Vecize Nedir ? Vecize yani özdeyiş, söyleyeni belli, kısa, anlamlı sözdür. Bireysel ya da toplumsal bir ilke, bir görüş, bir kanıyı en kısa yoldan anlatır. Yaşam deneyimine ve gözleme dayanır. Vecizeler bağımsız yazıldığı gibi, bir eserin içinde dağınık da bulunabilir.

Vecizelerin Özellikleri

- Söyleyeni belli, kısa, anlamlı söz.
- Özdeyiş diye de bilinir.
- Bireysel ya da toplumsal bir ilke, bir görüş, bir kanıyı en kısa yoldan anlatır.
- Yaşam deneyimine ve gözleme dayanır.
- Vecizeler bağımsız yazıldığı gibi, bir eserin içinde dağınık da bulunabilir.
- İslam büyüklerinin bu tür sözlerine kelam-ı-kibar denir.
 - Vecize önce eski yunan edebiyatında yazılmıştır.
- Klasizm edebiyatı döneminde, larochefoacauld’ın maximes (vecizeler) adlı eseriyle avrupa’ya gelmiştir.

Vecize (Özdeyiş) Örnekleri

• "İlim ilim bilmektir ilim kendini bilmektir sen kendini bilmezsen bu nice okumaktır." (Yunus Emre)
• "Çalışmadan, yorulmadan, öğrenmeden, rahat yaşama yollarını aramayı itiyat haline getirmiş milletler, evvela haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini ve daha sonra istiklallerini kaybetmeye mahkumdurlar." (M. K. Atatürk)
• "Bana bir harf öğretenin kırk yıl kölesi olurum." (Ali bin Ebu Talib)

Vecize kelimesinin eş anlamlısı özdeyiş, aforizma ve özlü sözdür.

Aforizmanın Tanımı 

1. (Alm. aphorismus; Yun. tanımlama ani,): Nesir halin­ de, esprili ve hazır cevapça formüle edilmiş, düşünce ağırlığı olan ifa­de, bilinen bir şeyi şeffaf bir kalıpla dile getiren fikir yazısıdır. Alman edebiyatında aforizma ustaları: lichtenberg, goethe, fr. schlegel, no- valis, nietzsche, kari kraus.

2. Özdeyiş, vecize, özlü söz

3. F. Wilhelm Nietzsche "Benim arzum baskalarinin bi kitabda anlatdigi seyi, on cumlede anlatmakdir" derken belkide aforizmanın tanımını en iyi şekilde yapmıştır.

4. Aforizma yani Özdeyiş derin anlamı olan geniş duygu ve anlatıların tek ve sloganımsı cümle şeklini almış halidir. Yani, derin duygu tasvirleri ve onlarca kelimeyle ifade edilmeye çalışılanın tek solukta çıkmasıdır. Aforizma bir form olarak neredeyse bütün disiplinlerle dirsek temasındadır. Schopenhauer, Nietzsche, Cioran kimi zaman felsefi, kimi zaman şiirsel, kimi zaman da edebi yönü baskın olan aforizma yazarlarıdır. Lichtenberg ise yer yer bir düşünür edasıyla tespitler ortaya koysa da, aforizmalarının büyük bölümünü eğitimle ilgili temalar oluşturur.

Aforizma Örnekleri

1. Duvar kendisine çakılmak üzere olan çivinin ucunu nasıl hissederse, o da şakağında öyle hissetti. Dolayısıyla hissetmedi.
Franz Kafka
2. Aylaklık bütün kötülüklerin kaynağı, bütün erdemlerin tacıdır.
Franz Kafka
3. Dünya kuruldu kurulalı bilinir: Aşk, derinliğinin farkına, ancak ayrılık saati gelip çattığında varır.
Halil Cibran
4. Acının ödülü tecrübedir.
Aiskhylos
5. Arkadaş nedir? İki bedeni mesken tutan tek bir ruh.
Aristoteles
6. Birini öldürmeden önce, geniş ve güçlü bir çevresi olup olmadığını öğrenin.
Kurt Vonnegut
7. Sadelik, iyilik ve doğruluk olmayan yerde büyüklük yoktur.
Tolstoy
8. Düşünmeden öğrenmek faydasız, öğrenmeden düşünmek tehlikelidir.
Konfüçyüs
9. Her savaş insanlığın ilerlemesini engelleyen kötülük zincirine bir halka ekler.
Einstein
10. Biz şairler nefretten nefret ederiz ve savaşa karşı savaşırız.
Pablo Neruda

