Karar Verme Sürecinin Aşamaları

Doğru ve verimli karar vermenin yolu, yöneticinin karar verme model ve aşamalarını bilmesi, bilgiyle ve sistemsel bir şekilde yönetebilmesinden geçer. (Bursalıoğlu, 1972: 79) Karar verme aşamalarına dair çok çeşitli sınıflandırmalar mevcuttur. Bu sınıflandırmalar içerik yönüyle ortak görüşler içerse de aşamaların isimlendirilmesi ve bazı ilaveler yönünden farklılıklar içermektedir. Örnek olarak Bursalıoğlu (1972)’na göre “Çözüm yollarının formülüze edilmesi” aşaması, alanyazındaki çoğu yazar tarafından atlanmış, hesaba katılmamış bir aşamadır.

1. Problemin tanımlanması: Problemler, örgütlerin amaçlara ulaşmasını engelleyen durumlardır. Problemi tanımak, boyutlarını, sebep ve sınırlarını incelemek ve anlamak gerekir. Problemi tanımlamak için, örgütsel amaçların uygulanabilirliği, eğitim sürecine dair durumların özellikleri, personellerin birbirleriyle olan ilişkilerinin doğru tanımlanması gerekmektedir (Balyer, 2017: 84).

2. Probleme dair bilgi toplanması: Karar alırken, önce problem veya durumla alakalı; bilgi, belge, öneri ve görüşlere başvurmak gerekir. Anlık kararlar değilse problemin neden kaynaklandığının ortaya konulması adına bilgi toplamaya yeterli zaman ayrılmalıdır. Problemin sebeplerini ortaya koymak adına düşünce teknikleri kullanılmalıdır. Bu durumda ortaya çıkan sonuçlarla, olası nedenler arasında ilişki kurulabilir (Aytaç ve Gürsakal, 2015: 14).

3. Toplanan bilgilerin analizi ve yorumu: Bilgiler toplanarak gruplandırılmalı, gereksiz bilgiler ayrıştırılmalıdır. Gruplar bilgiler tekrardan incelenmeli, problemin çözümüne yönelik etkileri bir araya getirilmelidir. Bilgilerin yorumlanması mantıksal bir çerçevede olmalı ve ölçütler güvenilir ve geçerli olmalıdır (Erdoğan, 2000; Akt., Köylü, 2018: 11).

4. En verimli çözümün seçimi: Yöneticilerin karar alırken dikkatli davranması ve ideal düşünceye ulaşması gerekir. Yönetici, problemi tam olarak bilirse bir sonraki aşamada problemin çözümlenmesi ve farklı alternatiflerin oluşması mümkün olacaktır. Bir problemin çözümünde farklı seçenekler oluşabilir. Bu farklı seçeneklerden en verimli olanı seçilmelidir. Bazen de yapısı belli olmayan yahut yeni ortaya çıkmış bir duruma dair çözüm seçenekleri üretmek gerekebilir. Bu durumda daha uzun ve daha titiz çalışmalar gerekir (Çürük, 2007: 9).

En verimli seçime ulaşmak adına, seçenekler üzerinde düşünürken şu sorulara dair yanıtlar aranmalıdır.

1. “Karar belirlenen amaçlara ulaşmaya yardımcı oluyor mu?
2. Karar örgütün bütün olanaklarını kullanmaya olanak sağlıyor mu?
3. Karar en yüksek verimi sağlayabiliyor mu?
4. Karar verme harekete geçmek için yeterli olabiliyor mu?
5. Karar verme planlamaya yardımcı olabiliyor mu?”
   (Özalp, Tarihsiz: 94; Akt. Genç, 1994:  46).

5. Kararın uygulanması: Bu evre, karar verme sürecinin dışında kalmaktadır ancak kararın verimliliği, uygulamayla yakından ilişkili olması sebebiyle bu evreyi ayırmak zordur. Uygulamadaki en önemli nokta, uygulayıcı kişinin hazırlanmasıdır. Bunun için de uygulayıcılara doğru bilgirimlerde bulunmak ve kabullerini kazanmak gerekmektedir (Tosun, 1992: 331).

6. Kararın değerlendirmesi: Değerlendirme aşamasının amacı, ortaya konulan uygulamalara dair yapılacak değerlendirmelerin verimli olmasını sağlamaktır. Çeşitli değerlendirmelerle örgütün amaçlarına da yaklaşılmış olur. Bu değerlendirmelerden kasıt, övmek yahut yermek değil, durumu düzenlemektir. Değerlendirme, bir uzlaştırma sürecidir (Demir, 2007: 26).

Karar verme sürecinin aşamaları şunlardır:

1. Neye karar vereceğini belirle veya karar vermek için, önce çözmen gereken problemi veya yanıtlaman gereken soruyu tanımla
2. Uygun bilgileri topla
3. Alternatiflerini açıkla
4. Kanıtları değerlendir
5. Alternatifler arasında değerlendirme yap
6. Eylemi uygula ve izle
7. Sonuçlarına göre kararını değerlendir.