İşte Cevaplar
Cevap : Yalnızca hidrojen ve karbon içeren kimyasal bileşik. Hidrokarbonlar, moleküllerinin yapısına bağlı olarak üç ana gruba ayrılırlar.
1. Alifatik Hidrokarbonlar
Alifatik hidrokarbonlarda karbon zinciri açıktır. Yani karbon atomları birbirine bir çizgi boyunca bağlanmışlardır.
Alifatik ve aliçiklik hidrokarbonlar doymuş ve doymamış hidrokarbonlar olarak ikiye ayrılırlar.
a. Doymuş hidrokarbonlar:
CnH2n+2 genel formülüyle gösterilirler. Karbon atomları birbirlerine tek bağla bağlanmıştır. Molekülleri, taşıyabileceği maksimum sayıda hidrojen atomu içerir.
Örnekler:
Doymuş hidrokarbonlar (örneğin metan) doğada bulunur. Öteki hidrokarbonlar bunlardan ya da başka bileşiklerden elde edilirler. Alkanlar, açık zincirli, doymuş hidrokarbonlardır. Başlıcaları metan, etan, propan ve bütandır.
b. Doymamış hidrokarbonlar:
Doymamış hidrokarbonlar ise moleküllerine dışarıdan hidrojen atomu katılabilir olan, çift ve üçlü bağlar taşıyan hidrokarbonlardır.
Örnekler:
Alkenler doymamış, açık zincirli hidrokarbonlardır. Bir çift bağ içerirler. Örneğin plastik yapımında kullanılan etilen bu grupta yer alır. Alkadienler de olefinlere benzer, ancak iki çift bağ içerir. Örneğin, sentetik kauçuk yapımında kullanılan bütadien bu gruptandır. Alkinler üçlü bağ içerirler. Asetilen bu grubun tek önemli üyesidir.
Aromatik hidrokarbonlar doymamış bileşiklerdir. Boya, patlayıcı madde, ilâç ve daha birçok önemli ürünün yapımında kullanılan bu önemli grubun başlıca üyeleri benzen, toluen, ksilen, naftalin ve antrasendir
2. Aliçiklik Hidrokarbonlar
Aliçiklik hidrokarbonlarda karbon atomları kapalı bir halka oluşturacak biçimde dizilmişlerdir.
Ayrıca doymuş aliçiklik hidrokarbonlara sikloalkan (çikloalkan) denir. Anestezide kullanılan siklo-propan ve çözücü olarak kullanılan sikloheksan bu gruba iki örnektir.
3. Aromatik Hidrokarbonlar
Aromatik hidrokarbonlar ise üç çift bağ taşıyan en az bir benzen halkası içerirler.
Diğer Cevaplara Gözat
1. Alifatik Hidrokarbonlar
Alifatik hidrokarbonlarda karbon zinciri açıktır. Yani karbon atomları birbirine bir çizgi boyunca bağlanmışlardır.
Alifatik ve aliçiklik hidrokarbonlar doymuş ve doymamış hidrokarbonlar olarak ikiye ayrılırlar.
a. Doymuş hidrokarbonlar:
CnH2n+2 genel formülüyle gösterilirler. Karbon atomları birbirlerine tek bağla bağlanmıştır. Molekülleri, taşıyabileceği maksimum sayıda hidrojen atomu içerir.
Örnekler:
Doymuş hidrokarbonlar (örneğin metan) doğada bulunur. Öteki hidrokarbonlar bunlardan ya da başka bileşiklerden elde edilirler. Alkanlar, açık zincirli, doymuş hidrokarbonlardır. Başlıcaları metan, etan, propan ve bütandır.
b. Doymamış hidrokarbonlar:
Doymamış hidrokarbonlar ise moleküllerine dışarıdan hidrojen atomu katılabilir olan, çift ve üçlü bağlar taşıyan hidrokarbonlardır.
