İşte Cevaplar
Cevap : Uzunluk Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Uzunluk ölçü birimleri herhangi bir maddenin ya da nesnenin sahip olduğu boyutları belirleme konusunda kullanılan birimlerdir. Uzunluk ölçü birimlerinin tarihsel sürecine gittiğimizde ilk olarak karşımıza çarşı arşını çıkmaktadır. Pazarlarda sıklıkla kullanılmış olan çarşı arşını yaklaşık olarak günümüz hesabıyla 68 santimetreye tekabül etmektedir. Mimari alanda da mimar arşını adı verilen bir ölçme yöntemi kullanılıyordu. Bir mimar arşını yaklaşık olarak 78,5 santimetreye tekabül etmektedir. Osmanlı devleti zamanında değerli kumaşları ölçmek adına endazeden yararlanılırdı. Bir endaze yaklaşık olarak 65,25 santimetreye tekabül etmektedir.
Türkler arasında uzun zaman boyunca kullanılan bu uzunluk ölçü birimleri Mustafa Kemal Atatürk’ün 26 Mart 1931 tarihinde metre sistemini getirmesi ile tarih olmuştur. Özümüzü unutmak yanlış bir davranış olacağından dolayı sizlere geçmişte kullanılan uzunluk ölçü birimleri hakkında şu şekilde bilgiler vermek istiyoruz.
ENDAZE
1 endaze = 8 rubu
1 rubu = 2 kirah
ÇARŞI ARŞINI
1 çarşı arşını = 8 rubu
ZİRAİ
1 merhale = 2 berid
1 berid (menzil) = 4 fersah
1 fersah = 3 mil
1 mil = 2500 zirai
1 kulaç = 2,5 zirai
PARMAK
1 parmak = 12 hat
1 hat = 12 nokta
Günümüzde kullanmış olduğumuz metre sisteminden yararlanarak üstte bahsetmiş olduğumuz uzunluk ölçü birimleri aşağıdaki gibi tanımlamamız mümkündür. Her ne kadar bu birimler günümüzde kullanılmıyor olsa da özellikle eski kaynaklardan bilgi alan kişilerin bu tarz ifadeler ile karşılaşma ihtimali olduğunu düşündüğümüzden dolayı detaylı bilgi vermeyi mantıklı bulmaktayız.
1 parmak = 12 hat = 0,03157 m
1 hat = 12 nokta = 0,00263 m
1 nokta = 0,00022 m
1 kulaç = 2,5 zirai =1,895 m (ip boyu, su derinliği, kuyu derinliği vb. için)
1 kara mili = 2500 zirai = 1895 m (kara yolculuğundaki mesafeler için)
1 fersah = 3 mil = 7500 zirai = 5685 m
1 berid (menzil) = 4 fersah = 12 mil = 30900 arşın = 22740 m
1 merhale = 2 berid = 45080 m
1 çarşı arşını = 8 rubu (urup) = 0,680 m (kumaş için)
1 rubu = 2 kirah = 0,085 m
1 kirah = 0,0425 m
1 endaze = 8 rubu (urup) = 0,650 m
Ağırlık Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Geçmiş yıllarda bir maddenin ağırlığını ölçmek için kullanılan yöntemler gerçekten çok verimsizdi çünkü herkesin yapmış olduğu ölçüm birbirinden farklı çıkmaktaydı. Bu nedenden dolayı ağırlık ölçü birimleri zaman zaman değişikliğe uğradı ve bir süre sonra günümüzde kullanılan kilogram ölçü sistemi oluşturuldu. Geçmişte özellikle ağırlık ölçümünde okka ve dirhem yöntemleri kullanılmaktaydı. Ciddi derecede haksızlıkların ortaya çıkmasına neden olan bu yöntemler bir süre sonra kilogram sisteminin kabulüyle kullanılmamaya başlandı ve bu sayede haksızlıkların büyük ölçüde önüne geçilmiş olundu. Gelin geçmişte kullanılan bu ağırlık ölçü birimlerini öğrenelim ve günümüz kilogram sistemi ile kıyaslama yapalım.
