İşte Cevaplar
Cevap : Örtü kelimesini ek ve köklerine ayıralım.
ört - ü
ört → fiil kökü
ü → fiilden isim yapan yapım eki
Yani ü harfi yapım ekidir.
FİİLDEN İSİM YAPAN EKLER
Fiil (eylem) kök veya gövdelerine gelerek isim (ad) yapan eklere fiilden isim yapan ekler denir.
-ce / -ca : düşün-ce, eğlen-ce, …
-acak / -ecek : (Bu ek, hem fiilimsi eki olarak kullanılır hem de fiilden doğrudan isim yapan ek olarak kullanılır. Buradaki işlevi doğrudan isim yapmaktır. Alttaki bölümde fiilimsi olmasına örnek verilecektir.)
Giy-ecek, yak-acak, aç-acak, iç-ecek,…
-ak / -ek : yat-ak, kaç-ak, dur-ak…
-ga / -ge : böl-ge, bil-ge, süpür-ge, bil-ge, diz-ge…
-gan / gen : çalış-kan, unut-kan, kay-gan, sıkıl-gan…
-gı / -gi (-kı / -ki) : sev-gi, çal-gı, as-kı, kes-ki, bit-ki…
-gıç / -giç : bil-giç, dal-gıç, başlan-gıç…
-gın / -gin / -gun / -gün : yor-gun, bil-gin, bez-gin, bit-(g)kin, sol-gun…
-ı / -i / -u / -ü : yaz-ı, öl-ü, yap-ı, çat-ı, kok-u, doğ-u…
-ıcı / -ici : yap-ıcı, gör-ücü, al-ıcı, sat-ıcı…
-ık / -ik : kes-ik, aç-ık, göç-ük…
-ım / -im : say-ım, seç-im, öl-üm, ölç-üm…
-ın / -in : yığ-ın, ak-ın, tüt-ün, ek-in…
-(ı)nç / -(i)nç : gül-ünç, sev-inç…
-ıntı / -inti : es-inti, çık-ıntı, dök-üntü…
-ır / -ir /-ur / -ür // -er : gel-ir, gid-er, ok-ur…
-ıt / -it / -ut / -üt : geç-it, yak-ıt, ölç-üt…
-me / -ma (Ek bu kullanımda isim-fiil türetir.) : Gülmeyi severim. Konuşmayı bil.
-me / -ma (Ek bu konumda yalnızca isim türetir.) : dondur-ma, dol-ma, sar-ma, aç-ma, gözle-me…
-me / -ma (Ek bu konumda sıfat türetir.): yap-ma bebek, süz-me bal…
NOT: Olumsuzluk eki olarak da karşımıza çıkar:
Bana öyle kızgın kızgın bakma.
Ağlanacak haline bir de gülme.
-mek / -mak (Ek bu kullanımda isim-fiil türetir.) : gel-mek, git-mek…
-mek / -mak (Ek bu konumda yalnızca isim türetir.) : ek-mek, ye-mek…
-ış / -iş / -uş / -üş (Ek bu kullanımda isim-fiil türetir.) : otur-uş, yürü-y-üş,
-ış / -iş / -uş / -üş (Ek bu konumda yalnızca isim türetir.) : bul-uş, gül-üş, gör-üş, anla-y-ış, çık-ış, gir-iş…
-an / -en: yat-an, yürü-y-en, bak-an, kız-an, geç-en…
-mış / -miş / -muş / -müş : oku-muş insan, bil-miş çocuk, geç-miş gün…
UYARI: “-mış / -miş / -muş / -müş” eki fiil işletim eki (Çekim eki) olarak da kullanılır.
Çocuk soruları bilmiş.
O, zamanında çok kitap okumuş.
Günler çabucak geçmiş.
-dık / -dik / -duk / - dük : umulma-dık hata, bil-dik konular, tanı-dık insanlar…
UYARI: “- dık / -dik / -duk / - dük ” eki fiil işletim eki (Çekim eki) olarak da kullanılır.
Soruları hemen bildik.
