İşte Cevaplar
Cevap : İntihar keseciği dediğimiz şey aslında lizozomlardır. Lizozomların görevlerinden en önemlisi, hücre içi ve dışı kökenli maddelerin sindirimidir. Enzimleri, yaşlanmış molekül ve organelleri parçalar. Bunu yaparkende Kendi parçalanmalarına neden oldukları için lizozomlara intihar kesecikleri de denir. Aşaüıda kısaca lizozom nedir ve lizozomların görevlerini anlatıyorum ayrıca ekte de lizozom nedir sunusu var kolay gelsin.
Lizozom Nedir Görevleri
0.2-0.8 mikron büyüklüğünde tek katlı zarla çevrilidir.
Alyuvarlar haricindeki tüm hayvan hücrelerinde ve mantar hücrelerinde bulunur.
Lökositlerin granülleri ve spermlerin akrozomları yoğun lizozom taşır.
Zar içi homojen olmayan yoğun materyal yapı ile dolu yapılardır.
Asit ortamda etkin olan birçok hidrolitik enzim bulundurur.
Fosfotaz, ribonükleaz, deoksiribonükleaz, hyaluronidaz, lizozom, lipaz, kollegeneaz ve proteinaz gibi birçok enzim bulundurur.
Taşıdıkları enzimlerden dolayı hücre içi sindirim organelleridir.
Parçalanacak olursa bütün hücreyi parçalar ve bu olaya otoliz adı verilir.
Örnek olarak; kurbağa metamorfozunda kurbağa larvasının kuyruğunun ufalıp, yok olması.
Kendi parçalanmasına neden olduğundan dolayı lizozomlara intihar kesecikleri de denir.
Bazen, hücre içi yaşlanmış organelleri içine alarak sindirirler ve bu olaya otofaji denir.
Lizozomlar Çeşitleri
1. Primer lizozomlar: sadece enzimleri taşırlar, granülsüz endoplazmik retikulum ve golgiden oluşmuşlardır.
2. Sekonder lizozomlar: Primer lizozomların fagozom(fagositoz kesecikleri) veya pinozom(pinositoz kesecikleri)larla birleşmesiyle meydana gelen lizozomlardır.
Diğer Cevaplara Gözat
Lizozom Nedir Görevleri
0.2-0.8 mikron büyüklüğünde tek katlı zarla çevrilidir.
Alyuvarlar haricindeki tüm hayvan hücrelerinde ve mantar hücrelerinde bulunur.
Lökositlerin granülleri ve spermlerin akrozomları yoğun lizozom taşır.
Zar içi homojen olmayan yoğun materyal yapı ile dolu yapılardır.
Asit ortamda etkin olan birçok hidrolitik enzim bulundurur.
Fosfotaz, ribonükleaz, deoksiribonükleaz, hyaluronidaz, lizozom, lipaz, kollegeneaz ve proteinaz gibi birçok enzim bulundurur.
Taşıdıkları enzimlerden dolayı hücre içi sindirim organelleridir.
Parçalanacak olursa bütün hücreyi parçalar ve bu olaya otoliz adı verilir.
Örnek olarak; kurbağa metamorfozunda kurbağa larvasının kuyruğunun ufalıp, yok olması.
Kendi parçalanmasına neden olduğundan dolayı lizozomlara intihar kesecikleri de denir.
Bazen, hücre içi yaşlanmış organelleri içine alarak sindirirler ve bu olaya otofaji denir.
Lizozomlar Çeşitleri
1. Primer lizozomlar: sadece enzimleri taşırlar, granülsüz endoplazmik retikulum ve golgiden oluşmuşlardır.
2. Sekonder lizozomlar: Primer lizozomların fagozom(fagositoz kesecikleri) veya pinozom(pinositoz kesecikleri)larla birleşmesiyle meydana gelen lizozomlardır.
Diğer Cevaplara Gözat
Sunum İçeriği
1. SayfaLİZOZOM
2. Sayfa
Lizozomlar tek bir membran ile çevrili veziküler yapılı organellerdir. Memeli hücrelerinin çoğunda total hücre volümünün ve total hücre proteininin % 1-15’ini kapsar.
3. Sayfa
Lizozomlar eritrosit dışındaki tüm hayvan hücrelerinde bulunur. Bitki hücrelerinde ise lizozom bulunmaz fakat lizozomlara benzer fonksiyon gören vakuol denen yapılar mevcuttur.
