Ölçü birimlerinin tarihsel gelişim süreci
Lütfen bulun
9. Sınıf
Bu soruya 1 cevap yazıldı. Cevap İçin Alta Doğru İlerleyin.
İşte Cevaplar
Cevap : Uzunluk Ölçü Birimlerinin Tarihsel Gelişimi
Standart uzunluk ölçü birimi olarak metre kabul edilmeden önce, toplumlar, birbirinden farklı ölçü ve tartı birimleri kullanıyorlardı. Avrupa ülkelerinde yard, inç, aunesin vb. ölçü tartı birimleri kullanılıyorken Osmanlı topraklarında okka, arşın vb. birimler kullanılıyordu.
18. yüzyıla gelindiğinde toplumlara arası ilişkiler sıkılaşmaya ve ticari faaliyetler artmaya başladı. Başta Fransa olmak üzere birçok ülke ölçü ve tartılarda karmaşayı kaldırmak ve birlik sağlamak adına çalışmalar başlattılar.
İlk ciddi adımı 1790’da Fransa Bilimler Akademisi attı. Dunkirk-Barcelona üzerinden geçen meridyenin 1/40.000.000'ini yeni referans uzunluk olarak kabul edip, bunun üzerinden ölçü birimi oluşturdular. Birimin adını da Yunanca Metron’dan alarak metre olarak kabul ettiler. Tasarı 1795’de Fransa hükümeti tarafından kabul edilerek, 1799’da ilk prototip hazırlandı. 1837’de Fransa’da Ölçü ve Ağırlıklar Kanunu ile uzunluk ölçüsü olarak metre tek geçerli birim kabul edildi.
Zaman Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Zaman ölçü birimlerinin gelişimine baktığımızda eskiden özellikle insanların alaturka saat olarak nitelendirilen sistemler ile zaman ölçümü yaptığını görmekteyiz. Alaturka saat sisteminde saat 6’da öğlen, saat 12’de ise akşam olmaktaydı. Yani günümüz saat sisteminden aşırı derecede farklıydı. Kum saati ve su saati gibi ilkel saatlerin yanı sıra ateş saati, mum saati ve güneş saati de yaygın bir şekilde kullanılan zaman ölçme araçlarıydı. Zaman içerisinde meydana gelen gelişmeler sonucunda günümüz dijital ve analog saatleri keşfedildi ve dakika sistemine geçilerek zaman aktif bir şekilde ölçülmeye başlandı.
Zaman ölçü birimlerinin tarihsel gelişimi denildiğinde kesinlikle takvimlerin gelişmesine de bakılmalıdır çünkü çok yakın zamana kadar bildiğiniz gibi hicri takvim kullanılmaktaydı ve bu durum da diğer dünya ülkeleri ile zaman probleminin yaşanmasına neden oluyordu. Mustafa Kemal Atatürk’ün hicri takvimi kabul etmesi ile birlikte diğer dünya ülkeleri ile yaşanan sorunlar ortadan kaldırıldı. Takvimin tarihsel sürecini incelediğimizde bu takvimlerden önce on iki hayvanlı Türk takviminin ve Celali takviminin uzun süre boyunca kullanıldığını görmekteyiz.
Agırlık Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Geçmiş yıllarda bir maddenin ağırlığını ölçmek için kullanılan yöntemler gerçekten çok verimsizdi çünkü herkesin yapmış olduğu ölçüm birbirinden farklı çıkmaktaydı. Bu nedenden dolayı ağırlık ölçü birimleri zaman zaman değişikliğe uğradı ve bir süre sonra günümüzde kullanılan kilogram ölçü sistemi oluşturuldu. Geçmişte özellikle ağırlık ölçümünde okka ve dirhem yöntemleri kullanılmaktaydı. Ciddi derecede haksızlıkların ortaya çıkmasına neden olan bu yöntemler bir süre sonra kilogram sisteminin kabulüyle kullanılmamaya başlandı ve bu sayede haksızlıkların büyük ölçüde önüne geçilmiş olundu.
