Sözlükte EŞ ANLAM Nedir:
Sözler arasında anlam birliği olması durumu . 

Bknz:  Eş Anlamlı Kelimeler

Sözlükte ZIT ANLAM Nedir:
Anlamca birbirinin karşıtı olan kelimelerdir.

Örnek:
Siyah-beyaz, uzun-kısa, aşağı-yukarı, ileri-geri, var-yok, gelmek-gitmek,

Tüm kelimelerin zıt anlamlısı yoktur. Eylemlerde de durum aynıdır. Bir eylemin olumsuzu o eylemin karşıtı sayılmaz.
Mesela “sevinmek” karşıtı sevinmemek değil “üzülmek”tir.

Kelimeler arasındaki karşıtlık cümledeki kullanıma göre değişir.
Örneğin; “doğru” kelimesinin zıt anlamlısı bir cümlede “eğri” olurken, diğerinde “yanlış” olabilir.

İki kelimenin (kökeni ne olursa olsun) anlamdaş, yakın anlamlı veya zıt anlamlı olabilmesi için aynı anlam özelliğini taşımaları gerekir. Meselâ, siyah ile beyaz, ancak ikisi de gerçek (temel) anlamda oldukları zaman zıt anlamlı olurlar. Hafif olmayan anlamındaki “ağır” kelimesinin ağır olmayan anlamındaki “hafif”le zıt anlamlı olabilmesi için ikisinin de gerçek (temel) anlamda kullanılması gerekir.

Zıt Anlamlı Kelime Örnekleri

Yazın başı pişenin kışın aşı pişer.
Akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır.
Tok, acın halinden anlamaz.
İyi evlat babayı vezir, kötü evlat rezil eder.
Akıllı düşününceye kadar, deli oğlunu everir.
Kurunun yanında yaş da yandı.
Koridorun dar olmasına karşın, odalar gayet geniş.
Sağlam yumurtaları paketlere diz, çürük yumurtaları ise çöpe at.
Yıllardır kâr eden şirket, sen gidince zarar etmeye başladı.
Arabamın hem içini hem dışını güzelce yıkadım.
Kimi gün güldük, kimi gün ağladık; koca bir ömrü tükettik.
Basketçiler uzun, halterciler kısa boylu olur.
Paraya az, morale çok ihtiyacımız var.
Bu sınavda dört yanlış, bir doğruyu götürüyor.
Bedenim yaşlandı, fakat ruhum hâlâ genç.

NOT:
Zıt anlamlılık ile olumsuzluk birbiriyle karıştırılmamalıdır.
* Tanzimat romanında iyiler hep iyi kötülerse hep kötüdür. ( zıt)
* Bugünlerde herkes iyi ben ise hiç iyi değilim. ( olumsuz)

Sözlükte ANLAMDAŞ Nedir:
Bakınız : Eş Anlamlı Sözcükler

Anlamdaş : Aynı varlığı, kavramı veya durumu ifade eden, yazılışları ve söylenişleri farklı, anlamları aynı olan sözcükler, eş anlamlı sözcüklerdir.

Eş anlamlı sözcükler, dilimize yabancı dillerden girmiş sözcüklerin bizdeki karşılıklarıyla kurdukları ilişkiden doğmuşlardır.

Kara – Siyah / Mektep – Okul / Talebe – Öğrenci
Pay – Hisse / Doktor – Hekim / Barış – Sulh
Okul – Mektep / Savaş – Harp / Star – Yıldız
Anne – Valide / Amaç – Gaye / Ak – Beyaz
Kırmızı – Al / Duygu – His / Aş – Yemek
Hız – Sürat / Hasret – Özlem / Ad – İsim
Ün – Şöhret / Sözcük – Kelime / Eksiksiz – Tam
İstek – Arzu / Yüzyıl – Asır / Yönetim – İdare
Misafir – Konuk / Lisan – Dil / Müsaade – İzin
Buluş – İcat / İlave – Ek / Sınav – İmtihan

UYARI:
Sözcükler, her zaman kullanıldıkları cümle içerisinde ele alınmalıdır. Tek başına eş anlamlı gibi görünen sözcükler cümle içerisindeki kullanımlarında her zaman birbirlerinin yerini tutmayabilir.

SİYAH – KARA
Kara gözlü, uzun boylu bir delikanlıydı.
(SİYAH’la eş anlamlıdır.)

İhtiyar, kara talihinden şikâyet ediyordu.
(SİYAH’la eş anlamlı değildir.)

AK – BEYAZ
Saçlarında beyazlar fazlalaşmıştı.
(”AK”la eş anlamlıdır.)

Bakkaldan beyaz peynir al.
(”AK”la eş anlamlı değildir.)

UYARI :
Bir sözcüğün eş anlamlısı kullanıldığı cümleye göre değişebilir.
Bu elbise bana bol oldu. (geniş)
Bu sene bol para kazandım. (çok)
Ekinler büyümeye başladı. (olgunlaşmak)
Kampanyaya ilgi büyüyor. (artmak)

UYARI:
Aynı cümlede eş anlamlı sözcüklerin kullanılması gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan anlatım bozukluğuna yol açar.
Buluş ve icatlar sayesinde yaşamımız kolaylaştı.
Toplumca yoksul ve fakirlere yardım etmeliyiz.
Onun beğeni ve zevklerine güvenirim.
Kanıt ve delil yetersizliğinden suçsuz bulundu.

Örnek Soru ?
Uzak kelimesinin eş anlamlısı nedir?

Sözlükte MECAZ ANLAM Nedir:
MECAZ ANLAM Sözcüğün, gerçek anlamından uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır. Olaylara değişik gözlerle bakmasını bilmeliyiz.Yeni öğrenci, nedense çok soğuk davranıyor.Konuşmacı, gürültüden, konuşmasını yarıda kesti. Yukarıdaki cümlelerde “göz” sözcüğü, bakış açısı; “soğuk” sözcüğü, duygudan ve sevgiden yoksun; “kesmek” sözcüğü bitirmek, sona erdirmek anlamlarında kullanılmıştır. Bu sözcükler, gerçek anlamlarından uzaklaştığı için mecaz anlam kazanmıştır.