İşte Cevaplar
Cevap : Bulunması gereken bilgiler:
§ Yazar adı (soyadı, adının baş harfi)
§ Yayın tarihi (ayraç içinde)
§ Eser adı (koyu ya da italik)
§ Basım kaydı (ayraç içinde; birinci basımlar belirtilmez.)
§ Yayın yeri (ardından: gelir)
§ Yayın evi
Örnekler:
Tek Yazarlı Kitaplar
Uçan, A. (1994). İnsan ve Müzik, İnsan ve Sanat Eğitimi. Ankara: Müzik
Ansiklopedisi Yayınları.
Kaynakçanın Hazırlanması
Metinde alıntı yapılan bütün kaynaklar, “Kaynakça” başlıklı yeni bir sayfada gösterilir. Bu bölümde, çalışmada kullanılan bütün kaynaklar doğru ve tam olarak listelenir. Metinde gönderme yapılmayan kaynaklara “Kaynakça”da yer verilmez. Bizzat görülmeyen ve yararlanılmayan kaynaklar “Kaynakça”ya alınmaz. Böyle bir uygulama “çalıntı” sayılır.
Kaynaklar yazarların soyadına göre alfabetik olarak sıralanır. Eğer yazar adı yoksa yapıt adı esas alınır. Bir yazarın birden çok yapıtı kullanılmışsa bunlar alfabetik sırayla yazılır. Yazar adı bilinmeyen ya da kurumsal yapıtlar listelenirken başlığın ilk harfleri esas alınır. Her maddenin ilk satırı sayfanın soluna bitişik tutulur, ikinci ve daha sonraki satırlar, belirlenen paragraf girintisi kadar içeriden yazılır.
Yapıtların künyeleri yazılırken verilen bilgiler şu genel sırayı izler: (a) yazar adı, (b) yapıt bölümünün başlığı, (c) yapıtın adı, (ç) derleyen, çeviren ve yayına hazırlayanın adı, (d) baskı sayısı, (e) cilt sayısı, (f) dizi adı, (g) yayın yeri, yayıncı adı, yayın yılı, (ğ) sayfa numaraları, (h) ek bilgi ve açıklamalar. Bu bilgi gruplarından bilinenler ve yapıt türüne göre gerekenler verilir. Örneğin, kitaplar için toplam sayfa sayısı belirtilmez (bu uygulama, tanıtım yazılarına ve kataloglara özgüdür); gazeteler ve dergiler için, yayımlandıkları yerin adı ve yayıncı adı gerekli değildir; ek bilgiler, özel durumlarda, örneğin, bir kitabın başlığı yanıltıcı olduğunda kullanılır.
1. Yazar Adı: Yapıtın yazarının adı ve soyadı biliniyor ve kullanılıyorsa bu bilgi künyenin başında, soyadı önce gelmek üzere verilir. Kısa ya da uzun yapıtlar için uygulama farkı yoktur. Yazar adlarının yazılışında aşağıdaki ayrımlara dikkat edilir.
a. bir yazar: Tek yazara ait yapıtların künyesi şu şekilde gösterilir:
Berk, İlhan. Poetika. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997.
b. iki (ya da üç) yazar: İki (ya da üç) yazara ait yapıtların künyesi şu şekilde gösterilir:
Taner, Refika ve Asım Bezirci. Edebiyatımızda Seçme Hikâyeler. Başvuru Kitapları. İstanbul: Gözlem Yayınları, 1981. Yapıt, “araştırma / eleştirme” kategorisinde sunulmakta ve hikâye özetlerine yer vermektedir.
Örnekte ikinci yazarın soyadının öne alınmadığına dikkat edilmelidir; künye bilgilerinin alfabetik sıralanmasında ilk yazardan sonrakilerin soyadlarının öne alınmasının işlevi yoktur.
c. üçten fazla yazar: Üçten fazla yazara ait bir kitabın künyesinde ya bütün yazar adları kitaptaki sırasıyla verilir ya da ilk yazar adından sonra “ve diğer.” ifadesi kullanılır.
Aksoy, Nazan ve diğer. Şiir ve Şiir Kuramı Üstüne Söylemler. İstanbul: Düzlem Yayınları, 1996.