Seni uzaktan görünce derhal tanıdık.
-diği : Sev-diğim kitaplar, gez-diğimiz sokak, söyleme-diğimiz söz, aç-tığı yara…
-ecek / -acak : gid-ecek yer, sorul-acak sorular, yazıl-acak anılar…
-eceği : söyle-y-eceği söz, danış-acağımız kişi…
-ası / -esi : yıkıl-ası kent, kahrol-ası kader…
-r (-ır / -ir / -ur / -ür // -ar / -er) : gül-er yüz, aç-ar anahtar, yüz-er gemi
-maz / -mez : unutul-maz anılar,
-ıp / -ip / -up / -üp : koş-up, gel-ip, bak-ıp, konuş-up…
-arak / -erek : koş-arak, gül-erek, düşün-erek, unut-arak…
-ken : gider-ken, ağlar-ken, yüzer-ken…
-ınca / -ince : sız-ınca, geç-ince, sus-unca, dön-ünce…
-dıkça / -dikçe : bil-dikçe, yürü-dükçe, kız-dıkça, konuş-tukça…
-eli / -alı : gel-eli, tanış-alı, anlat-alı, bil-eli…
…-r ….-mez : gör-ür gör-mez, bit-er bit-mez, anla-r anla-maz…
-di mi : Yaz gel-di mi sıcaklar başlar.
Bir kez oku-du-n mu anlarsın.
-diğinden : Kız-dığından yanıma gelmiyor.
-diği için : Seni gör-düğü için mutluydu.
-mek için : Sorunu çöz-mek için buradayız.
-meksizin : Ardına bak-maksızın kaçtı.
-meden : Seni gör-meden gitmezdi.
tı / -ti : belir-ti, kızar-tı...
-ıcı / -ici : Kal-ıcı, vur-ucu, bil-ici, al-ıcı, sat-ıcı, dinle-y-ici, gör-ücü, bak-ıcı, yırt-ıcı, geç-ici, kur-ucu…
-e / -a : diz-e, sür-e…
Diğer Cevaplara Gözat
ört - ü
ört → fiil kökü
ü → fiilden isim yapan yapım eki
Yani ü harfi yapım ekidir.
FİİLDEN İSİM YAPAN EKLER
Fiil (eylem) kök veya gövdelerine gelerek isim (ad) yapan eklere fiilden isim yapan ekler denir.
-ce / -ca : düşün-ce, eğlen-ce, …
-acak / -ecek : (Bu ek, hem fiilimsi eki olarak kullanılır hem de fiilden doğrudan isim yapan ek olarak kullanılır. Buradaki işlevi doğrudan isim yapmaktır. Alttaki bölümde fiilimsi olmasına örnek verilecektir.)
Giy-ecek, yak-acak, aç-acak, iç-ecek,…
-ak / -ek : yat-ak, kaç-ak, dur-ak…
-ga / -ge : böl-ge, bil-ge, süpür-ge, bil-ge, diz-ge…
-gan / gen : çalış-kan, unut-kan, kay-gan, sıkıl-gan…
-gı / -gi (-kı / -ki) : sev-gi, çal-gı, as-kı, kes-ki, bit-ki…
-gıç / -giç : bil-giç, dal-gıç, başlan-gıç…
-gın / -gin / -gun / -gün : yor-gun, bil-gin, bez-gin, bit-(g)kin, sol-gun…
-ı / -i / -u / -ü : yaz-ı, öl-ü, yap-ı, çat-ı, kok-u, doğ-u…
-ıcı / -ici : yap-ıcı, gör-ücü, al-ıcı, sat-ıcı…
-ık / -ik : kes-ik, aç-ık, göç-ük…
-ım / -im : say-ım, seç-im, öl-üm, ölç-üm…
-ın / -in : yığ-ın, ak-ın, tüt-ün, ek-in…
-(ı)nç / -(i)nç : gül-ünç, sev-inç…
-ıntı / -inti : es-inti, çık-ıntı, dök-üntü…
-ır / -ir /-ur / -ür // -er : gel-ir, gid-er, ok-ur…
-ıt / -it / -ut / -üt : geç-it, yak-ıt, ölç-üt…
-me / -ma (Ek bu kullanımda isim-fiil türetir.) : Gülmeyi severim. Konuşmayı bil.