OKKA
1 tonilato = 4 çeki
1 çeki = 4 kantar
1 kantar = 44 okka(kıyye)
1 batman = 6 okka(kıyye)
1 okka(kıyye) = 400 dirhem
DİRHEM
1 dirhem = 4 dönük
1 dönük = 4 kırat
1 kırat = 4 bakray
1 bakray = 4 fitil
1 fitil = 2 nekir
1 nekir = 2 kıtmir
1 kıtmir = 2 zerre
Günümüzde kullanmış olduğumuz kilogram sisteminden yararlanarak üstte bahsetmiş olduğumuz ağırlık ölçü birimlerini aşağıdaki gibi tanımlamamız mümkündür.
1 okka (kıyye) = 400 dirhem = 1282,945 gr (1280 gr)
1 batman = 6 kıyye = 7,544 kg
1 kantar = 44 kıyye = 100 ludre = 56,320 kg
1 çeki = 4 kantar = 176 kıyye = 225,798 kg
1 tonilato = 1000 kg = 4 çeki + 1 kantar + 37,4 okka
1 tonilato = 17 kantar + 31 okka + 183 dirhem
1 miskal = 1,5 dirhem = 4,8 gr
1 dirhem = 4 dünük = 3,2 gr
1 dünük = 4 kırat
1 kırat = 4 bakray = 1/24 misgal
1 bakray = 4 fitil
1 fitil = 2 nekir
1 nekir = 2 kıtmir
1 kıtmir = 2 zerre
Alan Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Eski dönemlerde alanların belirlenmesi de ciddi derecede zordu. Ayak ölçümü gibi yöntemler kullanılarak alan ölçümünün yapılmaya çalışılması aynı yerin ölçümünü yapan kişilerin farklı değerleri bulmasına neden oluyordu. Metre sisteminden yola çıkarak geliştirilen metrekare sistemi sayesinde alan ölçümünde meydana gelen haksızlıklar da ortadan kaldırıldı ve eski alan ölçü birimleri deyim yerindeyse tarih oldu. Eskiden kullanılan alan ölçü birimleri ve bu birimlerin günümüz metrekare sistemine göre karşılıkları aşağıda yer almaktadır.
1 arşın (zirai) ²= 0,57417 m²= 4 ayak²
1 dönüm (yeni) = 2500 m²
1 dönüm (büyük) = 2720 m²
1 dönüm (atik) = 4 evlek = 1600 zirai² = 918,672 m² (bir kenarı 40 arşın (zirai) olan kare)
1 atik evlek = 400 arşın²= 229,668 m²
1 yeni evlek = 100 m²
1 cerip = 3600 zirai²= 2067,012 m²
1 ayak² = 144 parmak²= 0,14354 m²
1 parmak² = 144 hat²= 0,00099751 m²
1 hat² = 144 nokta²= 0,000006927 m² ” 1 çarşı arşın² = 0,46240 m²
1 urup² = 0,007225 m²
1 kirah² = 0,0018062 m²
1 endaze² = 0,422500 m²
1 urup² = 0,0066015 m²
Zaman Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Zaman ölçü birimlerinin gelişimine baktığımızda eskiden özellikle insanların alaturka saat olarak nitelendirilen sistemler ile zaman ölçümü yaptığını görmekteyiz. Alaturka saat sisteminde saat 6’da öğlen, saat 12’de ise akşam olmaktaydı. Yani günümüz saat sisteminden aşırı derecede farklıydı. Kum saati ve su saati gibi ilkel saatlerin yanı sıra ateş saati, mum saati ve güneş saati de yaygın bir şekilde kullanılan zaman ölçme araçlarıydı. Zaman içerisinde meydana gelen gelişmeler sonucunda günümüz dijital ve analog saatleri keşfedildi ve dakika sistemine geçilerek zaman aktif bir şekilde ölçülmeye başlandı.