ç. özel yazar adları: Türkiye’de bazı yazarların soyadları kullanılmamakta, yaygın olarak ilk iki adları kullanılmaktadır. Böyle durumlarda, künye yazılırken ikinci ad başa getirilmemeli, alfabetik sıralamada ilk ad esas alınmalıdır. (Örneğin “Celâl”, Peride Celâl’in soyadı değildir; “Naci”, Fethi Naci’nin, “Kemal”, Yaşar Kemal’in, “Fuat”, Memet Fuat’ın soyadı değildir.) Ad yazılışlarında son derece özenli olunmalıdır; yerleşik kullanım araştırılmalı, güvenilir ansiklopedilere ve diğer kaynaklara bakılmalıdır. (Sıkça yanlış yazılan bazı adlar: Attilâ İlhan; küçük İskender; Cemal Süreya; Süreyyya Evren.) Künye bilgileri listelenirken tire ile yazılan soyadlarında soyadın ilk sözcüğünün ilk harfleri esas alınır (ör. Edib-Adıvar, Halide). Yazar adları yazılırken—standart hâle gelmemişse—keyfî kısaltmalara gidilmemelidir. (“N. Hikmet” değil, her zaman “Nâzım Hikmet”, vb.; ama “A. Kadir”, “Tarık Dursun K.”, “T.S. Eliot”, vb.) Yazarların yerleşik adlarına öncelik verilmeli, gerekirse parantez içinde ek bilgi sağlanmalıdır.
Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı). Aganta Burina Burinata. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1999.
Nâzım Hikmet (Ran). “Hapiste Yatacak Olana Bazı Öğütler”. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi. Der. Memet Fuat. İstanbul: Adam Yayınları, 1985. 108-09.
2. Yapıt Adı: Kullanılan kaynağın yazarının adı biliniyorsa, yapıt adları künye bilgilerinin ikinci sırasında yer alır. (Yazar adı bilinmiyorsa ilk sırada yer alır.) Yapıtlar “uzun yapıt” ve “kısa yapıt” olmak üzere iki kategoride değerlendirilir.
a. uzun yapıt: Gazete, dergi, ansiklopedi, antoloji, roman, oyun ve film gibi yapıtlar ile öykü ve şiir kitapları “uzun yapıt” sayılır ve künyede eğik yazı ile gösterilir. Basılmış tezler de bu kategoriye girer.
b. kısa yapıt: Tek tek şiir, öykü, makale, kitap bölümü, mektup, konferans, konuşma, söyleşi ve kişisel görüşme “kısa yapıt” sayılır ve başlıkları çift tırnak içinde yazılır. Bu kategoriye giren ve metinde özel gönderme—alıntı ya da aktarma—yapılan bütün yapıtlar “Kaynakça”da ayrı ayrı gösterilmelidir. Ansiklopedi maddelerine yapılan göndermelerde madde adı ansiklopedide yer aldığı gibi yazılır (ör. “Özlü, Tezer”). Söyleşilerin ve yayımlanmamış tezlerin künye bilgileri aşağıdaki örneklerdeki gibi verilir:
Bengi, Işın. “A Linguistic Approach to Poetry for TEFL Classes”.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, 1983.
İlhan, Attilâ. “Sevdanın ve Kavganın Yolcusu: Attilâ İlhan”. Söyleşiyi yapan:
Zeynep Aliye. Cumhuriyet Kitap 558 (26 Ekim 2000): 1, 4-6.
Önemli notlar:
(i) Metinde alıntı ya da aktarma yapılan her bir şiir ya da öykünün künye bilgisi “Kaynakça”da ayrı bir madde olarak belirtilmelidir. (Metinde yalnızca adı geçen, ancak alıntı ya da aktarma yapılmayan yapıtların künye bilgilerinin belirtilmesi gerekmez.)
(ii) Alt alta yazılmış iki farklı cümleden oluşan kitap ya da makale başlıkları arasında başka bir noktalama işareti yoksa iki nokta kullanılması yerinde olur (ör. Kadınlar Dile Düşünce: Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet.)
3. Derleyen, Çeviren, Yayına Hazırlayanın Adı: Bir yapıtın derleyeni, çevireni, yayına hazırlayanı ve / ya da editörü varsa künyede “der.”, “çev.”, “haz.” ve “ed.” kısaltmaları kullanılır. Yapıtın yazarı varsa, künye, yazarın adı ile (yazara ait ad bilgisine göre [genellikle soyadı] ile), yoksa derleyen ya da diğerlerinin adı ile başlar. Çeviren, derleyen ve yayına hazırlayanların adları kitap kapağındaki, orada belirtilmemişse başlık sayfasındaki sunuş sırasını izlemelidir. Künyelerin yazılışında çevirmenleri göz ardı etme hatasına düşülmemelidir. Çevirmenin, bütün kitabı mı yoksa kitabın bir bölümünü mü çevirdiğine dikkat edilmeli, bu konuda aşağıda (ikinci sırada) verilen örnek izlenmelidir. Der., haz. gibi kısaltmalar, birbirinden noktalarla ayrılan bilgi gruplarının başında ya da sonunda yer almalarına göre büyük ya da küçük harfle başlar:
Ahmet Haşim. Bütün Şiirleri. Haz. İnci Enginün ve Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1999.
Benjamin, Walter. “Hikâye Anlatıcısı”. Çev. Nurdan Gürbilek ve Sabir Yücesoy. Son Bakışta Aşk. Haz. Nurdan Gürbilek. Çev. Ahmet Doğukan ve diğer. İstanbul: Metis Yayınları, 1994. 77-100. Kitabın çevirmenlerine ilişkin bilgi başlık sayfasında değil, dördüncü sayfada verilmektedir.
