Bireylerin meydana getirdikleri geniş gruplar ve topluluklar üzerinde - araştırma yapılırken örneklem yoluna başvurulur. Gerek sosyal araştırmalarda gerekse eğitim araştırmalarının bazı alanlarında araştırma konusu bireylerin tümünü incelemek bunlarla teker teker karşılaşmak ya da her biri için ayrı ayrı anket doldurmak maddesel olarak mümkün değildir. Bunun için araştırma alanına giren bütün bireyleri ve grupları temsil edebilecek kişiler örneklem olarak alınır.

Örneğin; Büyük şehirlerde öğrencilerin boş zamanlarını nasıl değerlendirdiği araştırma konusu olarak alınmışsa gerekli bilgilerin toplanması için anket, soruşturma ve gözlem gibi metodlardan her hangi biri uygulanacaktır. Birkaç büyük şehirde bulunan bütün öğrenciler üzerinde anket yapmak yerine bütün öğrencileri temsil edebilecek belli sayıda kişiler ele alınır. Sağlam istatistikler incelenerek öğrenci sayısı üzerinden belli oranda kişiler için anket yapılır ve bilgi toplanır. Bütün öğrencileri temsil eden bu kişilere örneklem denir. Örneklem rastgele değil, belli oranlar çerçevesinde alınır. Örneklem kişilerin sayısı, araştırmada kullanılacak maddesel olanaklara ve kullanılan araçlara göre az ya da çok olabilir. Böylece toplanan bilgiler değerlendirildikten sonra, araştırma ile ilgili bazı sonuçlara varılır. Bu sonuçlar, araştırma konusu grubun tümü için genelleştirilir ve geçerli sayılır.

Örneklem sosyolojik bir kavramdır. Sosyolojinin metod yönünü ilgilendirir. Bununla birlikte eğitim araştırmalarında da kullanılır. Örneklem metodunun uygulanması ile yapılan her çeşit araştırma geniş bir örgüt işidir. Uzun bir plânlama ve uygulama dönemini gerektirir. Ayrıca bu konuda dikkate alınması gereken daha birçok teknik noktalar vardır.