Örnekler:
Alkenler doymamış, açık zincirli hidrokarbonlardır. Bir çift bağ içerirler. Örneğin plastik yapımında kullanılan etilen bu grupta yer alır. Alkadienler de olefinlere benzer, ancak iki çift bağ içerir. Örneğin, sentetik kauçuk yapımında kullanılan bütadien bu gruptandır. Alkinler üçlü bağ içerirler. Asetilen bu grubun tek önemli üyesidir.
Aromatik hidrokarbonlar doymamış bileşiklerdir. Boya, patlayıcı madde, ilâç ve daha birçok önemli ürünün yapımında kullanılan bu önemli grubun başlıca üyeleri benzen, toluen, ksilen, naftalin ve antrasendir
2. Aliçiklik Hidrokarbonlar
Aliçiklik hidrokarbonlarda karbon atomları kapalı bir halka oluşturacak biçimde dizilmişlerdir.
Ayrıca doymuş aliçiklik hidrokarbonlara sikloalkan (çikloalkan) denir. Anestezide kullanılan siklo-propan ve çözücü olarak kullanılan sikloheksan bu gruba iki örnektir.
3. Aromatik Hidrokarbonlar
Aromatik hidrokarbonlar ise üç çift bağ taşıyan en az bir benzen halkası içerirler.
Diğer Cevaplara Gözat
Sunum İçeriği
Cevap :
Kimyada yalnız hidrojen ve karbondan oluşan bileşiklerdir. Hidrokarbona aynı zamanda hidrokarbürde denilmektedir. Hidrokarbonlar organik bileşikler sınıfına girerler. En basit hidrokarbon metandır. Metan bataklık gazı olarak bilinmektedir. Metan bir karbon ve dört hidrojen atomunun birleşmesinden oluşan bir hidrokarbon’dur.
Hidrokarbonlar çok çeşitlidir. Ancak genel olarak iki grupta toplamak mümkün olmaktadır.
- Doymuş hidrokarbonlar
- Doymamış hidrokarbonlar
Hidrokarbonları yapılarına bağlı olarak da üç grupta toplamak mümkündür.
- Alifatik hidrokarbonlar
- Alisiklik hidrokarbonlar
- Aromatik hidrokarbonlar
Doymuş hidrokarbonlar yalnız bir bağ, doymamış hidrokarbonlar ise bir ya da daha çok bağ içeririler. Alifatik ve alisiklik bileşikler de kendi içlerinde doymuş ve doymamış olarak iki gruba ayrılmaktadır. Doymuş alifatik hidrokarbonlara alkanlar ya da parafinlerde denilebilmektedir. Aromatik hidrokarbonlar bir veya daha çok benzen halkası ihtiva ederler. Aromatik hidrokarbonlar ise C-C ve C=C bağları biçiminde altı köşeli karbon halkası oluştururlar. Benzen ve türevleri, toluen, ksilen, naftalin birer aromatik hidrokarbondur. Doymuş hidrokarbon, mümkün olan en çok hidrojeni ihtiva eden hidrokarbonlardır.
Doymamış hidrokarbonlarda ise karbonlar birbirlerine çift veya üçlü bağ ile bağlanmışlardır. Alifatik hidrokarbonlar, hidrojen atomlarının bağlı olduğu düz veya dallanmış karbon zincirlerinden meydana gelmiştir. Alifatik hidrokarbonlar açık zincirlerle birbirine bağlanmış karbonları içerir. Alkan, parafin ve metalle başlayan seri, alkan ya da etilen serisi, aklin ya da asetilen serisi alifatik hidrokarbonlardır. Alisiklik hidrokarbonlarda karbon atomları üç ya da daha çok karbon atomundan oluşan bir halka oluşturacak biçimde birleşirler. Siklopropan, sikloheksan ve terpen tipik alisiklik hidrokarbon örnekleridir.
Bazı hidrokarbonlar tabiatta bulunur. Bunlar yer gazı, petrol, terpenler ve tabii kauçuktur. Bir kısmı da suni yollarla elde edilmektedir. Suni yolla elde edilen hidrokarbonların bir kısmı maden kömürünün damıtılmasıyla ele edilmekte diğer bir kısmı ise kalsiyum karbür ve benzeri metal karbürlerin suyla birleşmesinden oluşmaktadır. Hidrokarbonların büyük bir çoğunluğu petrol ya da kömür katranından üretilmektedir.