Memet Fuat, der. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Adam Yayınları,
1997.
4. Baskı Sayısı: Bu bilgi çoğu kez gerekli değildir. (Türkiye’de yeni basım ile yenilenmiş basım birbirine karıştırılmakta, ayrım çoğunlukla belirtilmemekte ya da anlaşılmamaktadır.) Ancak yapıtın kapağında ya da başlık sayfasında baskının yenilenmiş ya da gözden geçirilmiş olduğu belirtiliyorsa bu bilgi künyede yer almalıdır. Bazı durumlarda yapıtın ilk basımının tarihini özellikle vurgulamak arzu edilebilir. O zaman ilk basım tarihi, yapıtın adından hemen sonra verilmelidir. Diğer durumlarda kitabın iç kapağındaki son baskı tarihi esas alınır; bu bilgi künyenin son sırasında yazılır.
Özkırımlı, Atilla. Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. 4. baskı. İstanbul: Cem Yayınevi, 1987. 5 cilt.
Tanpınar, Ahmet Hamdi. 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. 1956 (1949). 8.
baskı. İstanbul: Çağlayan Kitabevi, 1997.
5. Cilt Sayısı ve Dergi Numarası: Ansiklopediler, dergiler ve bazı antolojilerle ilgili bilgilere künyede yer verilirken kullanılan cildin sayısı belirtilir. Dergiler için aşağıdaki örnek izlenir.
Moran, Berna. “Peyami Safa’nın Romanlarında İdeolojik Yapı”. Birikim 54-55 (Ağustos-Eylül 1979): 51-56.
Burada cildin sayısı aynı zamanda derginin numarasıdır ve dergi adından hemen sonra, başka hiçbir ibare kullanılmadan verilir. Cilt sayısı ile dergi numarasını ayrı ayrı gösteren dergilerde ilk sırada cilt numarası, ardından sayı numarası verilir; örneğin, “18.3” şeklinde yazıldıktan sonra diğer bilgiler eklenir.
6. Dizi Adı: Bazı kitaplar bir dizinin parçası olarak yayımlanır. Böyle durumlarda dizinin adına ve kitabın o dizi içindeki numarasına da yer vermek gerekir. Aşağıdaki örnek izlenmelidir.
Todorov, Tzvetan, der. Yazın Kuramı: Rus Biçimcilerinin Metinleri. Çev.
Mehmet Rifat ve Sema Rifat. Cogito 36. İstanbul: Yapı Kredi
Yayınları, 1995.
7. Yayın Yeri: Kullanılan kaynakta yapıtın yayımlandığı şehir belirtiliyorsa bu bilgi önceki örneklerdeki gibi yazılır. Belirtilmiyorsa, künyede bu bilginin bulunması gereken yerde “Yyy” (yayın yeri yok) kısaltması kullanılır.
8. Yayıncı Adı: Bu bilgi varsa, yukarıda verilen örneklerdeki gibi yazılır. Dergiler ve gazeteler için yayıncı adı belirtilmez. “Yayınları”, “Yayıncılık”, “Yayınevi” ve “Neşriyat” arasındaki ayrımlara dikkat edilmelidir. Yapıtta bu bilgi belirtilmemişse “yy” (yayıncı yok) kısaltması kullanılır.
9. Yayın Yılı: Kullanılan kaynakta bu bilgi belirtiliyorsa yukarıda verilen örneklerdeki gibi yazılır. Tarih belirtme yöntemlerinin kısa ve uzun yapıtlar için farklı olduğu unutulmamalıdır. Kullandığınız yapıtlarda bu bilgi belirtilmiyorsa künyede “ty” (tarih yok) kısaltması kullanılır.
10. Sayfa Numaraları: Bu bilgiler “kısa yapıt” kategorisi için gereklidir. Paragrafta gönderme yapılan kısa yapıtın başladığı ve bittiği sayfalar bu bölümde gösterilir. “Kaynakça”daki bu uygulama paragraftaki özgül—çoğu kez tek sayfaya yapılan—göndermelerle karıştırılmamalıdır. Ancak kullanılan kaynak bazen tek bir sayfadan oluşabilir.
“Kaynakça”da sayfa numaraları belirtilirken, iki basamaklı sayfa numaraları olduğu gibi yazılır; daha büyük sayılar söz konusu olduğunda ise, fazlası gerekmedikçe ikinci sayının son iki basamağının belirtilmesi yeterlidir (ör. 10-14; 106-09; 296-304; 1001-02; 1503-642). Aşağıdaki örnekler izlenmelidir.
Uşaklıgil, Halid Ziya. “Ferhunde Kalfa”. Bir Yazın Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1988. 179-90.