-me / -ma (Ek bu konumda yalnızca isim türetir.) : dondur-ma, dol-ma, sar-ma, aç-ma, gözle-me…
-me / -ma (Ek bu konumda sıfat türetir.): yap-ma bebek, süz-me bal…
NOT: Olumsuzluk eki olarak da karşımıza çıkar:
Bana öyle kızgın kızgın bakma.
Ağlanacak haline bir de gülme.
-mek / -mak (Ek bu kullanımda isim-fiil türetir.) : gel-mek, git-mek…
-mek / -mak (Ek bu konumda yalnızca isim türetir.) : ek-mek, ye-mek…
-ış / -iş / -uş / -üş (Ek bu kullanımda isim-fiil türetir.) : otur-uş, yürü-y-üş,
-ış / -iş / -uş / -üş (Ek bu konumda yalnızca isim türetir.) : bul-uş, gül-üş, gör-üş, anla-y-ış, çık-ış, gir-iş…
-an / -en: yat-an, yürü-y-en, bak-an, kız-an, geç-en…
-mış / -miş / -muş / -müş : oku-muş insan, bil-miş çocuk, geç-miş gün…
UYARI: “-mış / -miş / -muş / -müş” eki fiil işletim eki (Çekim eki) olarak da kullanılır.
Çocuk soruları bilmiş.
O, zamanında çok kitap okumuş.
Günler çabucak geçmiş.
-dık / -dik / -duk / - dük : umulma-dık hata, bil-dik konular, tanı-dık insanlar…
UYARI: “- dık / -dik / -duk / - dük ” eki fiil işletim eki (Çekim eki) olarak da kullanılır.
Soruları hemen bildik.
Seni uzaktan görünce derhal tanıdık.
-diği : Sev-diğim kitaplar, gez-diğimiz sokak, söyleme-diğimiz söz, aç-tığı yara…
-ecek / -acak : gid-ecek yer, sorul-acak sorular, yazıl-acak anılar…
-eceği : söyle-y-eceği söz, danış-acağımız kişi…
-ası / -esi : yıkıl-ası kent, kahrol-ası kader…
-r (-ır / -ir / -ur / -ür // -ar / -er) : gül-er yüz, aç-ar anahtar, yüz-er gemi
-maz / -mez : unutul-maz anılar,
-ıp / -ip / -up / -üp : koş-up, gel-ip, bak-ıp, konuş-up…
-arak / -erek : koş-arak, gül-erek, düşün-erek, unut-arak…
-ken : gider-ken, ağlar-ken, yüzer-ken…
-ınca / -ince : sız-ınca, geç-ince, sus-unca, dön-ünce…
-dıkça / -dikçe : bil-dikçe, yürü-dükçe, kız-dıkça, konuş-tukça…
-eli / -alı : gel-eli, tanış-alı, anlat-alı, bil-eli…
…-r ….-mez : gör-ür gör-mez, bit-er bit-mez, anla-r anla-maz…
-di mi : Yaz gel-di mi sıcaklar başlar.
Bir kez oku-du-n mu anlarsın.
-diğinden : Kız-dığından yanıma gelmiyor.
-diği için : Seni gör-düğü için mutluydu.
-mek için : Sorunu çöz-mek için buradayız.
-meksizin : Ardına bak-maksızın kaçtı.
-meden : Seni gör-meden gitmezdi.
tı / -ti : belir-ti, kızar-tı...
-ıcı / -ici : Kal-ıcı, vur-ucu, bil-ici, al-ıcı, sat-ıcı, dinle-y-ici, gör-ücü, bak-ıcı, yırt-ıcı, geç-ici, kur-ucu…
-e / -a : diz-e, sür-e…
Diğer Cevaplara Gözat