Cevap :

Geleneksel Türk halk oyunları kısaca:

1. zeybek,
2. horon,
3. kaşık oyunları,
4. çiftetelli,
5. kafkas oyunları,
6. halay,
7. hora,
8. bar oyunları.

olarak sınıflandırılır..

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap :

Türk Halk Oyunları

Türkçe’de “halk dansları” yerine çoğu kez “halk oyunları” denir. Yörelere göre farklılıklar taşıyan halk oyunları değişik adlarla, değişik müzik, giysi ve hareketlerle oynanır. Halk oyunlarının bayram, şenlik, düğün, as­kere gidenleri uğurlama, karşılama gibi her türlü toplu eğlenti ve gösteride yeri vardır.

Türk halk oyunları, oyun sırasında yapılan çeşitli hareketlerle değişik olay ve ilişkileri simgeler. Bazı oyunlarda savaştan zaferle dönenlerin sevinçleri simgesel bir gösteriyle sunulur. Bu tür halk oyunlarında sıçramak, hoplamak, tepinmek gibi coşkun hareketler yapılır, haykırış ve çığlıklarla sevinç dışa vu rulur. Bazı oyunlarda doğaya ve beklenmedi kolaylara karşı duyulan tepkiler, tarımsal üre tim etkinlikleri, iki sevgilinin birbirine davranışları, hayvan ses ve hareketlerinin taklitleri ve toplu yaşamdan değişik kesitler simgesel hareketlerle ortaya konur.

Türk halk oyunları yörenin özel giysilerini giymiş oyuncular tarafından, her zaman müzik eşliğinde oynanır. Bu müzik yalnızca çalgı ya da sözle oluşturulduğu gibi çalgılı ve sözlü de olabilir. Birçok halk oyununun müziği çok yaygın ve ünlüdür. Özellikle türküsüyle çok tanınan ve türküsü daha çok bilinen halk oyunları da vardır.

Halk oyunları, oynanış biçimlerine ve yöresel özelliklerine göre değişik öbeklerde toplanır.

Oynanış Biçimlerine Göre Halk Oyunları

Halk oyunları oynanış biçimlerine göre “tekli oyunlar”, “ikili oyunlar” ve “toplu oyunlar” olmak üzere üçe ayrılır.

Tekli oyunlar, genellikle zeybek, bengi türü oyunlar ile çiftetelli türü oyunları kapsar. Bunlar zaman zaman birden çok kişinin katılmasıyla oynansa bile oyuncuların el ele tutuştuğu görülmez.

İkili oyunlar, savaşan iki kişiyi canlandıran ve kılıç, bıçak, hançer ya da sopayla oynanan oyunlardır. Topluca ve takımlar halinde oynanan Bursa yöresinin “kılıç-kalkan” oyunu da aslında ikili oyunlardan sayılır. Aleviler’in dinsel toplantıları olan “cem ayini”nde oynadıkları semahlar da ikili oyunlardandır.

Toplu oyunlar, ikiden fazla kişinin bir dizi oluşturarak el ele, kol kola, omuz omuza, yan yana oynadıkları oyunlardır. Bunlardan bazıları halka oluşturarak da oynanır.

Bölgelere Göre Halk Oyunları

Türkiye, halk oyunlarının çeşitliliği ve bölge sel özelliklerin büyük farklılıklar göstermesi bakımından altı bölgeye ayrılmaktadır. Bu bölgelere giren illerden bazılarının oyunları yakın bölgenin oyunlarının özelliklerini de taşıyabilir. Bir halk oyununun yaygın olduğu bölgede başka bir oyun da görülür.

Bar Bölgesi Erzurum, Erzincan, Bayburt, Kars, Artvin ve Ağrı illerini kapsar. Barlar en az beş kişiden oluşan dizi halinde oynanır. Başlangıçta ağır sayılabilecek bir ritimle başlayan bu oyunlar giderek hızlanır. “Sekme” ya da “yelleme” bölümlerinde çabuk ve çevik hareketlerle sürer. Davul zurna eşliğinde oynanan barlarda dizi başındaki oyuncuya “barbaşı” adı verilir. Barbaşı öteki oyuncuları yönetebilecek bilgisi ve oyun deneyimi olan kişiler arasından seçilir. Dizinin öteki başında yer alan, barbaşının işaret ve ünlemlerine göre oyunun düzenine yardımcı olan oyuncu ya da “pöççük” denir. Barbaşı ve pöççük serbest kalan ellerinde mendil tutarlar. Barlar genellikle erkekler tarafından oynanırsa da kadınların oynadığı barlar da vardır. Oynanış sırasına göre bazı bar adları şöyledir: Baş Bar, Sarhoş Barı, İkinci Bar, Dikine Bar, Sekme Barı, Hoş Bilezik, Aşırma, Nari, Timur Ağa, Tamzara ve Hançer Barı.

Halay Bölgesi Sivas, Çorum. Yozgat, Kay seri, Malatya, Elazığ, Gaziantep, Urfa, Diyarbakır illerini kapsar. Halay dizi halinde ve her zaman davul zurna eşliğinde oynanır. Her halayın kendine özgü müziği ve çalgı eşliğinde söylenen türküsü vardır. Halay dizisi “halay başı” adı verilen oyuncu tarafından yönetilir. Dizinin başında duran halaybaşının yardımcı sı dizi sonundaki “pöççük”tür. Barda olduğu gibi her ikisinin de elinde birer mendil vardır. Genellikle çok ağır başlayan halaylar, “ağırlama” da denen bu bölümün ardından giderek hızlanır. Sıçramaların sıklaştığı, hareketlerin keskinleştiği görülür. En ünlü halaylar arasın da Sivas, Çorum, Turnalar, Kargın, Koç, Abdurrahman, Gelin ve Kartal halayları anılabilir.

