Mustafa Kemal’in öğrenciliği döneminde imparatorluk parçalanıyor,ülke çöküşe doğru gidiyor ve devlet ekonomik,mali ve siyasal bağımsızlığını yitirmek üzereydi.Ülke, II.Abdülhamit’in baskıcı rejimi altında bunalmış bir durumdaydı.

Mustafa kemal ülkenin kötü yazgısını değiştirmek için tarih önünde sorumluluk alma duygusuna genç yaşta sahip olmuştu.Daha Manastır’da askeri lise öğrencisiyken ,ülkenin yönetimindeki ve siyasetindeki kötülükleri arkadaşlarına da anlatmak ve bu konudaki görüşlerini yaymak için arkadaşları arasında okunmak üzere el yazısı ile gizli bir okul gazetesi çıkarmıştır.

Mustafa Kemal Harp Akademisi yıllarındayken Osmanlı İmparatorlu’nun kurtuluş umudunun olmadığını görmüştü.Bu yüzden Osmanlı ıslahatçıları gibi boş yere imparatorluğu kurtarmak için uğraşmadı.Amacı ömrünü tamamlamış bu siyasi yapı yerine ,sarsılmaz ve sonsuz bir inancı olan Türk Ulusuna dayanarak,ulusal sınırlar içinde özgür ve bağımsız,yeni ve modern bir Türk Devleti kurmaktı.

Mustafa Kemal’in düşünce yapısının olgunlaşmasında etkili olan öğretmenleri ,şükranla andığı Selanik Askeri Ortaokulu’ndan Fransızca Öğretmeni Yzb.Nakiyüddin Yücekök ile Manastır Askeri Lisesi’ndeyken tarih dersine giren Topçu Kolağası Mehmet Tevfik Bilge’ydir

Mustafa Kemal çağının yazar,şair ve düşünürlerinden de çok etkilenmiştir.Bunlar arsında vatan sevgisi ve özgürlük konularında Namık Kemal,Tevfik Fikret,Cumhuriyet konusunda Janjack Roussou,Milliyetçilik konusunda Ziya Gökalp,Mehmet Emin Yurdakul,Akılcılık konusunda Dekart,Ogüst Comte ve Kant.İnkılapçılık konusunda da Filibeli Ahmet Hilmi Bey’den çok etkilenmiştir.

Mustafa Kemal Şam’da kurmuş olduğu ‘’vatan ve Hürriyet Cemiyeti’’nin bir şubesini 1906’da Selanik’te açarken,kendisi gibi genç olan arkadaşlarına şöyle seslenmişti:’’Tarih bugün evlatlarına bazı büyük sorumluluklar yüklüyor.Sizden fedakarlıklar bekliyorum.Sürüp gitmekte olan baskıcı rejime karşı ancak ihtilal ile cevap vermek ve köhneleşmiş olan çürük idareyi yıkmak,milleti hakim kılmak ve vatanı kurtarmak için sizleri göreve davet ediyorum’’.Mustafa kemal Atatürk bu sözleri söylediğinde 25 yaşında bir gençti.

Mustafa Kemal Atatürk'ün çocukluk ve gençlik yıllarını ele alacak olursak üç şehir ön plana çıkar. Bunlar sırasıyla Selanik, Manastır ve İstanbul'dur.

Selanik:

Mustafa Kemal Atatürk, Selanik şehrinde ilk ve ortaokul eğitimini almıştır. Bu dönemde balkanlar Osmanlı açısından sallantılı bir süreç geçirmektedir. Özellikle Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanması, kentin siyasi yapısını oldukça etkilemiştir. Gayrimüslimlerin fazla olduğu şehirde başı çeken grup Yahudiler olmuştur. Ticaretiyle ünlü Yahudiler, bu kentin ekonomisini de canlı tutmuştur. Dolayısıyla Osmanlı ekonomisinin önde gelen şehirlerinden biri sayılmaktadır.

Manastır:

Manastır da tıpkı Selanik gibi Osmanlı Rumelisinin başı çeken şehridir. Atatürk bu şehirde askeri lise eğitimi almıştır. Ekonomik olarak balkanların en güçlü ikinci şehridir. Birçok devletin konsolosluğu bu şehirde olduğu için Balkanların başkenti olarak tanınır.

İstanbul:

Harp Okulu ve Harp Akademisi eğitimini bu şehirde alan Atatürk, bu okullardan mezun olarak subay olmuştur. İstanbul, yıkılmak üzere olan Osmanlı'nın güçlü kalan son kalelerinden biridir. Şehirde Müslüman kadar gayrimüslim mevcuttur. Günümüzde de kültür ve sanatın başkenti olarak kabul edilen şehir o dönemde de farklı değildir.