Alan Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Eski dönemlerde alanların belirlenmesi de ciddi derecede zordu. Ayak ölçümü gibi yöntemler kullanılarak alan ölçümünün yapılmaya çalışılması aynı yerin ölçümünü yapan kişilerin farklı değerleri bulmasına neden oluyordu. Metre sisteminden yola çıkarak geliştirilen metrekare sistemi sayesinde alan ölçümünde meydana gelen haksızlıklar da ortadan kaldırıldı ve eski alan ölçü birimleri deyim yerindeyse tarih oldu. Eskiden kullanılan alan ölçü birimleri ve bu birimlerin günümüz metrekare sistemine göre karşılıkları aşağıda yer almaktadır.
1 cerip = 3600 zirai²= 2067,012 m²
1 ayak² = 144 parmak²= 0,14354 m²
1 parmak² = 144 hat²= 0,00099751 m²
1 hat² = 144 nokta²= 0,000006927 m² ” 1 çarşı arşın² = 0,46240 m²
1 urup² = 0,007225 m²
1 kirah² = 0,0018062 m²
1 endaze² = 0,422500 m²
1 urup² = 0,0066015 m²
1 arşın (zirai) ²= 0,57417 m²= 4 ayak²
1 dönüm (yeni) = 2500 m²
1 dönüm (büyük) = 2720 m²
1 dönüm (atik) = 4 evlek = 1600 zirai² = 918,672 m² (bir kenarı 40 arşın (zirai) olan kare)
1 atik evlek = 400 arşın²= 229,668 m²
1 yeni evlek = 100 m²
Sıvı Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Geçmişte suyun debisini ölçmek adına insanlar lüle adı verilen sistemden yararlanıyordu. 1 lüleyi günümüz sistemine göre ifade etmek gerekirse 1 lülenin 26 milimetre çapa sahip bir borudan 1 dakika içerisinde 36 litre su aktığını söyleyebiliriz. Bunu 1 gün olarak ifade etmemiz gerekirse bir gün içerisinde 52 metreküp kadar su aktığını da söylemek mümkündür. Su istasyonları bu tanımlamaya göre oluşturulmuş ve bu sayede yurt genelinde tam ölçümlerin yapılması sağlanmıştır.
1 Hilal 0,5625 lt/Dak. (Günde-0,81 m3)
1 Çuvaldız 1,125 lt/Dak. (Günde-1,62 m3)
1 Masura 4,5 lt/Dak. (Günde-6,48 m3)
1 Kamış 9 lt/Dak. (Günde-12,96 m3)
1 Lüle 36 lt/Dak. (Günde- 51,84 m3 ~ 52 m3)
Diğer Cevaplara Gözat
Standart uzunluk ölçü birimi olarak metre kabul edilmeden önce, toplumlar, birbirinden farklı ölçü ve tartı birimleri kullanıyorlardı. Avrupa ülkelerinde yard, inç, aunesin vb. ölçü tartı birimleri kullanılıyorken Osmanlı topraklarında okka, arşın vb. birimler kullanılıyordu.
18. yüzyıla gelindiğinde toplumlara arası ilişkiler sıkılaşmaya ve ticari faaliyetler artmaya başladı. Başta Fransa olmak üzere birçok ülke ölçü ve tartılarda karmaşayı kaldırmak ve birlik sağlamak adına çalışmalar başlattılar.
İlk ciddi adımı 1790’da Fransa Bilimler Akademisi attı. Dunkirk-Barcelona üzerinden geçen meridyenin 1/40.000.000'ini yeni referans uzunluk olarak kabul edip, bunun üzerinden ölçü birimi oluşturdular. Birimin adını da Yunanca Metron’dan alarak metre olarak kabul ettiler. Tasarı 1795’de Fransa hükümeti tarafından kabul edilerek, 1799’da ilk prototip hazırlandı. 1837’de Fransa’da Ölçü ve Ağırlıklar Kanunu ile uzunluk ölçüsü olarak metre tek geçerli birim kabul edildi.
Zaman Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Zaman ölçü birimlerinin gelişimine baktığımızda eskiden özellikle insanların alaturka saat olarak nitelendirilen sistemler ile zaman ölçümü yaptığını görmekteyiz. Alaturka saat sisteminde saat 6’da öğlen, saat 12’de ise akşam olmaktaydı. Yani günümüz saat sisteminden aşırı derecede farklıydı. Kum saati ve su saati gibi ilkel saatlerin yanı sıra ateş saati, mum saati ve güneş saati de yaygın bir şekilde kullanılan zaman ölçme araçlarıydı. Zaman içerisinde meydana gelen gelişmeler sonucunda günümüz dijital ve analog saatleri keşfedildi ve dakika sistemine geçilerek zaman aktif bir şekilde ölçülmeye başlandı.