Zaman ölçü birimlerinin tarihsel gelişimi denildiğinde kesinlikle takvimlerin gelişmesine de bakılmalıdır çünkü çok yakın zamana kadar bildiğiniz gibi hicri takvim kullanılmaktaydı ve bu durum da diğer dünya ülkeleri ile zaman probleminin yaşanmasına neden oluyordu. Mustafa Kemal Atatürk’ün hicri takvimi kabul etmesi ile birlikte diğer dünya ülkeleri ile yaşanan sorunlar ortadan kaldırıldı. Takvimin tarihsel sürecini incelediğimizde bu takvimlerden önce on iki hayvanlı Türk takviminin ve Celali takviminin uzun süre boyunca kullanıldığını görmekteyiz.
Sıvı Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Geçmişte suyun debisini ölçmek adına insanlar lüle adı verilen sistemden yararlanıyordu. 1 lüleyi günümüz sistemine göre ifade etmek gerekirse 1 lülenin 26 milimetre çapa sahip bir borudan 1 dakika içerisinde 36 litre su aktığını söyleyebiliriz. Bunu 1 gün olarak ifade etmemiz gerekirse bir gün içerisinde 52 metreküp kadar su aktığını da söylemek mümkündür. Su istasyonları bu tanımlamaya göre oluşturulmuş ve bu sayede yurt genelinde tam ölçümlerin yapılması sağlanmıştır. Eski sıvı ölçü birimleri hakkında bilgi almak adına aşağıda yer alan tanımlamalara bakabilirsiniz.
1 Hilal 0,5625 lt/Dak. (Günde-0,81 m3)
1 Çuvaldız 1,125 lt/Dak. (Günde-1,62 m3)
1 Masura 4,5 lt/Dak. (Günde-6,48 m3)
1 Kamış 9 lt/Dak. (Günde-12,96 m3)
1 Lüle 36 lt/Dak. (Günde- 51,84 m3 ~ 52 m3)
Diğer Cevaplara Gözat
Uzunluk ölçü birimleri herhangi bir maddenin ya da nesnenin sahip olduğu boyutları belirleme konusunda kullanılan birimlerdir. Uzunluk ölçü birimlerinin tarihsel sürecine gittiğimizde ilk olarak karşımıza çarşı arşını çıkmaktadır. Pazarlarda sıklıkla kullanılmış olan çarşı arşını yaklaşık olarak günümüz hesabıyla 68 santimetreye tekabül etmektedir. Mimari alanda da mimar arşını adı verilen bir ölçme yöntemi kullanılıyordu. Bir mimar arşını yaklaşık olarak 78,5 santimetreye tekabül etmektedir. Osmanlı devleti zamanında değerli kumaşları ölçmek adına endazeden yararlanılırdı. Bir endaze yaklaşık olarak 65,25 santimetreye tekabül etmektedir.
Türkler arasında uzun zaman boyunca kullanılan bu uzunluk ölçü birimleri Mustafa Kemal Atatürk’ün 26 Mart 1931 tarihinde metre sistemini getirmesi ile tarih olmuştur. Özümüzü unutmak yanlış bir davranış olacağından dolayı sizlere geçmişte kullanılan uzunluk ölçü birimleri hakkında şu şekilde bilgiler vermek istiyoruz.
ENDAZE
1 endaze = 8 rubu
1 rubu = 2 kirah
ÇARŞI ARŞINI
1 çarşı arşını = 8 rubu
ZİRAİ
1 merhale = 2 berid
1 berid (menzil) = 4 fersah
1 fersah = 3 mil
1 mil = 2500 zirai
1 kulaç = 2,5 zirai
PARMAK
1 parmak = 12 hat
1 hat = 12 nokta
Günümüzde kullanmış olduğumuz metre sisteminden yararlanarak üstte bahsetmiş olduğumuz uzunluk ölçü birimleri aşağıdaki gibi tanımlamamız mümkündür. Her ne kadar bu birimler günümüzde kullanılmıyor olsa da özellikle eski kaynaklardan bilgi alan kişilerin bu tarz ifadeler ile karşılaşma ihtimali olduğunu düşündüğümüzden dolayı detaylı bilgi vermeyi mantıklı bulmaktayız.
