Konfüçyüsün tanrıyı ifade etmek için kullandığı kavram sorusunun cevabı:

Konfüçyüsçülük inancında Tanrı kavramı; Tanrı ve Tanrılar panteonu, rahiplik, mabed, inanç veya kutsal kitap yoktur. Çinliler bu yüzden Konfüçyanizm’e “Okul” ya da “Bilginler Doktrini” adını vermişlerdir.
Konfüçyüs hiçbir zaman kendini ilahi bir temsilci gibi hissetmemiş; tabiatüstü varlıklar, üstün kuvvetler ve ruhlardan da bahsetmemiştir. Ayrıca Tanrıların ve ruhların varlığı hakkındaki düşünceleri de reddetmiştir. Bu sebeple çoğu din adamı Konfüçyüs’ün din tarihinde değil; felsefe tarihinde olması gerektiği yönündedir.

Ölümden sonraki yaşama da inanmamaktadır. Hatta bu konuyla ilgili bir soruya “Eğer insan hayatı henüz tanıyamamışsa, ölümü nasıl tanıyabilir?” diye cevap vermiştir. O, ruhlar hakkında da konuşmamış; “Eğer biz insana hizmet edemezsek, ruhlara nasıl hizmet edebiliriz?” diyerek ahiret inancına sahip olmadığını açıkça ifade etmiştir.

Konfüçyüs’e göre T’ien; o zamanlar anlaşıldığına göre, gökte oturan, kötü hükümdarları cezalandıran, yeni hanedanlar kuran ve iyileri mükafatlandıran atalara verilen bir ad değildir. Konfüçyüs T’en’i; yüce varlık, tabiat düzeninin idarecisi, her şeyin üstündeki varlık, yaratıcı kudret olarak tanımlamıştı. Bu terim özellikleri Çin’in eski düşünürleri arasında tabiatın düzenleyicisi ve tamamlayıcısı olan bir varlık içinde kullanılmıştır. Zamanla bu terim, Kader veya Tao ile eşanlamlı olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Tanrı için kullanılan genel terim ise Şangti’dir. Çince bir terim olan T’ien, Tanrı ve Tabiat anlamında Gök’e adanmıştır. Bu Gök Tanrı T’ien; yukarıdaki tanrı, göğün kendisi demektir. Başlangıçta T’ien, antropoformik bir tanrı düşüncesini temsil ediyordu. Fakat daha sonra O, Shu Wen Sözlüğü’nde insanların üzerinde biri olarak anlatılmıştır.

Tanrı olan T’ien’in ismi Han Hanedanlığı belgelerinde yer almıyordu. Muhtemelen bu dini inanç Çin kültürüne, Chou Hanedanlığı döneminde (MÖ. 1000), bir yüce gök tanrısı olarak ele alınmıştı. Bu terim Şang-ti’ye çok yakın bir anlam olan “Yüce Tanrı” karşılığında kullanılmıştır. Konfüçyüs bu terimi, “Her Şeye Hâkim Olan Tanrı” anlamında kullanmıştır. O T’ien’e iyiliğin kaynağı olarak saygı göstermiş, ona olan bağlılığını itiraf etmiştir. T’ien’in emrini öğrenmiş ve T’ien’in de kendisini anladığına inanmıştır.

Konfüçyüs’e göre T’ien aldatılamaz, insanların hayatına yön verir ve onları korur. Daha sonra T’ien, tamamen tabiatla özdeşleşen bir terim haline gelmiştir. Çin dininde T’ien; dini bir yapı içine kapatılmamış, tabiatta bir altar üzerinde imparator tarafından yapılan bir ibadet olan bilinmiştir.

Kısaca belirtmek gerekirse, Çin dini tarihinde ne kadar geriye gidilirse gidilsin, büyük Tanrı olarak “Gök Tanrı” bulunur. Yukarıda da belirtildiği gibi Konfüçyüs bunu, “T’ien” ile ifade etmiştir. Ayrıca bu dinde, başka dinlerde olduğu gibi, yaratılış hakkındaki mitolojik düşüncelere rastlanmamaktadır.