Zaman ölçü birimlerinin tarihsel gelişimi denildiğinde kesinlikle takvimlerin gelişmesine de bakılmalıdır çünkü çok yakın zamana kadar bildiğiniz gibi hicri takvim kullanılmaktaydı ve bu durum da diğer dünya ülkeleri ile zaman probleminin yaşanmasına neden oluyordu. Mustafa Kemal Atatürk’ün hicri takvimi kabul etmesi ile birlikte diğer dünya ülkeleri ile yaşanan sorunlar ortadan kaldırıldı. Takvimin tarihsel sürecini incelediğimizde bu takvimlerden önce on iki hayvanlı Türk takviminin ve Celali takviminin uzun süre boyunca kullanıldığını görmekteyiz.
Agırlık Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Geçmiş yıllarda bir maddenin ağırlığını ölçmek için kullanılan yöntemler gerçekten çok verimsizdi çünkü herkesin yapmış olduğu ölçüm birbirinden farklı çıkmaktaydı. Bu nedenden dolayı ağırlık ölçü birimleri zaman zaman değişikliğe uğradı ve bir süre sonra günümüzde kullanılan kilogram ölçü sistemi oluşturuldu. Geçmişte özellikle ağırlık ölçümünde okka ve dirhem yöntemleri kullanılmaktaydı. Ciddi derecede haksızlıkların ortaya çıkmasına neden olan bu yöntemler bir süre sonra kilogram sisteminin kabulüyle kullanılmamaya başlandı ve bu sayede haksızlıkların büyük ölçüde önüne geçilmiş olundu.
Alan Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Eski dönemlerde alanların belirlenmesi de ciddi derecede zordu. Ayak ölçümü gibi yöntemler kullanılarak alan ölçümünün yapılmaya çalışılması aynı yerin ölçümünü yapan kişilerin farklı değerleri bulmasına neden oluyordu. Metre sisteminden yola çıkarak geliştirilen metrekare sistemi sayesinde alan ölçümünde meydana gelen haksızlıklar da ortadan kaldırıldı ve eski alan ölçü birimleri deyim yerindeyse tarih oldu. Eskiden kullanılan alan ölçü birimleri ve bu birimlerin günümüz metrekare sistemine göre karşılıkları aşağıda yer almaktadır.
1 cerip = 3600 zirai²= 2067,012 m²
1 ayak² = 144 parmak²= 0,14354 m²
1 parmak² = 144 hat²= 0,00099751 m²
1 hat² = 144 nokta²= 0,000006927 m² ” 1 çarşı arşın² = 0,46240 m²
1 urup² = 0,007225 m²
1 kirah² = 0,0018062 m²
1 endaze² = 0,422500 m²
1 urup² = 0,0066015 m²
1 arşın (zirai) ²= 0,57417 m²= 4 ayak²
1 dönüm (yeni) = 2500 m²
1 dönüm (büyük) = 2720 m²
1 dönüm (atik) = 4 evlek = 1600 zirai² = 918,672 m² (bir kenarı 40 arşın (zirai) olan kare)
1 atik evlek = 400 arşın²= 229,668 m²
1 yeni evlek = 100 m²
Sıvı Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişimi
Geçmişte suyun debisini ölçmek adına insanlar lüle adı verilen sistemden yararlanıyordu. 1 lüleyi günümüz sistemine göre ifade etmek gerekirse 1 lülenin 26 milimetre çapa sahip bir borudan 1 dakika içerisinde 36 litre su aktığını söyleyebiliriz. Bunu 1 gün olarak ifade etmemiz gerekirse bir gün içerisinde 52 metreküp kadar su aktığını da söylemek mümkündür. Su istasyonları bu tanımlamaya göre oluşturulmuş ve bu sayede yurt genelinde tam ölçümlerin yapılması sağlanmıştır.
1 Hilal 0,5625 lt/Dak. (Günde-0,81 m3)
1 Çuvaldız 1,125 lt/Dak. (Günde-1,62 m3)
1 Masura 4,5 lt/Dak. (Günde-6,48 m3)
1 Kamış 9 lt/Dak. (Günde-12,96 m3)
1 Lüle 36 lt/Dak. (Günde- 51,84 m3 ~ 52 m3)
Diğer Cevaplara Gözat