Osmanlı’nın Almanya’nın Yanında Savaşa Girmesinin Diğer Temel Nedenleri

1. Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakları geri almak istemesi
2. Osmanlı Devleti’nin (İttihat ve Terakki Partisi) Almanya’nın savaşı kazanacağına olan inancı
3. İttihat ve Terakki Partisi yöneticilerinin (Enver Paşa, Ziya Paşa) Alman hayranlığı
4. Osmanlı Devleti ve Almanya arasında gizli bir anlaşmanın yapılması
5. Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi
6. İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Osmanlılara karşı düşmanca politikalar izlemesi.
7. Rusya ile aynı tarafta olmanın imkânsızlığı.
8. Borçlardan ve kapitülasyonlardan kurtulma isteği.

Osmanlı’nın I. Dünya Savaşında Almanya’nın Yanında Girmesinin Siyasi Nedenleri

Bu bölümde Osmanlı’nın I. Dünya savaşın da Almanya’nın yanında yer almasının siyasi nedenleri ele alınacaktır.  I. Dünya Savaşı, özellikle Türkiye açısından yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur.  Osmanlı’nın I. Dünya Savaşına girmesinin birçok nedeni vardır. Biz bu çalışmamızda Osmanlı’nın I. Dünya Savaşında Almanya’nın yanında yer almasının Siyasi nedenlerini ele alacağız.
Osmanlı Devleti bir yandan ordusunu ıslah için çaba harcarken, öte yanda da iki blokta ayrılan Avrupa’da kendisinin yalnızlıktan kurtarmak için müttefik aramaya başlamıştı (192) .

4 Ağustos’ta yapılan kabile toplantısında Almanya’ya yeni teklifler yapılmasına karar verildi. Bunlar şöyleydi:

1. Bulgaristan harekete geçmeden ve Romanya’nın tarafsızlığı sağlanmadan harbe girilmeyecek.
2. Osmanlı Devleti’nin sınırları, Anadolu’da Kafkas Türklerine bağ kurulacak şekilde ve Rumeli’de Türklerle meskûn yerleri içine alacak şekilde genişletilmelidir.
3. Adli ve Ekonomik kapitülasyonların kaldırılması ve harpten sonrada bütün Devletlere kabul ettirilmesi.
4. Osmanlı topraklarına yapılacak tecavüz geriye atılmadıkça barış yapılmayacak.
5. Alınacak savaş tazminatından Türkiye’ye de pay ayrılması.

Osmanlı Devletinin bu yeni tekliflerine Almanya şu cevabı verdi:

1.  1.Türkiye taahhütlerini yerine getirdikleri taktirde, kapitülasyonların kaldırılmasında kendisine yardım edecektir.
2. Türkiye içinde harp tazminatı alınmasına çalışılacaktır.
3. Bulgaristan yanında Türkiye için teşebbüste bulunacaktır.
4. Türk topraklarına yapılan saldırıma bertaraf edilmedikçe barış yapılmayacaktır(196) .

Osmanlı Devletiyle Almanya arasındaki anlaşma çok gizli tutuldu. İtilaf devletleri de Osmanlı Devletinin tarafsızlığını istiyorlar, onun bütünlüğünü ve bağımsızlığını koruyacaklarını, kapitülasyonları kaldıracaklarını, mali yardımda bulunacaklarını bildiriyorlardı (197).
Osmanlı Devleti, ittifak ve itilaf gruplaşmalarında birine katılmaz ise, yalnız kalıp kendisini koruyamayacağını hesaplamaktaydı.  Aslında 2.Abdülhamit Almancı bir dış politika izlediği için, ona karşı İngiltere ve Fransa’ya doğal bir eğilim duyan İttihat Terakki, itilaf devletlerinde yüz bulamayınca, ister istemez yine Almanya’ya yanaşmıştır(11) .

OSMANLI’NIN ALMANYA’NIN YANINDA BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NA GİRMESİNİN EKONOMİK NEDENLERİ

Birinci Dünya Savaşı Saraybosna suikastının arkasından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun diplomatik baskıları ve Sırbistan’ın buna direnç göstermesi doğrultusunda Avrupa’daki iki ittifakın çatışmasının savaşa dönüşmesiyle ortaya çıkmıştı. Almanya ve Avusturya-Macaristan bloğunun karşısında Britanya, Fransa ve Rusya’dan oluşan daha kuvvetli bir blok mevcuttu. 28 Temmuz 1914 ‘te Avusturya-Macaristan birliklerinin Sırbistan’a harekât başlamasıyla patlak veren savaş, kısa sürede karşılıklı savaş ilanlarıyla bu iki blok sayesinde tüm Avrupa’ya sarmıştı.

Biz bu bölümde Osmanlı’nın Almanya’nın yanında Birinci Dünya Savaşı’na girmesinin ekonomik nedenlerini ele alacağız. Balkan savaşından sonra Osmanlı’nın kaybettiği toprakları geri almak istemesi, orduda yapılan değişiklikler vs… nedenler Osmanlı’nın böyle bir politika izlemesine neden oldu.