4. Sayfa
Lizozomlar 50 nm ile 1 μm çapında yoğun küresel vakuoller olarak görülmelerine rağmen, onların büyüklükleri ve şekilleri yıkılmak üzere içeri alınan materyalin büyüklüğü ve şekline göre farklılıklar gösterebilir.
5. Sayfa
Ortalama olarak bir hücrede 300 lizozom bulunur.Makrofaj, lökosit gibi fagositoz için özelleşmiş hücrelerde daha fazla sayıda lizozom bulunur.
6. Sayfa
Lizozomal membran yapısı, hücre membran yapısına benzer.Küçük molekül ağırlıklı (<300 dalton) solutlar için geçirgendir.
7. Sayfa
Lizozomal membran yapısı incelendiğinde, membranın Golgi membranı ile endositik (fagositoz, pinozsitoz) yollarla alınan vezikül membranının karışımı olduğu görülür.Membranın lipid yapısı farklılıklar gösterir; Fosfotidilkolin (PC) dominant lipidtir. Ayrıca lizozom membranı için özel olan monoasilgliserolfosfat bulunur.
8. Sayfa
Lizozomal membranlarda çok sayıda glikoprotein bulunmaktadır. Özellikle membranın lümene bakan yüzündeki proteinler yüksek oranda glikozillenmiştir. Glikoproteinler glikokaliks yapısı oluşturarak lizozomu asit hidrolazların etkisinden korur. Lizozomal membranda yer alan proteinlerden bazıları lizozom içinde sindirilen moleküllerin sitoplazmaya çıkmasını sağlayan permeazlardır.
9. Sayfa
Lizozomal proteinlerin yarılanma ömürleri nispeten uzundur. Lizozomal enzimler proteaz ve peptidazlara direnç gösterirler.Lizozomal protein glikozilasyonunun, proteinleri yıkımdan koruyan bir faktör olduğu kabul edilmektedir.
10. Sayfa
Proteinleri yıkımdan koruyan diğer bir mekanizma da makromoleküler komplekslerin oluşması olabilir. Örneğin; Katepsin A lizozomal enzimlerin bir çoğu ile kompleks yapabilmektedir. Katepsin A yokluğunda lizozomal proteinler proteolize daha hassastırlar.
11. Sayfa
Lizozomlar, protein, nükleik asid, karbonhidrat ve lipid gibi biyolojik polimerleri yıkabilen asit hidrolaz enzimlerini taşırlar. Nükleazlar, RNA ve DNA’yı mononükleotidlere yıkarlar; Fosfatazlar ise mononükleotid, fosfolipid gibi moleküllerden fosfat gruplarını uzaklaştırırlar. Lizozomal Asit HidrolazlarLizozomal enzimler makromoleküllerin yapısından ziyade, bu molekül yapısında yer alan rezüdülere spesifiktirler.Lizozomlar hem hücre dışından alınan materyalleri hem de hücrenin kendi komponentlerini yıkma yeteneğine sahiptir.
12. Sayfa
Lizozomlar yaklaşık olarak 50 farklı enzim içerir. Bu enzimlerin büyük bir kısmı asit pH (~5.0)’da aktif olan asit hidrolazlardır. Sitoplazmik nötral pH (~ 7.2)’da çok zayıf aktivite gösterirler. Bu sınırlama, herhangi bir nedenle lizozomal enzim içeriğinin sitoplazmaya çıkması durumunda, sitoplazmik komponentleri kontrolsüz yıkımdan korur. Bununla beraber, Katepsin L gibi bazı lizozomal hidrolazlar pH 7.0’da bile aktivitelerini korur. Lizozomlar içersindeki asidik ortam, polimerleri denatüre ederek enzim etkisine açar.Lizozomlar içinde enzimlerden başka, enzimatik reaksiyonları kolaylaştıran proteinler de bulunur.
13. Sayfa
Lizozomlar içindeki asidik ortamın korunmasında lizozomal membranda bulunan bir hidrojen (proton) pompası rol oynar. Proton pompası aktif transport ile sitozolden lümene H+ ionlarını pompalayarak asidik ortamı sağlar.
14. Sayfa
Lizozomlar içinde yer alacak proteinleri diğer proteinlerden ayıran ve onların lizozoma yönlenmesini sağlayan özellik; sentezden sonra Golgide uğradıkları modifikasyon ile kazandıkları mannoz-6-fosfat (M6P) rezidüleridir.
