Cevap : MASTAR  (edebiyat), fiil kök ve gövdelerinin karşıladıkları oluş, kılış ve durumları şahıs ve zamana bağlı olmadan göstermek üzere -mak, -ma ve -ış / -uş ekleri ile kurulan fiil adı: Otur-mak, incele-mek, bilme-mek, birik-me, yorul-ma, dinle-me, anlama-ma, bekle-y-iş, gid-iş, dur-uş, görme-y-iş vb. 

NOT: -ma ekiyle kurulanlar hafif mastar olarak adlandırılır.

MASTAR EKLERİNİN YAZILIŞI

-ma, -me ile biten mastarlar -a, -e, -ı, -i ekleriyle genişletildiğinde araya y koruyucu ünsüzü girer: kazanma-y-a, aldanma-y-ı, okuma-y-a, yazma-y-ı, sevme-y-e, görme-y-i, gülme-y-e, silme-y-i.

-mak, -mek ile biten mastarlardan sonra -a, -e, -ı, -i eklerinden biri gelirse -k ünsüzü yumuşar: ... yazmağa (başladı). ... bildirmeğe (geldim). Ancak mastarlarda y'li yazılışa doğru güçlü bir eğilim vardır.

Fiilimsilerin Tanımı ve Özellikleri

Eylem anlamı taşıyan, ancak kişi ve kip çekimleri olmayan, cümlede ad, sıfat ya da zarf olarak görev yapan sözcüklerdir.

Özellikleri:
1. Eylemlerden türetilir; eylem anlamını yitirmediklerinden mastar eki (-mek, -mak) alabilirler.
2. Olumsuzluk eki (-me, -ma) alabilirler.
3. Türetildikleri eylemin çatı özelliğini aynen devam ettirirler.
4. Yarım yargı bildirir, yan cümlecikte yüklem olurlar. Yan cümlecikte özne, tümleç gibi öğeler bulunabilir. Geçişli olanlar nesne de alabilirler.
5. Kip ve kişi çekimleri yoktur. Fiil değil, ad çekim eklerini alırlar.
6. Cümlede ad soylu sözcük (ad, sıfat, zarf) gibi görev yaparlar.

AD EYLEM (İSİM-FİİL) (MASTAR, EYLEMLİK)

Fiil kök veya gövdelerine -mek (-mak), -me (ma), -iş (-ış, -üş, -uş) ekleri getirilerek türetilen eylemsilerdir. Hem eylem anlamı taşır, hem ad gibi görev yaparlar. Yanla­rına aldıkları öğelerle birlikte yan cümlecik kurar; ad çekim eklerini alarak cümlede öge olurlar.

Tatil günlerinde balığa çıkmak en büyük eğlencesiydi.
Ayşe, kitap okumayı, tiyatro seyretmeyi çok sever.
Köşede saatlerce bekleyişlerinden kuşkulandık.
En beğendiğim tarafı, her olaya iyimser yaklaşmasıydı.

Çocukların neşeyle bağrışmaları, içimi açtı.

Not: Mastar ekleriyle türetildikleri halde, eylem anlamını yitirmiş adlar eylemsi değildir. Bunlar olumsuz yapılamazlar:

* dolma, kapama, sarma, kızartma, yazma, dondurma
* çakmak, ekmek, yemek, koymak
* dikiş, alışveriş, uçuş, bakış, gösteriş

Örnek Soru:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük eylemsidir?

A) O yıl Karadağ yöresinde bir ayaklanma çıkmıştı.
B) Bu konuda çevredekilere danışma gereği duymadı.
C) Tayın alnında ince bir akıtma vardır.
D) Gözlerine sanki yaradılıştan sürme çekilmiş.
E) Ocaktaki kavurma suyunu çekmek üzere.

Cevap: B

Örnek Soru:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili adeylem "özne" görevinde değildir?

A) Güzelleşmek, günümüz kadınlarının en önemli sorunudur.
B) Aldatılmayı hiçkimse istemez.
C) Okuma, gençlerin en büyük eksikliğidir.
D) Düşünme, geliştirilmesi gereken bir yetenektir.
E) Görüşme, gizli yapılacakmış.

Cevap: B 

Uygulama:
Sanatçı yapıtlarında gündelik yaşama dair çatışmalarını anlatmaktan kaçınıyor. Bu nedenle bu romanı beni sarmadı. Sanki yazar bir bekleyiş içinde ve henüz bu süre dolmadı.

Bu parçada yer alan ad eylemleri yazınız

MASTAR NEDİR

Mastar (kıl cetvel, düz kenar, keskin kenar, veya düz kenarlı) yüzeylerin yassılığını ve düzlüğünü kontrol etmek için kullanılan bir araçtır.

Mastar Boyutları sabitleştirilmiş kontrol aletleri. Zamanımızda büyük ekonomik faydalar sağladığı için, Özellikle seri üretim ünitelerinde çok kullanılmaktadır. Bu yüzden mastarlar, seri imalatın en uygun ölçü kontrol aletleridir. Bugün sanayi üretiminin çok fazla olduğu ileri ülkelerde mastar ve mastarlarla kontrol konuları çok daha ileri seviyeye ulaşmıştır. 

Ülkemizde mastar kullanma alışkanlığı henüz yenidir. Başlıca uygulama alanları:

a) Seri imalat parçalarının boyut kontrolleri için,
b) Başka şekilde kontrol imkanı olmayan geometrik profil ve şekillerin kontrolleri için. Mastarlar her imalat takımlarında arandığı gibi konstrüksiyon bakımından basit ve maksada uygun olmalıdır. Bu, mastar konstrüktörünün önemli bir hedefidir. Basitlikteki maksat, ilkellik değildir. Maksada uygunluğun zamanla değiştirilmesi imkanlarını da göz önünde tutmak gereklidir.

Mastar konstrüksiyonu için önceden bazı bilgilerin bilinmesi lüzumludur:

1. Kontrol edilecek iş parçasının geometrik şekli - ölçüsü - toleransı - malzemesi - imalatı miktarı.
2. Mastarlama sırası, iş parçasının işlem sırasına göre tertip edilmelidir. Operasyon planlarında, işlemlerin cinsi, sırası, takımların ve aparatların numarası gösterilir. Bu bilgiler, mastarların seçimi ve konstrüksiyonuna tesir eden, yol gösteren faktörlerdir.

Mastarlar uygulama yerlerine göre şöyle sınıflandırılır:

1. İmalat mastarları: imalat esnasında iş parçasını imal eden işçi tarafından kullanılır.
2. Kalite kontrol mastarları: Bir iş yerinin kalite kontrol şubesi tarafından iş parçalarının son kontrolleri için kullanılır. 
3. Teslimat mastarları: İş parçaları müşteriye teslim edilirken müşteri tarafından kullanılan mastarlardır.
4. Takım mastarları: Takım imalatında kullanılan mastarlardır.
5. Yardımcı mastarlar: Mastara ilave edilebilen parçalardır.

---

---

Diğer Cevaplara Gözat