Mübadele kelimesi dilimizde sıklıkla karşımıza çıkan sözcükler arasındadır.
Mübadele kelimesi Arapça kökenlidir. TDK’ye göre mübadele kelimesi ise şu anlama gelmektedir: Değişim

Sözlükte “bir şeyin diğeriyle değiştirilmesi” anlamındaki mübâdele kelimesi Osmanlılar’da kavram olarak çeşitli mânalara gelir. XIX. yüzyılda ekonomide kullanılan kavramların Türkçe'ye ve diğer Doğu dillerine çevrilmesini, yani mal değişimi ve değer değişimini ifade ettiği gibi özellikle Osmanlı ve Avrupalı güçler arasında yapılan Karlofça ve Pasarofça gibi antlaşmalardan sonra görüldüğü üzere daha düzenli ve resmî durumlarda gerçekleştirilen, savaş esirlerinin ve Osmanlı Devleti ile diğer ülkeler arasındaki elçilerin karşılıklı değişimi için de kullanılır. 

Karşılıklı iki veya daha fazlı ülkenin yaptığı antlaşmaların esaslarına dayanılarak yapılan, ülke nüfuslarının azınlıkta kalan kısmının karşılıklı olarak yer değiştirdiği göç türüdür. Bu göçler siyasi veya zorunlu göç olarak ta düşünülebilir. Göçe katılanlar gönüllü değildir. Bir anlaşmanın hükümlerine göre göçe katılmak doğup büyüdükleri toprakları ve evlerini terk etmek zorundadırlar.

Bu göçe verilebilecek en iyi örnek Lozan Barış antlaşmasıyla gerçekleşen, Türk – Yunan Nüfus Mübadelesidir. 1923 Türk – Yunan nüfus mübadelesi ile Yunanistan’dan yaklaşık 400.000 Türk Anadolu’ya gelirken, 150.000 Rum Yunanistan’a göç etmiştir. Bu zorunlu göç ile yüz binlerce kişinin hayatı değişmiş, mübadiller bir yandan yeni vatanlarına uyum sağlamaya çalışırlarken diğer bir yandan da doğdukları toprakların oluşturduğu kimlik ve kültürlerini gelinen vatanda yaşatmaya çalışmışlardır.