Cevap : Sözlükte rumeli Nedir:
Rumeli : Osmanlı imparatorluğunun Tuna’ya kadar olan Avrupa arazisine verilen umumî isim.
Rumeli Beylarbeyiliği : Merkezi Sofya ve bazan Manastır olan pek geniş Osmanlı eyaleti.
Rumeli Türküleri : Türk halk musikisinin Balkanlar’da teşekkül etmiş dalının türkü şeklindeki klasik ürünleri.
Rumeli Nedir
Rumeli, (Osmanlı Türkçesi: روم اىلى Rumili/Rumeli, Bulgarca: Румелия, Yunanca: Ρούμελη, Roúmeli) Osmanlı İmparatorluğu döneminde 15. yüzyıldan itibaren Balkanlar’ın güneyine verilen addır. Rumeli, sözündeki “Rum” kelimesi “Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde olan toprak, halklar”[1] anlamıyla kelimenin yapısına katılmıştır.
Osmanlı Türkleri, Avrupa’ya ayak bastıktan sonra, burada fethettikleri yerlere Rumeli adını verdiler. Hâlbuki bu isim evvelce bugünkü Anadolu için kullanılmış, hatta Orta Çağ Avrupa kaynaklarında Romanie şeklinde tercüme edilmiş iken bu son şekil, Rumeli’nin Anadolu’ya mütenazır olarak kullanılması gibi, Balkan yarımadasına tatbik olunmuş ve garp kaynaklarında “Peninsule romaine” tarzında da kullanılmıştır. Yeni çağlardan itibaren, Avrupa harita ve kitaplarında bu yarımadaya “Turquie d'Europe” veya “Empire ottoman d'Europe” denildiği görülüyor ki, sonradan Türkçe neşriyatta, bu adlara muadil olmak üzere, “Avrupa-i Osmânî” ve “Rumeli-i Şâhâne” tabirleri kullanılmıştır.[2]
11. ve 12. yüzyıllarda, Bizans egemenliği altındaki Anadolu toprakları Diyar-ı Rum (Roma ülkesi, Rum ülkesi), Anadolu’da egemen olan Selçuklulara da Rum Selçukluları (Anadolu Selçukluları) denmiştir.
Etimoloji
“Rumeli” sözünün yapısında “Rum”, “el” sözleri vardır. Rum+el+i (< Rum Eli: Rum (Ad) El (Ad) +i (3. teklik iyelik eki) yapısındaki sözün kökündeki “Rum” kelimesi “Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde olan toprak, halklar”[1] anlamındadır. “Roma” sözünün bir biçimidir: (Lat.) Roma > Rum (Osm.Tr.). Rumeli yani “Romalıların ülkesi” ifadesi genel olarak Doğu Roma İmparatorluğu'nun sahip olduğu topraklar karşılığında kullanılmıştır.
Anlam dünyası
1.Rum, Roma diyarı.
2.Osmanlı İmparatorluğu'nun Güneydoğu Avrupa'daki topraklarının tümü.
3.Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar kurulan eyaletinin adı.
4.Osmanlı İmparatorluğu döneminde merkezi Manastır olan vilayetin adı olup Rumeli Vilayeti olarak adlandırılır ve Osmanlı İmparatorluğu’nun yenileşme ve yeni uygulamaları başlattığı ilk ildir. İlk Sandık Emini Zeyfe Emin Efendi’dir. Kayıların Rumeli’de ilk mesken tuttuğu yerdir. Kemal Karpat'ın Ottoman Population'ına göre halkı kahir ekseriyetle Türk’tür.
Coğrafi Olarak Rumeli
Rumelinin Sınırları
Kuzey Bulgaristan, Batı Arnavutluk ve Mora yarımadası tarafındaki Güney Arnavutluk’u, veya diğer bir ifadeyle içerisinde İstanbul ve Selanik, Trakya ve Makedonya’nın dâhil olduğu bölgeleri ifade eder.
16. yüzyıl
Rumeli eyaletinin kapsadığı alan günümüz Bulgaristan'ı, güney Sırbistan, Makedonya, Bosna-Hersek, Karadağ, Arnavutluk, ve Tesalya (orta Yunanistan) bölgelerini içermekteydi.
17. yüzyıl
17.yüzyıldan başlayarak kurulan yeni eyaletler sonucunda Rumeli eyaletinin sahası giderek daralmış, ve 1864'e gelindiğinde sadece Arnavutluk ve batı Makedonya mıntıkalarından ibaret olmuştur. 1864'ten sonra yürürlüğe giren Vilâyât-ı Umumiye Nizamnâmesi ile birlikte Rumeli eyaleti ortadan kaldırılmıştır.
Rumeli ismi son olarak daha çok merkezi Arnavutluk'la çizilen ve Garbi (Batı) Makedonya'yı ve Manastır Vilayetini de içine alan bölgenin adıdır. İdari yapıdaki değişikliklerle,1870 ve 1875 de Rumeli ismi de mülki taksimatla uyumlu hale getirilmiş ve temsili de durdurulmuştur
Doğu Rumeli
1878 de Berlin Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu ile özerk bölge hâline getirilmiştir, fakat 18 Kasım 1885 tarihinde savaşsız bir ihtilalden sonra Bulgaristan'la bütünleşti.
Bugün Rumeli
Bugün "Rumeli" ismi bazı zamanlar Türkiye'nin Avrupa kıtasındaki toprakları (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ illerinin tamamı, İstanbul ve Çanakkale illerinin Avrupa Yakası ) için kullanılır.
Rumeli ve Trakya
Bazen Rumeli bölge adı ile Trakya adı denkleştirilir ama ikisinin sınırları farklıdır. “Rumeli” ve “Trakya”, aynı yer değildir, sadece kesiştikleri kısımlar vardır.
Rumeli İdaresi
Rumeli’nin ilk beylerbeyi (mir-i miranı) Lala Şahin Paşa, özel öğretmen (tutor), mürşit, muallim,hadim, atabek, sadrazam I. Murad’ın lalasıdır.Filibe’de 1362 den itibaren oturdu. 1382 Rumeli’nin başkenti Sofya’ya geçti.
Şehabettin Paşa (1436)
Yeğen Paşa (17. yüzyıl)
Ali Paşa (1741-1822)
Georgantzoglu Paşa (1905)
