Yapısal-İşlevselci Kuramlar (structural-functionalist theories)

Bu yaklaşımın öncüsü Talcott Parsons’tır. Parsons, Weber ile Durkheim’in temel görüşlerini bir sentez haline getirmeye çalışmıştır. Anımsanacağı gibi, Durkheim, toplumsal olguların gözlem yoluyla adeta bir nesne gibi incelenebileceğini; buna karşılık, Weber ise, gözlemin kavramlar olmaksızın mümkün olamayacağını ve bütün kavramların da değer-yüklü olduğunu söylemişti. Parsons bu iki görüşü birleştirmeye çalışmış; ortaya çıkan senteze de analitik gerçekçilik (analytical realism) adını vermiştir. Bu senteze göre, gözlem yapmak için kavramları kullanabiliriz; ancak, gözlemlerimiz yanlış olabilir, bunları kontrol etmek zorundayız.

Eylem genel kuramı ya da referans eylem çerçevesi (action frame of reference), Parsons’a göre, sosyologların toplumsal davranış üzerine konuşmalarını sağlayan bir kavramlar bütünüdür. Bir toplumsal sistem, bireylerin birbirlerine yönelen eylemlerinden oluşmaktadır. Bu çerçeve-eylem genel kuramı-toplumsal yaşamın yapısal özelliklerini anlamada kullanılabilir. Toplumsal gruplar, roller, kurumlar, örgütler, ayrı parçalar halinde toplumsal yapıyı biçimlendirirler. Biçimlendirilen bu toplumsal yapı içinde ekonomik sistem, eğitim sistemi, siyasal sistem, tabakalaşma sistemi gibi birçok alt sistem vardır. Toplumsal yapı, bu alt sistemlerin birbirlerine bağlantıları olarak görülebilir.

Yapısal-işlevselcilere göre, toplum bir düzen ve bağlılık temelinde oluşur. Bu oluşumdaki anahtar kavramlardan bir toplumsallaşma (socialization)’dır.

İşlevselcilere göre:

Parsons’ın toplumsal sistemi:

Merton: İnsanların çoğunluğunun paylaştığı değerlerin, inançların ve fikirlerin sağladığı oydaşmanın her zaman mükemmel olamayabileceğini söyler. Bireylerin, sahip oldukları kültürün kimi özelliklerini benimseyip, kimilerini reddetmesi ya da ‘nötr’ kalmasını anomi kavramı ile açıklar.

Anomi, toplum tarafından belirlenmiş hedeflere ulaşmada, toplum tarafından belirlenmemiş davranışların kullanılmasının zorunlu olduğu durumlarda toplumsal ve kültürel yapı arasında ortaya çıkan zıtlık durumudur. Burada anomi, toplumsal ve kültürel yapıyı içerir. Merton’ın anomi kavramına göre, insanlar kendi kültürlerinin cazip olarak belirttiği her şeye sahip olmak isterler. Örneğin, Amerikan kültüründe başarılı olabilmek için iyi bir eğitime ve geleceğe yönelik bir işe sahip olmak gerekir.

Anomi’ye Uyum ve Karşılık Verme (Merton):