Sözlükte AĞIT Nedir:
Ağıt, genellikle bir ölümün ya da acı, üzücü bir olayın ardından söylenen halk türküsüdür. Doğal afet'ler, ölüm, hastalık gibi çaresizlikler karşısında korku, heyecan, üzüntü, isyan gibi duyguları ifade eden ezgili sözlerdir. Ağıt söylemeye ağıt yakma, ağıt söyleyenlere ise ağıtçı denir. Ağıtın İslamiyet Öncesi edebiyattaki adı sagudur ve yuğ adı verilen cenaze törenlerinde okunur; divan edebiyatındaki adı ise mersiyedir.
 

Türklerde Ağıt Geleneği

Türklerde ağıt geleneği çok eskidir. Anadolu’nun hemen her yerinde söylenir. Ağıtlar yarı anonim folklor ürünleri arasında da sayılabilir. Türkçe’de 7, 8 ve 10 heceli ağıtlar yaygındır. En çok rastlanılanı 8 hecelilerdir. Gösteri bölümüyle tiyatro, söyleniş biçimiyle şiirseldir.
 
Ağıtlar türkü ve destanla yakın ilişki içindedir. Erkeklerin söylediği ağıtlar varsa da ağıtları daha çok kadınlar söyler.
 

Ağıt Örnekleri

Doğu Anadolu Yöresi ağıtları

Can evimden vurdu felek neyleyim
Ben ağlarım çelik teller iniler
Ben almadım toprak aldı koynuna
Yarim diyen bülbül diller iniler
Gider oldum Avşar ili yoluna
Bakmam gayrı bu diyarın gülüne
Karaları taksın çapar koluna
Yağız atlı nice kollar iniler
Dertli dertli Çukurova yolunu tut adam olun
 

İç Anadolu Yöresi Ağıtları

Aliihsan'ın Ağıdı [1]
Gideceğim anamoğlu senin ardından,
Ben ölürüm yiğit edem derdinden,
Biriciktin kaldırdılar yurdundan,
Anamın oğluda bir tek gardaşım,
Ölesiye sana yanar ateşim.
İhsan davar keser sağ eli kanlı,
Ne bir dayı varda ne de bir emmi,
Kasaplar içinde gül edem ünlü,
Anamın oğluda gurban oluyum,
Gül gardaşım ben yoluna ölüyüm.
Kelep kelep gül edemin kekili,
Anası gızından alır akılı,
İç cepleri burcu burcu kokulu,
Anamın oğlu da gurban oluyum,
Gül gardaşım ben yerine ölüyüm.
Saçlarını taramışlar tel gibi,
Gardaşı yok emmisi yok el gibi,
35 yaşında gonca gül gibi,
Babamın oğlu da gurban olurum,
Kalk gardaşım ben yerine ölürüm.
Salhane’den gelir sırtı ceketli,
Pazara giderdi eli sepetli,
Gardaşa yananın kalmıyor aklı,
Babamın oğlu da öldürdü beni,
Gülleri açarken soldurdu beni.
Gelmedi diyerek bana darılmış,
Helâllaşmış bacısına sarılmış,
Yaz gelirken beş guzudan ayrılmış,
Geliyor bayramlar ışıyın vakti,
Soğudu mu gül gardaşım bağrıyın tahtı.
 

Kaynakça

1.^ Emirdağ'dan Sultan Aktaş ağıdı

Sözlükte SAGU Nedir:
İslam öncesi Türkler arasında , bir kahraman, bir devlet büyüğü öldüğünde bunlar için yapılan yuğ adı verilen yas törenlerinde kopuz eşliğinde söylenen şiirlere sagu denir. a. Ölen bir kişinin arkasından söylenen ağıt şiirleridir. b. Ölen kişinin kahramanlıklarını, başarılarını, erdemlerini anlatır; ölümlerinden duyulan üzüntüyü dile getirir. c. Koşuk nazım şekliyle söylenir. d. Dörtlükler halinde söylenir. e. 4+3=7’li hece ölçüsüyle yazılır. f. Bu şiirlere İslâm sonrası halk edebiyatında “ağıt”, Divan edebiyatında “mersiye” denir g. “Yuğ” denilen ölüm törenlerinde söylenir. h. Divanu Lûgatit-Türk’teki Alp Er Tunga sagusu bu türün önemli bir örneğidir. i. Sagu söyleyen kişilere sagucu ya da ağıtçı denir.

Sagu Örneği:

ALP ER TUNGA SAGUSU Alp Er Tunga öldi mü Isız ajun kaldı mu Özlek öçin aldı mu Emdi yürek yırtılur Özlek yarağ közetti Ogrı tuzak uzattı Beglerbegin azıttı Kaçsa kah kurtulur Ögreyüki mundağ ok Munda adın tigdağ ok Atsa ajun uğrap ok Tağlar başı kertilür Begler atın argurup Kagdu anı turgurup Menğzi yüzü sargarup Körküm anğar türtülür Ulşıp eren börleyü Yırtıp yaka urlayu Sıkrıp üni yurlayu Sıgtap közi örtülür Könğlüm için örtedi Yitmiş yaşığ kartadı Keçmiş özüg irtedi Tün kün keçüp irtelür Günümüz Türkçesiyle: Alp Er Tunga öldü mü? Kötü dünya kaldı mı? Zaman öcünü aldı mı? Şimdi yürek yırtılır. Zaman fırsat gözetti Gizli tuzak uzattı Beyler beyini azıttı Kaçsa nasıl kurtulur? Adeti böyle işte. Bunda başka sebep yok. Felek ok atıp vursa Dağlar başı kertilir. Beyler atlarını yoruyor Kaygı onları zayıflatıyor Benizleri yüzleri sararıp Safran sürülmüş gibi oluyor Erler kurtlar gibi uluşup Bağırıp yaka(larını) yırtıyor Kısık seslerle haykırıyor (Gözleri yaşlarla) örtülünceye kadar ağlıyorlar Gönlüm içten yandı Kaybolmuş yarayı kaktı Geçmiş gün(ler)i aradı(m) Gece(ler) gün(ler) geçse (o yine) aranır.

Sözlükte MERSİYE Nedir:
Mersiye Nedir? Tanımı Bir kimsenin ölümü üzerine duyulan üzüntü ve acıyı anlatmak için yazılan şiirlerdir. Genellikle terkib-i bent biçimiyle yazılmıştır. (Bu türün, Eski Türk Edebiyatı�ndaki adı sagu, Halk Edebiyatı’ndaki adı ise ağıttır).