Yahya Kemal (Beyatlı). “Düşünce”. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi. Der. Memet Fuat. İstanbul: Adam Yayınları, 1997. 52.
11. Aynı Yazara Ait Birden Fazla Yapıt: “Kaynakça”da aynı yazarın birden fazla yapıtına yer verildiğinde yapıt adları tarih sırasına göre değil alfabetik sıraya göre listelenir. Böyle durumlarda yazar adı ve soyadı tekrar edilmez; bunun yerine (——. şeklinde) yan yana iki uzun çizgi ve bir nokta koyulur; ardından yapıt adı ve diğer bilgiler verilir. Aşağıdaki örnek izlenmelidir.
Moran, Berna. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. 9. baskı. İstanbul: Cem Yayınevi, 1994.
——. “Peyami Safa’nın Romanlarında İdeolojik Yapı”. Birikim 54-55 (Ağustos-Eylül 1979): 51-56.
12. Aynı Kaynakta Bulunan İkiden Fazla Yapıt: “Kaynakça”da aynı kaynakta bulunan ikiden fazla kısa yapıta gönderme yapılıyorsa kaynağın tam künyesi her kısa yapıt için tekrar edilmez. Kaynağın yazarına ve yapıtların sayfa numaralarına yapılan kısa gönderme yeterlidir. Aşağıdaki örneklerde aynı kitapta bulunan iki farklı makaleye gönderme yapılmaktadır; kitabın tam künyesi ise (“Todorov” madde başı ile) ayrıca verilir (bkz. yukarıda 6. madde).
Eyhenbaum, Boris. “Gogol’ün ‘Palto’su Nasıl Yapıldı”. Todorov 183-200.
Jakobson, Roman. “Sanatta Gerçekçilik Üstüne”. Todorov 84-93.
13. Elektronik Ortamdaki Metinler: Elektronik ortamdaki metinlerin kaynak olarak gösterilmesinde, güvenirlik açısından, yazarı, başlığı ve yayın tarihi belirtilmiş olanlar yeğlenmelidir. Künye bilgileri şu sırayı izler: yazar adı; metnin başlığı; varsa kaynağın tarihi; erişim tarihi; sitenin adresi. Aşağıdaki örnek izlenmelidir.
Çolak, Ali. “Sait Faik Ölmemiş, Çoğalmış...” (11 Mayıs 2004) 21 Haziran 2006.
<https://www.nedir.org>
14. Ses ve Görüntü Kayıtları: Tezlerde ses ve görüntü kayıtlarına yapılan göndermelerin künye bilgileri yazılırken, katkısı öne çıkarılacak kişinin (yönetmen, senarist, oyuncu, yazar, besteci, şarkıcı, vb.) soyadı ve adından sonra yapıtın başlığı, katkısı bulunan diğer kişi ya da kurumlar, formatı (plak, videokaset, VCD, DVD, vb.) ve yayın ya da dağıtım bilgileri verilir.
Ceylan, Nuri Bilge, yön. Uzak. Sen. Nuri Bilge Ceylan. Oyun. Muzaffer Özdemir,
Mehmet Emin Toprak, Zuhal Gencer Erkaya ve diğer. DVD. Artificial Eye
Film Company, 2004.
15. Başka Dillerdeki Yayınlar: Türkçe dışındaki kaynakların künyelerinde, editörü, çevirmeni, cilt ve baskı sayısını gösteren ifadeler Türkçeleştirilir. Şehir adlarının Türkçe kullanımlarına yer vermeye özen gösterilir (ör. Londra).
Diğer Cevaplara Gözat
§ Yazar adı (soyadı, adının baş harfi)
§ Yayın tarihi (ayraç içinde)
§ Eser adı (koyu ya da italik)
§ Basım kaydı (ayraç içinde; birinci basımlar belirtilmez.)
§ Yayın yeri (ardından: gelir)
§ Yayın evi
Örnekler:
Tek Yazarlı Kitaplar
Uçan, A. (1994). İnsan ve Müzik, İnsan ve Sanat Eğitimi. Ankara: Müzik
Ansiklopedisi Yayınları.
Kaynakçanın Hazırlanması
Metinde alıntı yapılan bütün kaynaklar, “Kaynakça” başlıklı yeni bir sayfada gösterilir. Bu bölümde, çalışmada kullanılan bütün kaynaklar doğru ve tam olarak listelenir. Metinde gönderme yapılmayan kaynaklara “Kaynakça”da yer verilmez. Bizzat görülmeyen ve yararlanılmayan kaynaklar “Kaynakça”ya alınmaz. Böyle bir uygulama “çalıntı” sayılır.