Hidrokarbonlar kimya sektörünün birçok alanında kullanılmaktadır. Hidrokarbonların birçok çeşidi endüstri sektörü içinde çok önemlidir. Metan hidrokarbonu tabii gazların temel maddesidir. Bir hidrokarbon türevi olan metan gazı, günümüzde bütün dünya da çıkartılan hemen hemen tüm yeraltı doğal gazlarının içinde bulunan ve bu kaynakların temel bileşenini oluşturan doğal bir maddedir. Metan gazı kimyasal olarak CH4 şeklinde ifade edilen ve oldukça yanıcı özelliğe sahip olan bir gazdır. Benzin hidrokarbonlar karışımı olduğu gibi benzen, naftalin ve asetilen de birer hidrokarbon’dur.
Hidrokarbonlar pratik açıdan da çok önemlidir. Çünkü organik bileşiklerin birçok sınıfının sistematik olarak adlandırılması, hidrokarbonların adlandırılması esasına dayanmaktadır. Karboksilik asitler, aldehitler, esterler, alkoller birer hidrokarbon türevidir.
Hidrokarbonların yakın ürünü olan doğal gaz, gazolin, fuel oil çok önemli enerji kaynaklarındandır. Seçilmiş hidrokarbonların polimerizasyonuyla; polietilen, polipropilen, polistiren, sentetik, lastik ve reçine gibi maddeler elde edilir.
Hidrokarbon Fiziksel Özellikleri
Bilinen hidrokarbonların sayısının çok fazla olması ve fiziksel özelliklerin çok büyük çeşitlilik göstermesinden dolayı, hepsini anımsamak olanaksızdır. Bununla birlikte, örnek olarak, aynı sayıda karbon atomu için, alkinlerin sudaki çözünürlüğünün alkenierinkinden daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Alkanlar suda çözünmezler. Ama, birbirleri içindeki çözünürlükleri çok yüksektir. Sıvılaştırılmış kükürt dioksit gibi başka çözücüleri göz önüne alırsak, alkenler, alkanlara oranla çok daha büyük çözünürlüğe sahiptirler; bundan dolayı bu çözücü, bu iki hidrokarbon türünün ayrılmasında kullanılır.
Hidrokarbon Kimyasal Özellikleri
Üç tepkime kategorisi bilinmektedir: Molekülün bozunması; karbona bağlı hidrojen atomlarının yer değiştirmesi; katılma.
BOZUNMA. Bu olay çoğunlukla alev ile temas edildiğinde, özellikle de klor ve oksijen gibi elementlerin etkisiyle, kolayca oluşur. Klor ile, hidrojen klorür meydana gelir, karbon siyah toz halinde serbest kalır. Alkinlerle, tepkime ısı verici, ama, oluşmasını sağlayacak bir alevi gerektirmeden kendi kendine gerçekleştiğinden daha şiddetlidir. Hidrokarbonlar, oksijende iyi yanarlar: yanma sırasında açığa çıkan enerji, bazı motorların beslenmesinde (benzin, alkanlar, benzol) ve 3000°C’lık bir alev sıcaklığına erişilmesini sağlayan oksiasetilenli hamlaçlarda kullanılır. Tümüyle yanma sonucu karbon dioksit ve su oluşur. Az miktarda oksijen kullanarak yanmanın tam olması engellenebilir: Bu durumda, bol siyah karbon dumanı (özellikle alkinler ve aromatiklerde) ya da önemli miktarda zehirli karbon oksit oluşur. Alkanların bozunması sonucu karbon ile bileşikler veren flüor dışındaki güçlü yükseltgenlerin hidrokarbonlara etkisi yoktur. Bu bozunma tepkimeleri, aromatik halka dışındaki çoklu bağların en fazla kararsızlık gösterdikleri tepkimelerdir.
