Meridyen Nedir ? (Özet) :
Bir kutuptan diğer kutba ulaşan ve ekvator ile paralelleri dik kesen daire yaylarına meridyen denir. Başlangıç meridyeninin doğusunda kalanlara doğu meridyenleri, batısında kalanlara batı meridyenleri adı verilir. 180 doğu, 180 batı olmak üzere 360 tane meridyen vardır.

Meridyen Daireleri

İki kutup noktasını birleştiren Ekvator'u dik kesen çember yaylarından her birine meridyen denir. Dünya üzerinde belirlenmiş 360° meridyen yayının 180° tanesi Doğu Yarımküre'de 180° tanesi ise Batı Yarımkürede yer alır.

Meridyenlerin Özellikleri

* Bütün meridyenler kutup noktalarından geçtikleri yerden çevre uzunlukları eşittir. Fakat aralarındaki mesafe kutuplara doğru daralır. Bunun nedeni Dünya'nın küresel olduğundan dolayı bütün meridyenlerin kutup noktalarında birleşmesidir.
* Meridyenler kuzey güney yönlü olarak uzar. Bu bilgi haritalarda yön bulmada kullanılır.
* Bütün meridyenler Ekvator'u dik keserler.
* Meridyenler tam daire olarak hazırlanmış (180° ) ancak yarım yay olarak numaralandırılmıştır. Her meridyen yayını 180° tamamlayan zıt işaretli antimeridyeni bulunmaktadır. Ekvator üzerindeki bir meridyen yayıyla o meridyenin antimeridyeni arasında 180° meridyen yayı yani 12 saatlik yerel saat farkı bulunur. Bundan dolayı bir meridyende Güneş doğarken, antimeridyeninde Güneş batar.
* İki meridyen yayı arasındaki uzaklık Ekvator üzerinde 111 km iken kutuplara doğru gidildikçe Dünya'nın şekline bağlı olarak meridyen aralıkları küçülür.
* Aynı paralel daire üzerinde iki meridyen arasındaki aralık her yerde aynıdır. Bütün paraleller 360 meridyen yayı tarafmdan eşit aralıklarla kesilmiştir. Bir paralelin toplam çevre uzunluğu 360'a bölündüğünde o paralel üzerinde iki meridyen arası mesafe bulunur.
* Başlangıç Meridyeni'nden (0°) başlayıp meridyenlerin numaraları doğuya ve batıya doğru birer derece aralıklarla artar. Meridyen numaralan sağa doğru büyüyorsa Doğu, sola doğru büyüyorsa Batı Yarımküre'dedir. * Aynı meridyen üzerinde bulunan bütün noktaların boylamları ve yerel saatleri aynı olur.
* Güneş Ekvator üzerinde iken (21 Mart - 23 Eylül) aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda Güneş sabah aynı saatte doğar, akşam aynı saatte batar. Türkiye haritasında gösterilen 39° Doğu meridyeni üzerinde bulunan Elazığ ve Trabzon'da Ekinoks'larda Güneş aynı saatte doğar, akşam aynı saatte batar.
* İki meridyen arasındaki yerel saat farkı her yerde (4') dır. İki paralel daire üzerinde 360° meridyen belirlenmiştir. A ve B noktalarının dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüş süresi 24 saat (1440') olduğuna göre iki meridyen arasındaki yerel saat farkı her yerde aynı olur. Meridyenler arası mesafe Ekvator'dan kutuplara doğru daralmasına rağmen iki meridyen arasının her yerde 4' olmasının nedeni çizgisel hızın kutuplara doğru azalmasıdır. Başlangıç Meridyeni 0° ile gösterilir. Bu meridyen aynı zamanda 24 saat diliminin merkez boylamıdır. Tarih değiştirme çizgisinin doğusunda tarih, batısından bir gün geridir.

Saat Hesaplamaları

Saat hesaplaması yaparken aşağıdaki formülden faydalanacağız. Burayı çok dikkatli okuyunuz !
Aynı tarafta bulunan (Ör: A ile B veya C ile D) iki merkez arasında yerel saat farkı sorulursa merkezlerin boylamları birbirinden çıkarılır ve 4 dakika ile çarpılır.
Farklı tarafta bulunan (Ör: B ile C) iki merkez arasında yerel saat farkı sorulursa merkezlerin boylamları toplanır ve 4 dakika ile çarpılır.

Not : Aynı meridyen üzerinde bulunan merkezlerin yerel saatleri aynıdır.
Not : Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için yerel saat doğuda her zaman ileridedir. Problemleri çözerken buna dikkat etmelisiniz

Örnek : 20° batı meridyeninde bulunan A merkezinde yerel saat 17: 20 iken 32° doğu meridyeninde bulunan B merkezinde yerel saat kaçtır?

Çözüm :
Öncelikle merkezlerin Greenwich'in hangi tarafında bulunduğuna bakmalıyız.
A merkezi batı, B merkezi ise doğu meridyeninde bulunuyor.
O halde, 20 + 32 = 52 meridyen 52 * 4 = 208 dakika - 3 saat 28 dakika yapar B merkezi, A merkezine göre daha doğuda bulunmaktadır.
Bu nedenle saat daha ileri olmalıdır.
Bulunan saat farkını A merkezinin saatine ekleyeerk sonuca ulaşılır.
17,20 03,28 +_____ 20,48