Kaynaklar yazarların soyadına göre alfabetik olarak sıralanır. Eğer yazar adı yoksa yapıt adı esas alınır. Bir yazarın birden çok yapıtı kullanılmışsa bunlar alfabetik sırayla yazılır. Yazar adı bilinmeyen ya da kurumsal yapıtlar listelenirken başlığın ilk harfleri esas alınır. Her maddenin ilk satırı sayfanın soluna bitişik tutulur, ikinci ve daha sonraki satırlar, belirlenen paragraf girintisi kadar içeriden yazılır.
Yapıtların künyeleri yazılırken verilen bilgiler şu genel sırayı izler: (a) yazar adı, (b) yapıt bölümünün başlığı, (c) yapıtın adı, (ç) derleyen, çeviren ve yayına hazırlayanın adı, (d) baskı sayısı, (e) cilt sayısı, (f) dizi adı, (g) yayın yeri, yayıncı adı, yayın yılı, (ğ) sayfa numaraları, (h) ek bilgi ve açıklamalar. Bu bilgi gruplarından bilinenler ve yapıt türüne göre gerekenler verilir. Örneğin, kitaplar için toplam sayfa sayısı belirtilmez (bu uygulama, tanıtım yazılarına ve kataloglara özgüdür); gazeteler ve dergiler için, yayımlandıkları yerin adı ve yayıncı adı gerekli değildir; ek bilgiler, özel durumlarda, örneğin, bir kitabın başlığı yanıltıcı olduğunda kullanılır.
1. Yazar Adı: Yapıtın yazarının adı ve soyadı biliniyor ve kullanılıyorsa bu bilgi künyenin başında, soyadı önce gelmek üzere verilir. Kısa ya da uzun yapıtlar için uygulama farkı yoktur. Yazar adlarının yazılışında aşağıdaki ayrımlara dikkat edilir.
a. bir yazar: Tek yazara ait yapıtların künyesi şu şekilde gösterilir:
Berk, İlhan. Poetika. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997.
b. iki (ya da üç) yazar: İki (ya da üç) yazara ait yapıtların künyesi şu şekilde gösterilir:
Taner, Refika ve Asım Bezirci. Edebiyatımızda Seçme Hikâyeler. Başvuru Kitapları. İstanbul: Gözlem Yayınları, 1981. Yapıt, “araştırma / eleştirme” kategorisinde sunulmakta ve hikâye özetlerine yer vermektedir.
Örnekte ikinci yazarın soyadının öne alınmadığına dikkat edilmelidir; künye bilgilerinin alfabetik sıralanmasında ilk yazardan sonrakilerin soyadlarının öne alınmasının işlevi yoktur.
c. üçten fazla yazar: Üçten fazla yazara ait bir kitabın künyesinde ya bütün yazar adları kitaptaki sırasıyla verilir ya da ilk yazar adından sonra “ve diğer.” ifadesi kullanılır.
Aksoy, Nazan ve diğer. Şiir ve Şiir Kuramı Üstüne Söylemler. İstanbul: Düzlem Yayınları, 1996.
ç. özel yazar adları: Türkiye’de bazı yazarların soyadları kullanılmamakta, yaygın olarak ilk iki adları kullanılmaktadır. Böyle durumlarda, künye yazılırken ikinci ad başa getirilmemeli, alfabetik sıralamada ilk ad esas alınmalıdır. (Örneğin “Celâl”, Peride Celâl’in soyadı değildir; “Naci”, Fethi Naci’nin, “Kemal”, Yaşar Kemal’in, “Fuat”, Memet Fuat’ın soyadı değildir.) Ad yazılışlarında son derece özenli olunmalıdır; yerleşik kullanım araştırılmalı, güvenilir ansiklopedilere ve diğer kaynaklara bakılmalıdır. (Sıkça yanlış yazılan bazı adlar: Attilâ İlhan; küçük İskender; Cemal Süreya; Süreyyya Evren.) Künye bilgileri listelenirken tire ile yazılan soyadlarında soyadın ilk sözcüğünün ilk harfleri esas alınır (ör. Edib-Adıvar, Halide). Yazar adları yazılırken—standart hâle gelmemişse—keyfî kısaltmalara gidilmemelidir. (“N. Hikmet” değil, her zaman “Nâzım Hikmet”, vb.; ama “A. Kadir”, “Tarık Dursun K.”, “T.S. Eliot”, vb.) Yazarların yerleşik adlarına öncelik verilmeli, gerekirse parantez içinde ek bilgi sağlanmalıdır.
Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı). Aganta Burina Burinata. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1999.
Nâzım Hikmet (Ran). “Hapiste Yatacak Olana Bazı Öğütler”. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi. Der. Memet Fuat. İstanbul: Adam Yayınları, 1985. 108-09.