1 parmak = 12 hat = 0,03157 m
1 hat = 12 nokta = 0,00263 m
1 nokta = 0,00022 m
1 kulaç = 2,5 zirai =1,895 m (ip boyu, su derinliği, kuyu derinliği vb. için)
1 kara mili = 2500 zirai = 1895 m (kara yolculuğundaki mesafeler için)
1 fersah = 3 mil = 7500 zirai = 5685 m
1 berid (menzil) = 4 fersah = 12 mil = 30900 arşın = 22740 m
1 merhale = 2 berid = 45080 m
1 çarşı arşını = 8 rubu (urup) = 0,680 m (kumaş için)
1 rubu = 2 kirah = 0,085 m
1 kirah = 0,0425 m
1 endaze = 8 rubu (urup) = 0,650 m
Ağırlık Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Geçmiş yıllarda bir maddenin ağırlığını ölçmek için kullanılan yöntemler gerçekten çok verimsizdi çünkü herkesin yapmış olduğu ölçüm birbirinden farklı çıkmaktaydı. Bu nedenden dolayı ağırlık ölçü birimleri zaman zaman değişikliğe uğradı ve bir süre sonra günümüzde kullanılan kilogram ölçü sistemi oluşturuldu. Geçmişte özellikle ağırlık ölçümünde okka ve dirhem yöntemleri kullanılmaktaydı. Ciddi derecede haksızlıkların ortaya çıkmasına neden olan bu yöntemler bir süre sonra kilogram sisteminin kabulüyle kullanılmamaya başlandı ve bu sayede haksızlıkların büyük ölçüde önüne geçilmiş olundu. Gelin geçmişte kullanılan bu ağırlık ölçü birimlerini öğrenelim ve günümüz kilogram sistemi ile kıyaslama yapalım.
OKKA
1 tonilato = 4 çeki
1 çeki = 4 kantar
1 kantar = 44 okka(kıyye)
1 batman = 6 okka(kıyye)
1 okka(kıyye) = 400 dirhem
DİRHEM
1 dirhem = 4 dönük
1 dönük = 4 kırat
1 kırat = 4 bakray
1 bakray = 4 fitil
1 fitil = 2 nekir
1 nekir = 2 kıtmir
1 kıtmir = 2 zerre
Günümüzde kullanmış olduğumuz kilogram sisteminden yararlanarak üstte bahsetmiş olduğumuz ağırlık ölçü birimlerini aşağıdaki gibi tanımlamamız mümkündür.
1 okka (kıyye) = 400 dirhem = 1282,945 gr (1280 gr)
1 batman = 6 kıyye = 7,544 kg
1 kantar = 44 kıyye = 100 ludre = 56,320 kg
1 çeki = 4 kantar = 176 kıyye = 225,798 kg
1 tonilato = 1000 kg = 4 çeki + 1 kantar + 37,4 okka
1 tonilato = 17 kantar + 31 okka + 183 dirhem
1 miskal = 1,5 dirhem = 4,8 gr
1 dirhem = 4 dünük = 3,2 gr
1 dünük = 4 kırat
1 kırat = 4 bakray = 1/24 misgal
1 bakray = 4 fitil
1 fitil = 2 nekir
1 nekir = 2 kıtmir
1 kıtmir = 2 zerre
Alan Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Eski dönemlerde alanların belirlenmesi de ciddi derecede zordu. Ayak ölçümü gibi yöntemler kullanılarak alan ölçümünün yapılmaya çalışılması aynı yerin ölçümünü yapan kişilerin farklı değerleri bulmasına neden oluyordu. Metre sisteminden yola çıkarak geliştirilen metrekare sistemi sayesinde alan ölçümünde meydana gelen haksızlıklar da ortadan kaldırıldı ve eski alan ölçü birimleri deyim yerindeyse tarih oldu. Eskiden kullanılan alan ölçü birimleri ve bu birimlerin günümüz metrekare sistemine göre karşılıkları aşağıda yer almaktadır.
