Halk Hikayelerinin Bölümleri

Halk Edebiyatı Araştırmacısı Pertev Naili Boratav Halk Hikayelerini fasıl, döşeme, asıl konu, duvak kapama, efsane olmak üzere beş bölüme ayırmıştır.

1- Fasıl: Anlatıcının hikayeye geçmeden önce dinleyiciyi anlatılacak olaylara hazırlamak için birtakım şiirler, türküler okuduğu, tekerlemeler söylediği bölümdür.

2- Döşeme: Hikayede olay anlatımına geçmeden önce anlatıcı kişi ve olay mekanlarını tanıtır. Hikaye zamanından bahseder. Çeşitli rivayetlere değinir.

3- Asıl Konu: Hikayenin özünü oluşturan olaylar anlatılır. Çoğunlukla asıl kahramanların öncesi ile hikayeye başlanır. Bir arayış söz konusudur. Örneğin kahramanların dünyaya gelişleri olağanüstüdür. Karı – kocanın çocukları olmaz. Bunlar dilek dileyip adak adarlar. Aradan yıllar geçer. Umutların yitirildiği anda bir ulu kişi gelir (Hızır a.s) karı- kocaya bir elma verir. Kadın hamile kalır. Erkek çocuk dünyaya gelir…

4- Sonuç Dua: Bu bölümde hikaye ya mutlu ya da mutsuz biter. Çoğunlukla aşıklar birbirine kavuşamaz. Vuslat öte dünyadadır. Halk hikayelerinde sadece Aşık Garip mutlu biter. Hikaye mutlu bitiyorsa “Duvak Kapama” denilen bir muhammes türkü söylenir.

5- Efsane: Hikayelerin sonunda gerçek hikayeden bağımsız olaylar anlatılır. Bunlar kavuşmanın öteki dünyada olduğunu anlatmaya yöneliktir. Efsanelerde sevgililerin mezarlarında iki gül biter bu güller kutsal günlerde birbirine sarılır veya mezar çevresinde iki kavak ağacı büyür; bu ağaçlara iki kuş konar ve ötüşürler.

1. Fasıl: Âşık bu bölümde dinleyiciyi hazırlamak, ustalığını göstermek ya da dinleyenlerin isteklerine cevap vermek için bir divani söyler. Ardından cinaslı bir türkü, ardından da olağanüstü bir konunun yer aldığı bir tekerleme söyler.
2. Döşeme: Manzum veya mensur cümlelerden oluşan kalıplaşmış bir giriştir. Hikâyenin geçtiği yer ve zaman, hikayenin kahramanları ve bunların aileleri tanıtılır.
3. Hikâyenin asıl konusu: Aşk hikâyelerinde âşığın sevgilisine kavuşmak için çektiği sıkıntılar; dinî-destani hikâyelerde ise din ve kahramanlık konuları ağır basar.
4. Sonuç ve dua: Aşk hikâyelerinin büyük bir çoğunluğunda sevgililer kavuşamaz. Hikâyenin sonunda dua edilerek hikâye bitirilir.
5. Efsane: Bu bölümde ise kavuşamayan sevgililerin öbür dünyada kavuşacakları anlatılır.