2. Yapıt Adı: Kullanılan kaynağın yazarının adı biliniyorsa, yapıt adları künye bilgilerinin ikinci sırasında yer alır. (Yazar adı bilinmiyorsa ilk sırada yer alır.) Yapıtlar “uzun yapıt” ve “kısa yapıt” olmak üzere iki kategoride değerlendirilir.
a. uzun yapıt: Gazete, dergi, ansiklopedi, antoloji, roman, oyun ve film gibi yapıtlar ile öykü ve şiir kitapları “uzun yapıt” sayılır ve künyede eğik yazı ile gösterilir. Basılmış tezler de bu kategoriye girer.
b. kısa yapıt: Tek tek şiir, öykü, makale, kitap bölümü, mektup, konferans, konuşma, söyleşi ve kişisel görüşme “kısa yapıt” sayılır ve başlıkları çift tırnak içinde yazılır. Bu kategoriye giren ve metinde özel gönderme—alıntı ya da aktarma—yapılan bütün yapıtlar “Kaynakça”da ayrı ayrı gösterilmelidir. Ansiklopedi maddelerine yapılan göndermelerde madde adı ansiklopedide yer aldığı gibi yazılır (ör. “Özlü, Tezer”). Söyleşilerin ve yayımlanmamış tezlerin künye bilgileri aşağıdaki örneklerdeki gibi verilir:
Bengi, Işın. “A Linguistic Approach to Poetry for TEFL Classes”.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, 1983.
İlhan, Attilâ. “Sevdanın ve Kavganın Yolcusu: Attilâ İlhan”. Söyleşiyi yapan:
Zeynep Aliye. Cumhuriyet Kitap 558 (26 Ekim 2000): 1, 4-6.
Önemli notlar:
(i) Metinde alıntı ya da aktarma yapılan her bir şiir ya da öykünün künye bilgisi “Kaynakça”da ayrı bir madde olarak belirtilmelidir. (Metinde yalnızca adı geçen, ancak alıntı ya da aktarma yapılmayan yapıtların künye bilgilerinin belirtilmesi gerekmez.)
(ii) Alt alta yazılmış iki farklı cümleden oluşan kitap ya da makale başlıkları arasında başka bir noktalama işareti yoksa iki nokta kullanılması yerinde olur (ör. Kadınlar Dile Düşünce: Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet.)
3. Derleyen, Çeviren, Yayına Hazırlayanın Adı: Bir yapıtın derleyeni, çevireni, yayına hazırlayanı ve / ya da editörü varsa künyede “der.”, “çev.”, “haz.” ve “ed.” kısaltmaları kullanılır. Yapıtın yazarı varsa, künye, yazarın adı ile (yazara ait ad bilgisine göre [genellikle soyadı] ile), yoksa derleyen ya da diğerlerinin adı ile başlar. Çeviren, derleyen ve yayına hazırlayanların adları kitap kapağındaki, orada belirtilmemişse başlık sayfasındaki sunuş sırasını izlemelidir. Künyelerin yazılışında çevirmenleri göz ardı etme hatasına düşülmemelidir. Çevirmenin, bütün kitabı mı yoksa kitabın bir bölümünü mü çevirdiğine dikkat edilmeli, bu konuda aşağıda (ikinci sırada) verilen örnek izlenmelidir. Der., haz. gibi kısaltmalar, birbirinden noktalarla ayrılan bilgi gruplarının başında ya da sonunda yer almalarına göre büyük ya da küçük harfle başlar:
Ahmet Haşim. Bütün Şiirleri. Haz. İnci Enginün ve Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1999.
Benjamin, Walter. “Hikâye Anlatıcısı”. Çev. Nurdan Gürbilek ve Sabir Yücesoy. Son Bakışta Aşk. Haz. Nurdan Gürbilek. Çev. Ahmet Doğukan ve diğer. İstanbul: Metis Yayınları, 1994. 77-100. Kitabın çevirmenlerine ilişkin bilgi başlık sayfasında değil, dördüncü sayfada verilmektedir.
Memet Fuat, der. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Adam Yayınları,
1997.
4. Baskı Sayısı: Bu bilgi çoğu kez gerekli değildir. (Türkiye’de yeni basım ile yenilenmiş basım birbirine karıştırılmakta, ayrım çoğunlukla belirtilmemekte ya da anlaşılmamaktadır.) Ancak yapıtın kapağında ya da başlık sayfasında baskının yenilenmiş ya da gözden geçirilmiş olduğu belirtiliyorsa bu bilgi künyede yer almalıdır. Bazı durumlarda yapıtın ilk basımının tarihini özellikle vurgulamak arzu edilebilir. O zaman ilk basım tarihi, yapıtın adından hemen sonra verilmelidir. Diğer durumlarda kitabın iç kapağındaki son baskı tarihi esas alınır; bu bilgi künyenin son sırasında yazılır.
Özkırımlı, Atilla. Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. 4. baskı. İstanbul: Cem Yayınevi, 1987. 5 cilt.
Tanpınar, Ahmet Hamdi. 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. 1956 (1949). 8.
baskı. İstanbul: Çağlayan Kitabevi, 1997.
