cümle kuruluşu şu şekildedir:

Ben gelmişim.
Biz gelmişiz.

Sen gelmişsin.
Siz gelmişsiniz.

O gelmiş.
Onlar gelmişler.

Öğrenilen Geçmiş Zamanın Görevleri

-miş'li geçmiş zaman, Türkçede başlıca olarak iki amaçla kullanılır. İlk olarak geçmişte gerçekleşmiş ancak başka bir kaynaktan öğrenilmiş (şahsen şahit olunmamış) bir olaydan veya durumdan bahsederken kullanılır:
Dün bir İtalyan gemisi batmış.
Bu topraklarda büyük bir Kelt ülkesi varmış.

Kendi kendine sonradan farkedilen veya keşfedilen durumlar için kullanılır:
Neredeyse bir saat boyunca koşmuşum.
Elektrikler kesilince buzdolabındaki tüm yiyecekler bozulmuş.
Bu yemekler çok güzel olmuş, elinize sağlık. (Yemekler yeni pişirildiğinde de lezzetlidir ancak kişi bu durumu yemekleri yerken keşfetmiştir.)
Hava da ne kadar soğukmuş. (Kişi bina içerisindeyken dışarıdaki havanın soğuk olduğundan habersizdir.)

Bildirme eki "-dir" ile kullanımı

Öğrenilen geçmiş zaman kipi, "-dir" bildirme eki birlikte kullanıldığında "d" ünsüzü sertleşerek "t"ye dönüşür (-miştir). Eylem bu haldeyken belirleme, saptama ve resmî veya ciddî açıklamalarda; olasılık ve tahmin belirtmede; geçmişte sürekli yaşanan bir olayı veya bir durumu belirtmede kullanılır:
Annem eve ulaşmış. (Bir kaynaktan öğrenilmiş, kesinlik arzediyor.)
Annem eve ulaşmıştır. (İhtimal)
Türkiye ekonomisinin büyümesi geçtiğimiz çeyrekte %5 olarak gerçekleşmiştir. (Saptama veya resmî açıklama)

-miş eki Türkçede sıfat-fiil eki olarak da kulanılır ancak bu ekin kullanıldığı cümleler öğrenilen geçmiş zaman kipinde olmayabilirler:
Yeni yıkanmış kıyafetlerinle çamurda oynama. (sıfat-fiil)
Yolun sonundaki maviye boyanmış ev bizimkisi(dir). (sıfat-fiil)

Öğrenilen Geçmiş Zamanın Olumsuz Hali

Öğrenilen geçmiş zamanın olumsuz hâli fiil cümlelerinde -miş ekinden önce -me olumsuzluk eki eklenerek yapılır:
Evde hiç sarımsak kalmamış.
Dünkü zincirleme kazada kimse ölmemiş. (Eğer cümle olumlu olsaydı ölmek eyleminden sonra "-müş" eki kullanılırdı.)

İsim cümlelerinde "değil" koşacı ile oluşturulur:
Hava sandığımız kadar da soğuk değilmiş.