Şiir Üzerine Aforizmalar

1. "Şiir, büyük zekâların rüyalarıdır."
Lamartine
2. "İlimsiz şiir, harcı ve hesabı olmayan duvar gibidir."
Fuzuli
3. "Şiir öylesine ayrı, öylesine apayrı bir dildir ki başka herhangi bir dile çevrilemez hatta yazılmış olduğu kendi diline bile..."
Jean Cocteau
4. "Bir şiir yalnız o şiire giren değil, bir de girmeyen sözcüklerden meydana gelir."
Salâh Birsel
5. "En az sözcükle yazmalı şiiri."
Fazıl Hüsnü Dağlarca

Nietzscheden Aforizmalar

1. İnsan,güzel bir tenin altındaki çirkinliği görmemek için gözlerini kör etmeden bir kadını sevemez;derinin altında kan,damarlar,yağ,sümük,dışkı;bu fizyolojik iğrençlikleri görmez.Aşık insan,kendi gözlerini çıkarmalı, gerçeklerden feragat etmelidir.Benim için ise böyle bir gerçek dışı yaşam,yaşarken ölmek demektir.
2. Üstinsan hiç olmadı.çıplak gördüm her ikisini de en büyük ve en küçük insanı; pek fazla benzeşiyorlardı. gerçekden en büyüğü pek insanca geldi gözüme!
3. Bu dahil bütün genellemeler yanlıştır.
4. Niceleri kendi zincirlerini çözemezler de, dostlarının azatçısıdırlar.
5. Kendi alevinle yakmaya hazır olmalısın kendini : kül olmadan nasıl yeniden doğabilirsin ki?
6. İnsan da ağaca benzer. ne denli yükseğe ve ışığa çıkmak isterse, o denli yaman kök salar, yere, aşağılara, karanlığa -kötülüğe.
7. Kemiklerin, et parçalarının, bağırsakların ve damar sisteminin deri ile kaplı oluşu nasıl insanın görüntüsünü çekilir hale getiriyorsa, tıpkı, onun gibi ruhun heyecanlarıyla tutkuları da hiçlikle kaplıdır. hiçlik, ruhun derisidir.
8. Gizemsel izahlar derin sayılır. doğrusu şu ki, yüzeysel bile değillerdir onlar.
9. Sizlere söylüyorum : dünyaya bir yıldız getirebilmek için insanın benliğinde hala kaos olması gerek. sizlere söylüyorum, hala o kaos var benliğinizde.
10. Vurun kırın iyilerle doğruları! ey benim kardeşlerim, anladınız mı bu sözü?

Franz Kafka Aforizmalar

1. Doğru yol gergin bir ip boyunca gider; yükseğe değil de, hemen yerin üzerine gerilmiştir bu ip. Üzerinde yürünmek değil de, insanı çelmelemek içindir sanki.
Sayfa: 13
2. İnsanın belli başlı iki günahı vardır, öbürleri bunlardan çıkar: Sabırsızlık ve tembellik. Sabırsız oldukları için Cennet'ten kovuldular, tembelliklerinden geri dönemiyorlar. Ama beki de belli başlı sadece bir günahları var: Sabırsızlık. Sabırsızlıklarından ötürü kovulmuşlardı, sabırsızlıklarından ötürü geri dönemiyorlar.
Sayfa: 13
3. Belirli bir noktadan sonra geri dönüş yoktur. Bu noktaya da erişmek gerekir.
Sayfa: 14
4. Bir elmanın birbirinden farklı görünüşleri olabilir: Masanın üstündeki elmayı bir an olasun görebilmek için boynunu uzatan çocuğun görüşü ve bir de, elmayı alıp yanındaki arkadaşına rahatça veren evin efendisinin görüşü.
Sayfa: 17
5. Sonbaharda bir yol gibi: Temiz pak süpürüyorsun, sonra bir yol bir kez daha kurumuş yapraklarla örtülüyor.
Sayfa: 18
6. Kafesin biri, bir kuş aramaya çıktı.
Sayfa: 19
7. Sen ödevsin. Ama görünürde öğrenci yok.
Sayfa: 20
8. Olumsuz davranışlarda bulunmak bizden istenir, olumlu davranışlar ise zaten bizimdir.
Sayfa: 20
9. İyi, bir bakıma rahatsızlık vericidir.
Sayfa: 21
10. Kötüye taksit taksit ödeme yapılamaz, oysa hep böyle yapılmaya çalışılır. (S.)
Sayfa: 25