5. Cilt Sayısı ve Dergi Numarası: Ansiklopediler, dergiler ve bazı antolojilerle ilgili bilgilere künyede yer verilirken kullanılan cildin sayısı belirtilir. Dergiler için aşağıdaki örnek izlenir.
Moran, Berna. “Peyami Safa’nın Romanlarında İdeolojik Yapı”. Birikim 54-55 (Ağustos-Eylül 1979): 51-56.
Burada cildin sayısı aynı zamanda derginin numarasıdır ve dergi adından hemen sonra, başka hiçbir ibare kullanılmadan verilir. Cilt sayısı ile dergi numarasını ayrı ayrı gösteren dergilerde ilk sırada cilt numarası, ardından sayı numarası verilir; örneğin, “18.3” şeklinde yazıldıktan sonra diğer bilgiler eklenir.
6. Dizi Adı: Bazı kitaplar bir dizinin parçası olarak yayımlanır. Böyle durumlarda dizinin adına ve kitabın o dizi içindeki numarasına da yer vermek gerekir. Aşağıdaki örnek izlenmelidir.
Todorov, Tzvetan, der. Yazın Kuramı: Rus Biçimcilerinin Metinleri. Çev.
Mehmet Rifat ve Sema Rifat. Cogito 36. İstanbul: Yapı Kredi
Yayınları, 1995.
7. Yayın Yeri: Kullanılan kaynakta yapıtın yayımlandığı şehir belirtiliyorsa bu bilgi önceki örneklerdeki gibi yazılır. Belirtilmiyorsa, künyede bu bilginin bulunması gereken yerde “Yyy” (yayın yeri yok) kısaltması kullanılır.
8. Yayıncı Adı: Bu bilgi varsa, yukarıda verilen örneklerdeki gibi yazılır. Dergiler ve gazeteler için yayıncı adı belirtilmez. “Yayınları”, “Yayıncılık”, “Yayınevi” ve “Neşriyat” arasındaki ayrımlara dikkat edilmelidir. Yapıtta bu bilgi belirtilmemişse “yy” (yayıncı yok) kısaltması kullanılır.
9. Yayın Yılı: Kullanılan kaynakta bu bilgi belirtiliyorsa yukarıda verilen örneklerdeki gibi yazılır. Tarih belirtme yöntemlerinin kısa ve uzun yapıtlar için farklı olduğu unutulmamalıdır. Kullandığınız yapıtlarda bu bilgi belirtilmiyorsa künyede “ty” (tarih yok) kısaltması kullanılır.
10. Sayfa Numaraları: Bu bilgiler “kısa yapıt” kategorisi için gereklidir. Paragrafta gönderme yapılan kısa yapıtın başladığı ve bittiği sayfalar bu bölümde gösterilir. “Kaynakça”daki bu uygulama paragraftaki özgül—çoğu kez tek sayfaya yapılan—göndermelerle karıştırılmamalıdır. Ancak kullanılan kaynak bazen tek bir sayfadan oluşabilir.
“Kaynakça”da sayfa numaraları belirtilirken, iki basamaklı sayfa numaraları olduğu gibi yazılır; daha büyük sayılar söz konusu olduğunda ise, fazlası gerekmedikçe ikinci sayının son iki basamağının belirtilmesi yeterlidir (ör. 10-14; 106-09; 296-304; 1001-02; 1503-642). Aşağıdaki örnekler izlenmelidir.
Uşaklıgil, Halid Ziya. “Ferhunde Kalfa”. Bir Yazın Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1988. 179-90.
Yahya Kemal (Beyatlı). “Düşünce”. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi. Der. Memet Fuat. İstanbul: Adam Yayınları, 1997. 52.
11. Aynı Yazara Ait Birden Fazla Yapıt: “Kaynakça”da aynı yazarın birden fazla yapıtına yer verildiğinde yapıt adları tarih sırasına göre değil alfabetik sıraya göre listelenir. Böyle durumlarda yazar adı ve soyadı tekrar edilmez; bunun yerine (——. şeklinde) yan yana iki uzun çizgi ve bir nokta koyulur; ardından yapıt adı ve diğer bilgiler verilir. Aşağıdaki örnek izlenmelidir.
Moran, Berna. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. 9. baskı. İstanbul: Cem Yayınevi, 1994.
——. “Peyami Safa’nın Romanlarında İdeolojik Yapı”. Birikim 54-55 (Ağustos-Eylül 1979): 51-56.
12. Aynı Kaynakta Bulunan İkiden Fazla Yapıt: “Kaynakça”da aynı kaynakta bulunan ikiden fazla kısa yapıta gönderme yapılıyorsa kaynağın tam künyesi her kısa yapıt için tekrar edilmez. Kaynağın yazarına ve yapıtların sayfa numaralarına yapılan kısa gönderme yeterlidir. Aşağıdaki örneklerde aynı kitapta bulunan iki farklı makaleye gönderme yapılmaktadır; kitabın tam künyesi ise (“Todorov” madde başı ile) ayrıca verilir (bkz. yukarıda 6. madde).
