Sözlükte AMASYA GENELGESİ Nedir:
Milli Mücadele Atatürk’ün önderliğinde başlamıştı; işgalci devletlerin bu şanlı direnişi durdurmaları ise mümkün değildi. Türk Milleti tarihe yön verecek yeni bir girişimi başlatmıştı bir kere. Mustafa Kemal Hükümet’in yanlış çağrısına uymayı reddetti ve 22 Haziran’da Amasya’da, milli bağımsızlık hareketini yaymak, Erzurum ve Sivas’ta kongreler toplamak amacıyla bir genelge hazırladı. Kurtuluş savaşı bir işgale uğramış yurt topraklarını savunma ve işgal kuvvetlerine karşı verilen mücadelenin ifade edilmesidir. Kısacası Kurtuluş savaşı'nın temel nedeni yada gerekçesi İşgal edilen ve düşman elinde olan toprakların tekrar kazanılmasıdır. Ayrıntılı olarak Kurtuluş savaşı'nın yada mücadele edilmesinin nedenleri Amasya genelgesi ile Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları tarafından kaleme alınmış ve resmen 22 Haziran 1919 tarihinde gerekli kişi ve kurumlara duyurulmuştur.

Amasya Genelgesinin Amacı :

Türk kurtuluş hareketini kişisel bir hareket olmaktan çıkarıp, milletin birlik ve dayanışmasını sağlayan milli bir hareket haline getirmektir. Mustafa Kemal Anadolu ve Rumeli'de kurulmuş olan milli cemiyetleri tek amaç doğrultusunda birleştirmek istedi ve işte bu düşünceler içinde Erzurum ve Sivas kongrelerini toplayabilmek için Amasya Genelgesi'ni hazırladı. Amasya Tamimi olarak bilinen bu genelge ile kendisinin önderliğinde başlatılan Kurtuluş Hareketi’nin ana hatları belirlenmiş oldu.

Amasya genelgesinde Kurtuluş Savaşı'nın nedenleri (Gerekçeler) şöyledir:

1. Vatanın bütünlüğü, milletin istiklâli tehlikededir. 2. İstanbul Hükümeti, üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir. Bu hal, milletimizi âdeta yok olmuş göstermektedir. 3. Milletin istiklâlini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. 4. Milletin içinde bulunduğu bu duruma göre harekete geçmek ve haklarını yüksek sesle cihana işittirmek için her türlü tesir ve denetimden uzak milli bir heyetin varlığı zaruridir. 5. Anadolu’nun her bakımdan emniyetli yeri olan Sivas’ta bir kongre toplanacaktır. 6. Bunun için her ilden milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olduğu kadar çabuk yetişmek üzere yola çıkarılması gerekmektedir. Bu temsilciler, Müdafaa-i Hukuk, Redd-i İlhak cemiyetleri ve belediyeler tarafından seçilecektir. 7. Her ihtimale karşı, bu meselenin bir milli sır halinde tutulması ve temsilcilerin, lüzum görülen yerlerde, seyahatlerini kendilerini tanıtmadan yapmaları lazımdır. 8. Doğu illeri için, 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. Bu tarihe kadar diğer illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse; Erzurum Kongresi’nin üyeleri, Sivas Genel Kongresi’ne katılmak üzere hareket edecektir.

Amasya Genelgesinin Önemi

- Kutuluş Savaşı için atılmış önemli bir adımdır. - Kurtuluş Savaşının ilk defa gerekçesi, amacı ve yöntemi belirtilmiştir. - Türk milleti'ne egemenliği eline alması için bir çağrıdır. - M.Kemal yeni bir meclis ve hükümet daha doğrusu yeni bir devlet kurmayı amaçlıyordu. - Artık millet yönetilmeyecek, yönetecekti. - M.Kemal, İstanbul, Anadolu'ya egemen değil, bağlı olmalıdır demiştir.

Amasya Genelgesinin Özellikleri

• Amasya genelgesi, iç ve dış düşmanlara karşı bir isyan, bir ihtilal parolası niteliğindedir. • Milli irade kavramı yerleştirilmeye çalışılmıştır. • Milli egemenlik ve milli devlet kavramlarından ilk defa söz edilmiştir. • Türk Kurtuluş Savaşı’nın gerekçesi, planı, programı ve metodu açıklanmıştır. • İstanbul Hükümeti’nin, Türk Milletine karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmediği ve bunun için de İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerine karşı, Türk milleti ayaklanmaya davet edilmiştir. • Amasya Genelgesi, Türk İnkılap tarihinde, yeni bir Türk Devletinin korumasında katkısı olan çok önemli bir hukuki ve siyasi belge değeri taşır.

Amasya Genelgesinin Etkileri ve Sonuçları

1. Türk inkılabının ihtilâl safhası başlamıştır. 2. Kurtuluş Savaşı'nın gerekçesi, amacı ve yöntemi belirlenmiştir. 3. İlk kez milli egemenliğe dayalı bir yönetimden bahsedilmiştir. 4. İstanbul Hükümeti ilk kez yok sayılmıştır. 5. Türk Milleti, hem İstanbul'a hem de işgalci güçlere karşı mücadeleye çağırılmıştır. 6. Kurtarıcı olarak görülen padişah, hilafet, manda ve himaye düşüncesinin yerini millet ve milliyetçilik düşüncesi almıştır. 7. Üstü kapalı olarak Heyet-i Temsiliyenin (Temsil Kurulu) oluşturulmasından bahsedilmiştir. 8. Mustafa Kemal padişah tarafından kendisine verilen 9. Ordu Müfettişliği yetkilerini aşmış, kendi sorumluluğunda olmayan batı bölgelerine de bir tamim yayınlamıştır. 9. Direniş esasları ilk defa Amasya'da yazılı bir ilke haline getirilmiştir. 10. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır oluşumu sağlamlaşmıştır . 11. İlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiş olduğundan evrensel bir maddedir. 12. Avrupalı devletlerin sömürgelerindeki mazlum uluslar için de bir örnek teşkil etmiştir. 13. Müdafayi Hukuk Cemiyetlerini birleştirmek için Sivas'ta bir kongre toplanma kararı alınmıştır. 14. Ordu terhis edilmemesi ve Erzurum'a gelen delegelerin doğrudan Sivas'a gelmeleri istenmiştir. 15. Kurtuluş Savaşı resmen ilan edildi..