YER DEĞİŞTİRME. Alkanlarda ve aromatiklerde, bir hidrojen atomunun yerini bir element ya da elementler kümesinin alması, halojenler ve nitrolu ya da sülfonlu kümelerle kolayca gerçekleşir. Gerçek asetilenikler söz konusu olduğunda, bunlar özel bir durum gösterirler: Üçlü bağı taşıyan karbona bağlı, son derece devingen hidrojen, bu bileşiklere öbür hidrokarbonlarda karşılaşılmayan bir asit niteliği verir. Ayrıca, bu hidrojen atomları, Ag+, Cu+, Na+ iyonları gibi metal katyonlarıyla yer değiştirebilirler; böylece alkinürler oluşur. Alkanlar, metallerle kurşuntetraetil gibi organometalik bileşikler verirler. Nitrolu yer değiştirme türevleri, R-N02, derişik ya da arı nitrik asitle elde edilir. Benzen söz konusu olduğunda, bireşim kaynağı olan nitrobenzenler oluşurlar. Derişik sülfürik asit ve kükürt trioksit karışımı olan oleum ile R-SO3H türü, sülfonlu türevler elde edilir.
KATILMA. Bu tepkimeler, yalnız doymamış bağları olan hidrokarbonlarla gerçekleşir: Aromatik maddeler, özellikle de alkenler ve alkinler. Çok önemli olan bu tepkimeler, söz konusu hidrokarbonların belirgin özelliklerini oluştururlar. Isı, alkanların parçalanmasına ve alkenlerle alkinlerin polimerleşmesine neden olur. Aromatik halkalar, olağanüstü derecede kararlıdırlar. Genel olarak, aromatik olmayan siklik hidrokarbonlar, bunlara denk düşen hidrokarbonlar gibi davranırlar.
Kullanım Alanları
Doğada, birçok hidrokarbon karışımıyla karşılaşılır: Bitkisel yağlar; bataklık gazı; maden gazı (grizu); vb. Bunlardan en önemlileri, binlerce hidrokarbonun karışımı olan ve yapıları oluştukları yere bağlı olarak değişen petrollerdir: Pennsylvania petrolleri, özellikle parafinli hidrohidrokarbonlar; Bakû’nunkiler siklanlı hidrokarbonlar; Borneo’nunkilerse aromatik hidrokarbonlar içerir. Hidrokarbonların başlıca sanayi kaynakları, doğal gazlar, kömürler ve petrollerdir. Hidrokarbonlar, çağdaş iktisadın gereksinimlerinin büyük bir bölümünü sağlarlar ve kimya sanayisinin başlıca alanlarından birinin temelini oluştururlar.
Kimyada yalnız hidrojen ve karbondan oluşan bileşiklerdir. Hidrokarbona aynı zamanda hidrokarbürde denilmektedir. Hidrokarbonlar organik bileşikler sınıfına girerler. En basit hidrokarbon metandır. Metan bataklık gazı olarak bilinmektedir. Metan bir karbon ve dört hidrojen atomunun birleşmesinden oluşan bir hidrokarbon’dur.
Hidrokarbonlar çok çeşitlidir. Ancak genel olarak iki grupta toplamak mümkün olmaktadır.
- Doymuş hidrokarbonlar
- Doymamış hidrokarbonlar
Hidrokarbonları yapılarına bağlı olarak da üç grupta toplamak mümkündür.
- Alifatik hidrokarbonlar
- Alisiklik hidrokarbonlar
- Aromatik hidrokarbonlar
Doymuş hidrokarbonlar yalnız bir bağ, doymamış hidrokarbonlar ise bir ya da daha çok bağ içeririler. Alifatik ve alisiklik bileşikler de kendi içlerinde doymuş ve doymamış olarak iki gruba ayrılmaktadır. Doymuş alifatik hidrokarbonlara alkanlar ya da parafinlerde denilebilmektedir. Aromatik hidrokarbonlar bir veya daha çok benzen halkası ihtiva ederler. Aromatik hidrokarbonlar ise C-C ve C=C bağları biçiminde altı köşeli karbon halkası oluştururlar. Benzen ve türevleri, toluen, ksilen, naftalin birer aromatik hidrokarbondur. Doymuş hidrokarbon, mümkün olan en çok hidrojeni ihtiva eden hidrokarbonlardır.