15. Sayfa
Golgiden ayrılan ve lizozomal enzim içeren veziküller primer lizozomlardır. Enzim taşıyan primer lizozomlar farklı yollarla (endositoz, fagositoz ve otofaji) oluşan ve içinde sindirilecek materyal taşıyan vakuollerle (geç endozom) birleşerek sekonder lizozomları oluşturur. Bu süreçte lizozomun oynadığı rol sadece lizozomal fonksiyon olmayıp aynı zamanda lizozomun oluşumunu da sağlar.
16. Sayfa
Lizozomların önemli fonksiyonlarından biri, hücre dışından endositoz ile alınan mataryelin yıkılmasını sağlamaktır (Reseptöre bağlı endositoz). Lizozomlar, endositoz ile alınan materyallerin yıkılmasına ilave olarak Pinositoz, Fagositoz ve Otofaji ile alınan materyallerin yıkılmasında da rol oynarlar.
17. Sayfa
Otofajiİnsan karaciğer hücresinde, her 10 dakikada bir mitokondri otofaji ile yıkılır.Bu durum; karaciğer hücre yüksek aktivitesinin yeni organellere olan ihtiyacını yansıtmaktadır.
18. Sayfa
Bazı sitoplazmik moleküller de lizozomlar içinde yıkıma uğrarlar (GlikojenGlikoz). Bu moleküllerin sitoplazmadan lizozomal matrikse alınabilmesi için membranda spesifik reseptörler bulunmaktadır.
19. Sayfa
Lizozomlarca sindirilen ürünler lizozom zarından sitozole taşınır, lizozom içinde geriye kalan materyal ekzositoz ile hücre dışına atılır yada zarla kaplı artık cisim denen yapıları oluşturur. Bu artık cisimlerin yapıları farklılık gösterir. Otofaji sonunda kalan bu cisimler; özellikle yaşlıların nöron, kalp kası ve karaciğer hücrelerinde biriken lipofuksin veya yaşlanma pigmentleri adı verilen kalıntıları oluşturur.
20. Sayfa
Lizozomal FonksiyonlarLizozomlar, bazı organların embriyolojik gelişiminin normal bir parçası olan; programlı hücre ölümü, farklılaşması gibi fizyolojik olaylarda, Spermin yumurta zarının eritilerek sperm pronükleusunun yumurta içine ulaşmasında, Doğum sonrası uterusun bazı kısımlarının ortadan kaldırılmasında, Laktasyonun kesilmesinden sonra meme bezinde süt kalıntıları ve hücrelerin parçalanmasında, Kemik rezorbsiyonunda da fonksiyon görürler.
21. Sayfa
Sekretuar lizozomlar Sekretuar granüller ile klasik lizozomların kombinasyonu. Sekretuar lizozom, asit hidrolazlara ilave olarak hücrenin sekretuar ürünlerini de içerir.
22. Sayfa
Sekretuar lizozomlar T lenfositlerinin sekretuar lizozomları perforin ve granzimleri (tümör ve virüs infekte hücrelere karşı savunmada kullanılan sekretuar ürünler) sekrete ederler.Melanositlerin sekretuar lizozomları melanin sekrete ederler.Mast hücrelerinin sekretuar lizozomları inflamasyon ile ilgili aracıları sekrete ederler.
23. Sayfa
Sekretuar lizozomlar Sekretuar ürünler lizozomun asidik ortamında inaktif olarak bulunurlar. Sekretuar lizozom içeren hücrenin hedef hücre ile teması sonucu meydana gelen çevresel ve kimyasal değişiklikler sekretuar lizozomların ekzositozunu tetikler.
24. Sayfa
Sekretuar lizozomlar Sekretuar lizozomlar ile ilgili genetik hastalıklar; bozulmuş trombosit sentezine, immün yetmezlik ve hipopigmentasyona yol açabilir.
25. Sayfa
LİZOZOMAL HASTALIKLARLizozomal enzim defektleri ile ilgili genetik hastalıklarda, hücre içinde kısmen yıkılmış komponentler insolubl ürünler olarak birikerek fonksiyon bozukluğuna yol açarlar. Bu durumun yol açtığı klinik durumlara lizozomal depo hastalıkları denir. 30 dan fazla hastalık tanımlanmıştır.
26. Sayfa
Lizozomal Depo Hastalıklarının ÖzellikleriBütün organların hücreleri lizozoma sahip olduklarından, tüm organları etkileyen bozukluklardır.İlerleyici bozukluklardır,yaşla birlikte patolojik semptomlar artar.Hastalık sekonder lizozomlarda yıkılmamış mataryelin birikimiyle ortaya çıkar. Bu yıkılmayan materyal eksik olan enzimin substratıdır.Genellikle otozomal resesif kalıtımlıdır.