1 arşın (zirai) ²= 0,57417 m²= 4 ayak²
1 dönüm (yeni) = 2500 m²
1 dönüm (büyük) = 2720 m²
1 dönüm (atik) = 4 evlek = 1600 zirai² = 918,672 m² (bir kenarı 40 arşın (zirai) olan kare)
1 atik evlek = 400 arşın²= 229,668 m²
1 yeni evlek = 100 m²
1 cerip = 3600 zirai²= 2067,012 m²
1 ayak² = 144 parmak²= 0,14354 m²
1 parmak² = 144 hat²= 0,00099751 m²
1 hat² = 144 nokta²= 0,000006927 m² ” 1 çarşı arşın² = 0,46240 m²
1 urup² = 0,007225 m²
1 kirah² = 0,0018062 m²
1 endaze² = 0,422500 m²
1 urup² = 0,0066015 m²
Zaman Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Zaman ölçü birimlerinin gelişimine baktığımızda eskiden özellikle insanların alaturka saat olarak nitelendirilen sistemler ile zaman ölçümü yaptığını görmekteyiz. Alaturka saat sisteminde saat 6’da öğlen, saat 12’de ise akşam olmaktaydı. Yani günümüz saat sisteminden aşırı derecede farklıydı. Kum saati ve su saati gibi ilkel saatlerin yanı sıra ateş saati, mum saati ve güneş saati de yaygın bir şekilde kullanılan zaman ölçme araçlarıydı. Zaman içerisinde meydana gelen gelişmeler sonucunda günümüz dijital ve analog saatleri keşfedildi ve dakika sistemine geçilerek zaman aktif bir şekilde ölçülmeye başlandı.
Zaman ölçü birimlerinin tarihsel gelişimi denildiğinde kesinlikle takvimlerin gelişmesine de bakılmalıdır çünkü çok yakın zamana kadar bildiğiniz gibi hicri takvim kullanılmaktaydı ve bu durum da diğer dünya ülkeleri ile zaman probleminin yaşanmasına neden oluyordu. Mustafa Kemal Atatürk’ün hicri takvimi kabul etmesi ile birlikte diğer dünya ülkeleri ile yaşanan sorunlar ortadan kaldırıldı. Takvimin tarihsel sürecini incelediğimizde bu takvimlerden önce on iki hayvanlı Türk takviminin ve Celali takviminin uzun süre boyunca kullanıldığını görmekteyiz.
Sıvı Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Geçmişte suyun debisini ölçmek adına insanlar lüle adı verilen sistemden yararlanıyordu. 1 lüleyi günümüz sistemine göre ifade etmek gerekirse 1 lülenin 26 milimetre çapa sahip bir borudan 1 dakika içerisinde 36 litre su aktığını söyleyebiliriz. Bunu 1 gün olarak ifade etmemiz gerekirse bir gün içerisinde 52 metreküp kadar su aktığını da söylemek mümkündür. Su istasyonları bu tanımlamaya göre oluşturulmuş ve bu sayede yurt genelinde tam ölçümlerin yapılması sağlanmıştır. Eski sıvı ölçü birimleri hakkında bilgi almak adına aşağıda yer alan tanımlamalara bakabilirsiniz.
1 Hilal 0,5625 lt/Dak. (Günde-0,81 m3)
1 Çuvaldız 1,125 lt/Dak. (Günde-1,62 m3)
1 Masura 4,5 lt/Dak. (Günde-6,48 m3)
1 Kamış 9 lt/Dak. (Günde-12,96 m3)
1 Lüle 36 lt/Dak. (Günde- 51,84 m3 ~ 52 m3)
Diğer Cevaplara Gözat