Eyhenbaum, Boris. “Gogol’ün ‘Palto’su Nasıl Yapıldı”. Todorov 183-200.
Jakobson, Roman. “Sanatta Gerçekçilik Üstüne”. Todorov 84-93.
13. Elektronik Ortamdaki Metinler: Elektronik ortamdaki metinlerin kaynak olarak gösterilmesinde, güvenirlik açısından, yazarı, başlığı ve yayın tarihi belirtilmiş olanlar yeğlenmelidir. Künye bilgileri şu sırayı izler: yazar adı; metnin başlığı; varsa kaynağın tarihi; erişim tarihi; sitenin adresi. Aşağıdaki örnek izlenmelidir.
Çolak, Ali. “Sait Faik Ölmemiş, Çoğalmış...” (11 Mayıs 2004) 21 Haziran 2006.
<https://www.nedir.org>
14. Ses ve Görüntü Kayıtları: Tezlerde ses ve görüntü kayıtlarına yapılan göndermelerin künye bilgileri yazılırken, katkısı öne çıkarılacak kişinin (yönetmen, senarist, oyuncu, yazar, besteci, şarkıcı, vb.) soyadı ve adından sonra yapıtın başlığı, katkısı bulunan diğer kişi ya da kurumlar, formatı (plak, videokaset, VCD, DVD, vb.) ve yayın ya da dağıtım bilgileri verilir.
Ceylan, Nuri Bilge, yön. Uzak. Sen. Nuri Bilge Ceylan. Oyun. Muzaffer Özdemir,
Mehmet Emin Toprak, Zuhal Gencer Erkaya ve diğer. DVD. Artificial Eye
Film Company, 2004.
15. Başka Dillerdeki Yayınlar: Türkçe dışındaki kaynakların künyelerinde, editörü, çevirmeni, cilt ve baskı sayısını gösteren ifadeler Türkçeleştirilir. Şehir adlarının Türkçe kullanımlarına yer vermeye özen gösterilir (ör. Londra).
Diğer Cevaplara Gözat
Cevap : Kaynakça, bibliyografya ya da bibliyografik künye, eser hazırlanırken başka eserlerden yararlanılınca, eserin sonunda belirtilmesidir. Kitapların hazırlanmasında başka kaynaklardan yararlanılıyorsa, bu kaynaklar kitabın son sayfasında, kaynakça başlığı altında yazılır. Kaynakçalar oluşturulurken, önce yazar adı, sonra eserin adı, daha sonra eserin yayınlandığı yayınevi ya da kitabevi, en sonunda da eserin basıldığı şehir, son olarak da eserin basıldığı yıl yazılır. Bu bilgiler yazılırken, aralarına virgül (,) işareti konulur.
Kaynakçanın Hazırlanması
Metinde alıntı yapılan bütün kaynaklar, “Kaynakça” başlıklı yeni bir sayfada gösterilir. Bu bölümde, çalışmada kullanılan bütün kaynaklar doğru ve tam olarak listelenir. Metinde gönderme yapılmayan kaynaklara “Kaynakça”da yer verilmez. Bizzat görülmeyen ve yararlanılmayan kaynaklar “Kaynakça”ya alınmaz. Böyle bir uygulama “çalıntı” sayılır. Kaynaklar yazarların soyadına göre alfabetik olarak sıralanır. Eğer yazar adı yoksa yapıt adı esas alınır. Bir yazarın birden çok yapıtı kullanılmışsa kaynaklar kronolojik sırayla yazılır. Bir yazarın aynı yıl yayımlanmış birden fazla yapıtı kullanılmışsa yapıt adlarının alfabetik sırasına göre “2008a”, “2008b” şeklinde sıralanır.
Kaynakçanın Hazırlanması
Metinde alıntı yapılan bütün kaynaklar, “Kaynakça” başlıklı yeni bir sayfada gösterilir. Bu bölümde, çalışmada kullanılan bütün kaynaklar doğru ve tam olarak listelenir. Metinde gönderme yapılmayan kaynaklara “Kaynakça”da yer verilmez. Bizzat görülmeyen ve yararlanılmayan kaynaklar “Kaynakça”ya alınmaz. Böyle bir uygulama “çalıntı” sayılır. Kaynaklar yazarların soyadına göre alfabetik olarak sıralanır. Eğer yazar adı yoksa yapıt adı esas alınır. Bir yazarın birden çok yapıtı kullanılmışsa kaynaklar kronolojik sırayla yazılır. Bir yazarın aynı yıl yayımlanmış birden fazla yapıtı kullanılmışsa yapıt adlarının alfabetik sırasına göre “2008a”, “2008b” şeklinde sıralanır.