Horo (ya da Hora) ve Karşılama Bölgesi Kırklareli, Tekirdağ ve Edirne illerini içerir. Horo da bar ve halay gibi yan yana dizilerek oynanır. Horo, ayak vuruşlarıyla yeri döverek oynanır ve bu ortak özellikten dolayı bu yöre oyunları genel olarak bu adla anılır.

Kasap oyunları da bu bölgeye özgüdür ve “kasap havası” adı verilen bir ezgi eşliğinde oynanır. Türkiye’de oynanan biçiminde Bal kanlar’a özgü hareketler ile Türkler’e özgü hareketler bir arada sergilenir.

Bu bölgede ve İzmit, Adapazarı, Çanakkale, Bursa, Bilecik, Bolu illerinde görülen “karşılama” da en az iki kişi tarafından karşılıklı ve birbirinin eşi hareketlerle, belirli bir uyum içinde oynanan bir oyundur. Kadın erkek karşılıklı oynadığı gibi yalnızca erkek ler ya da kadınlar arasında da oynanabilir.

Horon Bölgesi Karadeniz’in doğusunda başta Rize, Trabzon ve Ordu illeri ile Sinop, Samsun, Giresun, Artvin illerini de yer yer kapsar. Horonlar da topluca ve dizi halinde oynanan halk oyunlarıdır. Dizi oluşturulur ken oyuncular birbirlerinin omuzlarından tut mazlar, ama sıkışık düzen içinde el ele tutuşa bilirler. Genellikle kemence eşliğinde oyna nan horonlara bazı yörelerde davul zurna vetulum denen bir çeşit üflemeli çalgı da eşlik eder. Genellikle erkeklerin oynadığı bir oyun olan horonların kadınlara özgü olanları da vardır. Kemence çalınırken çoğu zaman Ka radeniz ağzıyla söylenen türküler de horona eşlik eder. Düz, Atlama, Kız, Bıçak horonları gibi çeşitleri vardır.

Zeybek, Bengi ve Seymen Bölgesi Balıkesir, Bergama, Ödemiş, Aydın, Denizli, İzmir, Muğla, Uşak, Burdur, Kütahya, Manisa ille rini kapsar. Ankara, Bolu, Kastamonu illerin de de Ege’nin zeybek oyunlarını andıran, ama onlardan birçok yönden ayrılan efe ve seymen oyunları görülür. Bu oyunlar, eskiden bu yörelerde yaşayan ve zeybek, efe, seymen adıyla anılan yiğit kişilerin oynadığı, köklü bir geleneği olan oyunlardır. Bu oyunlar günü müzde de efe ve zeybek giysileriyle, tavırla rıyla oynanır. Her birinin kendine özgü ezgisi vardır. Ya davul zurna ya da yöresel çalgılar dan biri eşliğinde oynanan bu oyunların çoğu nun türküsü de vardır ve bu türkü oyun sırasında söylenir.

Kaşık Dansları Bölgesi İçel’in Silifke ve Mut ilçeleri ile Antalya’yı kapsar. Konya, Kırşehir, Eskişehir, Bartın ve Safranbolu yörelerinde de kaşık oyunları görülür. Kaşık, oyun sırasında bir ritim aracı olarak oyuncula rın ellerinde bulunur. Oyuncu her iki elinde birer çift kaşık tutarak ve bunları uyumlu bir biçimde birbirine vurarak müziğe eşlik eder. Silifke ve Mut yöresinin kaşık oyunları ve müziği son yıllarda ülke çapında yaygınlık kazanmıştır. Ayrıca SSCB ve İran’a komşu olan Kars yöresinde Kafkas ve Azeri halk oyunları da oynanır.

Türk halk oyunları türleri

Türk halk oyunları'nın genel olarak türleri şu şekilde ayrılmaktadır:
Hora Bölgesi; Trakya.
Zeybek Bölgesi; Dört alt gruptan oluşur. Kural olarak; 9 zamanlı ve aksak ritmli oyunlardır.
Asıl Zeybek Bölgesi; Ege, Güney Marmara, İçbatı Anadolu.
Teke Zeybek Bölgesi; Göller Yöresi, Batı Akdeniz.
Kaşıklı Zeybek Bölgesi; Güney Marmara, Batı Karadeniz, İçbatı Anadolu ve çevresi. Bu bölgelerde karşılıklı oynanan ritüelleşmiş düzenli oyunlara da rastlanmaktadır (Zonguldak, Karabük'te olduğu gibi).
Kaşık Oyunları Bölgesi; Konya Bölümü ve Antalya'nın doğu ilçelerinden itibaren Doğu Akdeniz çevresi.
Horon Bölgesi; Orta ve Doğu Karadeniz.
Halay Bölgesi; Üç alt bölümden oluşur.
Bozkır Halayları: İç Anadolu'nun Doğusu
Doğu Halayları: Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri
Çukurova Halayları: Çukurova çevresi.
Bar Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu ve iç Artvin.
Kafkas Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu ve iç Artvin.