Doymamış hidrokarbonlarda ise karbonlar birbirlerine çift veya üçlü bağ ile bağlanmışlardır. Alifatik hidrokarbonlar, hidrojen atomlarının bağlı olduğu düz veya dallanmış karbon zincirlerinden meydana gelmiştir. Alifatik hidrokarbonlar açık zincirlerle birbirine bağlanmış karbonları içerir. Alkan, parafin ve metalle başlayan seri, alkan ya da etilen serisi, aklin ya da asetilen serisi alifatik hidrokarbonlardır. Alisiklik hidrokarbonlarda karbon atomları üç ya da daha çok karbon atomundan oluşan bir halka oluşturacak biçimde birleşirler. Siklopropan, sikloheksan ve terpen tipik alisiklik hidrokarbon örnekleridir.
Bazı hidrokarbonlar tabiatta bulunur. Bunlar yer gazı, petrol, terpenler ve tabii kauçuktur. Bir kısmı da suni yollarla elde edilmektedir. Suni yolla elde edilen hidrokarbonların bir kısmı maden kömürünün damıtılmasıyla ele edilmekte diğer bir kısmı ise kalsiyum karbür ve benzeri metal karbürlerin suyla birleşmesinden oluşmaktadır. Hidrokarbonların büyük bir çoğunluğu petrol ya da kömür katranından üretilmektedir.
Hidrokarbonlar kimya sektörünün birçok alanında kullanılmaktadır. Hidrokarbonların birçok çeşidi endüstri sektörü içinde çok önemlidir. Metan hidrokarbonu tabii gazların temel maddesidir. Bir hidrokarbon türevi olan metan gazı, günümüzde bütün dünya da çıkartılan hemen hemen tüm yeraltı doğal gazlarının içinde bulunan ve bu kaynakların temel bileşenini oluşturan doğal bir maddedir. Metan gazı kimyasal olarak CH4 şeklinde ifade edilen ve oldukça yanıcı özelliğe sahip olan bir gazdır. Benzin hidrokarbonlar karışımı olduğu gibi benzen, naftalin ve asetilen de birer hidrokarbon’dur.
Hidrokarbonlar pratik açıdan da çok önemlidir. Çünkü organik bileşiklerin birçok sınıfının sistematik olarak adlandırılması, hidrokarbonların adlandırılması esasına dayanmaktadır. Karboksilik asitler, aldehitler, esterler, alkoller birer hidrokarbon türevidir.
Hidrokarbonların yakın ürünü olan doğal gaz, gazolin, fuel oil çok önemli enerji kaynaklarındandır. Seçilmiş hidrokarbonların polimerizasyonuyla; polietilen, polipropilen, polistiren, sentetik, lastik ve reçine gibi maddeler elde edilir.
Hidrokarbon Fiziksel Özellikleri
Bilinen hidrokarbonların sayısının çok fazla olması ve fiziksel özelliklerin çok büyük çeşitlilik göstermesinden dolayı, hepsini anımsamak olanaksızdır. Bununla birlikte, örnek olarak, aynı sayıda karbon atomu için, alkinlerin sudaki çözünürlüğünün alkenierinkinden daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Alkanlar suda çözünmezler. Ama, birbirleri içindeki çözünürlükleri çok yüksektir. Sıvılaştırılmış kükürt dioksit gibi başka çözücüleri göz önüne alırsak, alkenler, alkanlara oranla çok daha büyük çözünürlüğe sahiptirler; bundan dolayı bu çözücü, bu iki hidrokarbon türünün ayrılmasında kullanılır.
Hidrokarbon Kimyasal Özellikleri
Üç tepkime kategorisi bilinmektedir: Molekülün bozunması; karbona bağlı hidrojen atomlarının yer değiştirmesi; katılma.
