Kalkınma nasıl ölçülür sorusunun cevabı:

Ekonomik KALKINMA optimal ekonomik yapıya kavuşmaktır. Ülkenin, ekonomik açıdan kendinden daha ileride olduğuna inandığı ülkeler düzeyine ulaşmasıdır.

 Pratik bir tanımlamaya göre gelişmiş ülkeler kişi-başına ulusal geliri yüksek olan; azgelişmiş ülkeler ise, kişi-başına geliri düşük olan ülkelerdir. Daha eksiksiz bir tanımla, az gelişmiş ülkeler  “kişi-başına ulusal geliri, ileri sanayi ülkelerinin kişi başına gelirinden önemli ölçüde düşük olan ülkeler”dir.

Az gelişmiş ülkeler genellikle nüfus artışı yüksek, doğal kaynak kullanımı düşük, sermaye birikimi zayıf, teknolojik düzeyi geri olan ülkelerdir. Gelişmiş ülkeler ise, bunların tam tersi özelliklere sahiptir.

EKONOMİK GELİŞMENİN BELİRLEYİCİLERİ

Bir ülkenin gelişmesini şu etmenler belirler: Nüfus, doğal kaynaklar, sermaye birikimi ve teknolojik ilerleme.

1-Hızlı nüfus artışı, işgücünü artırır; pazarı büyütür. Bu yönleriyle, gelişmeyi olumlu etkiler. Ancak nüfus artışının olumsuz yönleri de vardır: Eğer nüfus ulusal gelirden daha hızlı büyürse, kişi-başına gelir düşer. Hızlı artış; sermaye birikiminin yavaş, teknolojik düzeyin geri olduğu ülkelerde ekonomik gelişmeyi frenler. Bu nedenle nüfus, öbür üretim faktörleriyle (sermaye, doğal kaynaklar, teknolojik ilerleme ile) uyumlu olarak artmalıdır.

2-Doğal kaynaklar; ekonomiye doğrudan ya da dolaylı olarak sağladığı girdilerle gelişmeyi belirler. Doğal kaynakça zengin bir ekonomi, bu açıdan yoksul bir ekonomiye oranla avantajlı durumdadır. Ancak asıl önemli olan, kaynakların kullanım oranıdır. Bu oran da ülkenin alt-yapısına, insan kaynaklarına, bilimsel ve teknolojik düzeyine bağlıdır. Özetle doğal kaynak bolluğu gelişme için yeterli olmadığı gibi, yoksunluğu da ekonomik gelişmeye engel değildir.

3-Sermaye ile ekonomik gelişme arasında da çok sıkı ilişkiler vardır. Ulusal geliri artırmak için yatırım yapmak, eş-deyimle sermaye stokunu artırmak gerekir. Bir ülkede “sosyal sabit sermaye” (ulaştırma ağları, barajlar, enerji, iletişim ve eğitim kurumları,...) ve üretken sermaye (işletmeler, fabrikalar, makine-teçhizat,...) ne derecede artarsa, üretim de o ölçüde artar, kalitece iyileşir. Sermaye emeğin verimliliğini artırdığı gibi, doğal kaynakların kullanım oranını  da yükseltir.

Sermaye birikimi azgelişmiş ülkelerde şu engellerle karşılaşır:

- Bu ülkelerde tasarrufa, dolayısıyla yatırıma yöneltilecek gelir azdır; çünkü bireylerin geliri düşüktür.

- Hızlı nüfus artışı, geliri tüketime yöneltir; dolayısıyla tasarruf etmek zordur.

- Tasarrufları yatırıma çevirecek kurumlar yetersizdir.

- Teknolojik gerilik nedeniyle verimlilik, dolayısıyla da gelir düzeyi düşüktür.

4- Ekonomik gelişme düzeyi, teknolojik ilerlemeye de sıkı sıkıya bağlıdır. Teknolojik ilerleme üretim faktörlerinin (işgücü, doğal kaynaklar ve sermayenin) verimliliğini artırır.  Teknolojik ilerleme sermaye birikimine, ardından üretim artışına yol açar. Yeni teknolojiler mevcut sermaye artmadan, üretimi artırabilir. Daha az üretim faktörü ile daha fazla mal üretilir.

Bu dört ögeden başka, bir ülkenin sosyo-kültürel yapısı da ekonomik gelişmesini etkiler. Sosyo-kültürel değişkenler arasında örneğin, zihniyet yapısı, din, hukuk ve politik yapı sayılabilir.