1. 1908 Meşrutiyetten sonra idareyi ele alan İttihat ve Terakki hükümeti, ordunun düzenlenmesine, kuvvetlendirilmesine, giydirilip yeni silahlarla donatılmasına elden geldiği kadar gayret ediyordu. Fakat bu işleri yaptıracak para yoktu. Yahut borç para, harp malzemesi olması lazımdı. Bu hususta en çok elverişli davranacak millet ile kaynaşacağı besbelliydi. Almanya hem Avusturya ve Balkan tarafını tutuyor hem de ordumuzun kalkınmasına, sözde yakın bir ilgi gösteriyordu. Ordu da yenilikler yapacak ileri gelen Alman subayları Türk ordusu kadrosuna alındı. Bol Alman silahları ve harp araçları da borç olarak ordumuza veriliyordu.(Arkın,1950:4(sf))
2. Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları Almanya ittifakı ile geri alacağını düşünmüştür

Gelebilecek Alman yardımıyla Osmanlı ekonomisinin ve ordunun eski gücüne kavuşacağı düşüncesi hâkim olmuştur.

Osmanlı Devleti’nin son dönemi hep savaşlarla geçmiş, Balkan Savaşları’nın ağır sonuçları henüz giderilmeden tüm dünyayı etkisine alan Birinci Dünya Savaşı Osmanlı’yı da içine çekerek, sonucu belli olmayan bir maceraya sürüklemiştir. Dünya Savaşı ile son dönemlerde kaybettiklerini geri almayı düşünen Enver paşa ve hükümeti, Rusya’nın ağır baskısı ve Batılı devletlere duyulan güvensizlik nedeniyle ister istemez Almanya’ya yaklaşmış ve dış politikasını bu ülkenin çıkarlarını da gözetecek şekilde yeniden şekillendirmiştir.

Osmanlı Devleti Trablusgarp ve Balkan Savaşlarından kötü sonuçlar alarak ayrılmış ve her alanda yıpranmıştır. Bu sebeple Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıcında tarafsızlığını ilan etmiştir. Boğazları Savaş gemilerine kapatmıştır. Durumun ne getireceği belli olmadığı içinde ülke içinde seferberlik ilan edilmiş, hazırlıklara başlamıştır. Kapitülasyonlar tek taraflı olacak şekilde kaldırılmış, meclis tatil edilmiştir. Kapitülasyonların kaldırılmasına Avusturya-Macaristan ve Almanya’dan büyük tepkiler gelmiştir. Anlaşma Devletleri ise konuya uzak durmuş ve tepki göstermemiştir. Osmanlı topraklarını paylaşmayı hedefleyen Anlaşma devletleri İngiltere ve Fransa’nın önderliğinde Osmanlı Devleti aleyhine çalışmaları neticesinde Almanya’ya yakınlaşma başlamıştır. İttihat ve Terakki’nin Almanya hayranlığı da bu doğrultuda olduğundan Osmanlı Devleti tarafını yavaş yavaş belli etmeye başlamıştır.

Osmanlı Devleti kötü olan ekonomisi, ordu düzeni için gerekli olan harcamaları, yaşadığı toprak kayıpları, Enver Paşa’nın Alman hayranlığı, Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın savaşı kazanacağına inanması,  Anlaşma Devletleri’nin tutumlarından dolayı Almanya’ya yakınlaşması ile sonuçlanmıştır.

SONUÇ

Osmanlı’nın son dönemlerinde yaşadığı toprak kayıpları ve toprak kayıpları ile ekonomisin daha da kötüleşmesi, kaybettiği toprakları geri alacağı düşüncesi,  dış politika da yalnız kalma korkusu, Osmanlı’nın İttihat ve Terakki hükümetinin ordu da yaptığı düzenlemeler, silahlanıp kuvvetlendirilmesi için gereken para 1. Dünya savaşında ittifak yapmaya zorlamış. Bu gelişmeler sonucunda Almanya’nın Osmanlı’ya yardım edeceğini düşünmüş ve bu nedenlerden dolayı Osmanlı 1. Dünya Savaşın da Almanya’nın yanında yer almıştır.

Bunların başlıcaları şunlardır:

1. Almanya ve Osmanlı Devleti arasındaki ittifak: Osmanlı Devleti, 1914 yılında Almanya ile bir ittifak anlaşması imzaladı. Bu anlaşma, Osmanlı Devleti'nin Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na karşı bir savaşa girmesi durumunda onlarla birlikte hareket etmesini öngörüyordu.
2. Osmanlı Devleti'nin toprak kayıpları: Osmanlı Devleti, 19. yüzyılda büyük toprak kayıpları yaşamıştı. Balkan Savaşları (1912-1913) sonrasında ise Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki toprakları neredeyse tamamen elinden çıkmıştı. Bu kayıplar Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü koruma konusunda endişeler yarattı.
3. Stratejik konum: Osmanlı Devleti, Orta Doğu'da stratejik bir konuma sahipti. İngiltere ve Fransa gibi emperyal güçler, Osmanlı toprakları üzerinde etki sahibi olmak istiyorlardı.
4. Ekonomik nedenler: Osmanlı Devleti'nin ekonomisi savaş öncesi dönemde zayıf durumdaydı. Osmanlı hükümeti, savaşa girmenin ekonomik açıdan faydalı olacağına inanıyordu.
5. Propaganda ve milliyetçilik: Osmanlı Devleti, Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından yayılan pan-Türkçülük propagandasından etkilendi. Ayrıca Osmanlı Devleti'nin bazı liderleri, savaşın Osmanlı Türklerinin milli onurunu ve varlığını korumak için gerekliliğine inanıyordu.