BOZUNMA. Bu olay çoğunlukla alev ile temas edildiğinde, özellikle de klor ve oksijen gibi elementlerin etkisiyle, kolayca oluşur. Klor ile, hidrojen klorür meydana gelir, karbon siyah toz halinde serbest kalır. Alkinlerle, tepkime ısı verici, ama, oluşmasını sağlayacak bir alevi gerektirmeden kendi kendine gerçekleştiğinden daha şiddetlidir. Hidrokarbonlar, oksijende iyi yanarlar: yanma sırasında açığa çıkan enerji, bazı motorların beslenmesinde (benzin, alkanlar, benzol) ve 3000°C’lık bir alev sıcaklığına erişilmesini sağlayan oksiasetilenli hamlaçlarda kullanılır. Tümüyle yanma sonucu karbon dioksit ve su oluşur. Az miktarda oksijen kullanarak yanmanın tam olması engellenebilir: Bu durumda, bol siyah karbon dumanı (özellikle alkinler ve aromatiklerde) ya da önemli miktarda zehirli karbon oksit oluşur. Alkanların bozunması sonucu karbon ile bileşikler veren flüor dışındaki güçlü yükseltgenlerin hidrokarbonlara etkisi yoktur. Bu bozunma tepkimeleri, aromatik halka dışındaki çoklu bağların en fazla kararsızlık gösterdikleri tepkimelerdir.
YER DEĞİŞTİRME. Alkanlarda ve aromatiklerde, bir hidrojen atomunun yerini bir element ya da elementler kümesinin alması, halojenler ve nitrolu ya da sülfonlu kümelerle kolayca gerçekleşir. Gerçek asetilenikler söz konusu olduğunda, bunlar özel bir durum gösterirler: Üçlü bağı taşıyan karbona bağlı, son derece devingen hidrojen, bu bileşiklere öbür hidrokarbonlarda karşılaşılmayan bir asit niteliği verir. Ayrıca, bu hidrojen atomları, Ag+, Cu+, Na+ iyonları gibi metal katyonlarıyla yer değiştirebilirler; böylece alkinürler oluşur. Alkanlar, metallerle kurşuntetraetil gibi organometalik bileşikler verirler. Nitrolu yer değiştirme türevleri, R-N02, derişik ya da arı nitrik asitle elde edilir. Benzen söz konusu olduğunda, bireşim kaynağı olan nitrobenzenler oluşurlar. Derişik sülfürik asit ve kükürt trioksit karışımı olan oleum ile R-SO3H türü, sülfonlu türevler elde edilir.
KATILMA. Bu tepkimeler, yalnız doymamış bağları olan hidrokarbonlarla gerçekleşir: Aromatik maddeler, özellikle de alkenler ve alkinler. Çok önemli olan bu tepkimeler, söz konusu hidrokarbonların belirgin özelliklerini oluştururlar. Isı, alkanların parçalanmasına ve alkenlerle alkinlerin polimerleşmesine neden olur. Aromatik halkalar, olağanüstü derecede kararlıdırlar. Genel olarak, aromatik olmayan siklik hidrokarbonlar, bunlara denk düşen hidrokarbonlar gibi davranırlar.
Kullanım Alanları
Doğada, birçok hidrokarbon karışımıyla karşılaşılır: Bitkisel yağlar; bataklık gazı; maden gazı (grizu); vb. Bunlardan en önemlileri, binlerce hidrokarbonun karışımı olan ve yapıları oluştukları yere bağlı olarak değişen petrollerdir: Pennsylvania petrolleri, özellikle parafinli hidrohidrokarbonlar; Bakû’nunkiler siklanlı hidrokarbonlar; Borneo’nunkilerse aromatik hidrokarbonlar içerir. Hidrokarbonların başlıca sanayi kaynakları, doğal gazlar, kömürler ve petrollerdir. Hidrokarbonlar, çağdaş iktisadın gereksinimlerinin büyük bir bölümünü sağlarlar ve kimya sanayisinin başlıca alanlarından birinin temelini oluştururlar.