İşte Cevaplar
Cevap : Özne; Cümlede yüklemin anlatmış olduğu eylemi gerçekleştiren ögeye denir.
Özne Çeşitleri (Türleri):
A- Gerçek Özne:
Gerçek özneyi bulabilmek için eylem cümlelerinde yüklemin köküne -an, -en eki getirilerek kimdir? Veya, nedir? soruları yöneltilir. Ad cümlelerinde ise “olan” kimdir? “Olan” nedir? soruları yöneltilir.
Biz de yemekten sonra film izledik, (izleyen kimdir?) – Biz Yaşar Kemal iyi bir yazardır, (iyi bir yazar olan kimdir?”) -Yaşar Kemal
B- Sözde özne:
Gerçek öznenin bulunmadığı cümlelerde cümle içindeki asıl görevi belirtisiz nesne olan sözcükler cümle içinde sözde özne görevi üstlenir. Ad cümlelerinde sözde özne olmaz. Bir eylem cümlesinde sözde öznenin olabilmesi için yüklemde edilgenlik ekleri olan “-I, -n” bulunmak zorundadır.
Yaşlı kadın odasına çekildi. / Gerçek özne
Bozulan araba yolun kenarına çekildi / Sözde özne
İşçiler pamukları topladı./ Gerçek özne
Pamuklar toplandı. / Sözde özne
Gömleklerin hepsi ütülendi./ Sözde özne
Uyarı: Ad cümlelerinde sözde özne olmaz. Çünkü edilgenlik eki olan “- I, – n” yalnızca eylemlere getirilebilir.
C- Açıklamalı Özne:
Bazı cümlelerde özne açıklayıcısıyla birlikte verilir. Açıklamaların başına ve sonuna virgül (,) konulur. Açıklamalar da özne içinde değerlendirilmelidir.
Hatice, halamın kızı, yarın bize gelecek./ Gerçek özne “Hatice” öznesinin açıklayıcısı “halamın kızı”dır.
D- Örtülü Özne:
Bazı cümlelerde eylemi yapan bulunmasına karşın, bunlar aldıkları bazı ekler (-ca, -ce) ya da birlikte kullanıldıkları bazı sözcükler (nedeniyle, etkisiyle, tarafından) nedeniyle cümlede gerçek özne değil zarf tümleci görevini üstlenir. Örtülü özneler yalnızca edilgen çatılı cümlelerde bulunur.
Yasa Meclisçe kabul edildi./ Z.T (Örtülü özne)
Şiddetli rüzgârın etkisiyle cam kırıldı./ Z.T. (Örtülü özne)
Özne Çeşitleri Nelerdir
Üç çeşit özne vardır:
A.Gerçek Özne:
Yüklemin bildirdiği işi hareketi bizzat kendisi yapan öznedir. Cümlede iki şekilde gösterilir:
1)Acık Özne:
Cümle içinde açık bir şekilde gösterilir
*Yağmur çok şiddetli yağdı.
*Çocuk iki gündür hasta yatıyor.
*Gemi ufukta yavaş yavaş kayboluyordu.
*Geceleri bir ses uykumu böler.
2)Gizli özne:
Cümlede doğrudan yer verilmeyen ancak yüklem taşıdığı eklerden anlaşılan öznedir.
*Ertesi gün ona telefon ettim.
*Görmeyeli hemen de bizi unutmuşsun.
*Bu kıyı kasabasına her yaz gelirim.
*Kumsalda yürüyüş yapıyorlar.
NOT:Yüklemi isim olan cümlenin öznesi gerçektir.
*Siyah renkli araba satılıktır.
*Dün akşam pencereler kapalıydı.
B)Sözde Özne:
Yüklemi edilgen çatılı cümlelerde,aslında nesne olan öge özne olarak kullanılır.
*Ağaçtaki meyveleri topladı.
*Ağaçtaki meyveler toplan.
*Öğrenciler bütün sınıfı temizledi.
*Bütün sınıf temizlendi.
*Hep bir ağızdan ilahiler okunuyor.
*Düğün için yemekler yapıldı
C)Örtülü Özne:
Yüklemi edilen çatılı cümlelerde bazen “—ce, tarafından, nedeniyle,…”gibi sözcükler kullanılarak işi bizzat yapan varlığa da yer verilebilir.
*Yolcu otobüsleri belediyemizce hizmete açıldı.
*Yarışma halk tarafından çok beğenildi
*Kar nedeniyle yollar kapandı.
NOT:Her sözcük ya da sözcük grubu özne olabilir.
*Geçen gün evin duvarı yıkılmıştı.(isim tamlaması)
*Bahçesinde okyanuslar yetişiyordu.(isim)
*Derdini söylemeyen derman bulamaz.(sıfat fiil)
*Sana bakmak suya bakmaktır.(isim fiil)
*Okumak zihni dinlendirir.(isim fiil)
*Çoluk çocuk otobüse dolmuştu.(ekeylem)
*Yağmurlu havalar yarından sonra ülkeyi terk edecek(sıfat)
*Kimse seni benim kadar düşünmez(zamir)
Öznenin Özellikleri
Özne olan kelime(ler) cümlede hiçbir hâl eki almadan kullanılırlar. Herhangi bir hâl eki alırlarsa özne değil, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci olurlar. Ama çoğul ekini ve iyelik eklerini alabilir.
Ankara halkı kaldırımlarda yürüyememekten rahatsız değil galiba.
Depremzedeler hâlâ vaat edilenlerin gerçekleştirilmesini bekliyorlar.
Diğer Cevaplara Gözat
Özne Çeşitleri (Türleri):
A- Gerçek Özne:
Gerçek özneyi bulabilmek için eylem cümlelerinde yüklemin köküne -an, -en eki getirilerek kimdir? Veya, nedir? soruları yöneltilir. Ad cümlelerinde ise “olan” kimdir? “Olan” nedir? soruları yöneltilir.
Biz de yemekten sonra film izledik, (izleyen kimdir?) – Biz Yaşar Kemal iyi bir yazardır, (iyi bir yazar olan kimdir?”) -Yaşar Kemal
B- Sözde özne:
Gerçek öznenin bulunmadığı cümlelerde cümle içindeki asıl görevi belirtisiz nesne olan sözcükler cümle içinde sözde özne görevi üstlenir. Ad cümlelerinde sözde özne olmaz. Bir eylem cümlesinde sözde öznenin olabilmesi için yüklemde edilgenlik ekleri olan “-I, -n” bulunmak zorundadır.
Yaşlı kadın odasına çekildi. / Gerçek özne
Bozulan araba yolun kenarına çekildi / Sözde özne
İşçiler pamukları topladı./ Gerçek özne
Pamuklar toplandı. / Sözde özne
Gömleklerin hepsi ütülendi./ Sözde özne
Uyarı: Ad cümlelerinde sözde özne olmaz. Çünkü edilgenlik eki olan “- I, – n” yalnızca eylemlere getirilebilir.
C- Açıklamalı Özne:
Bazı cümlelerde özne açıklayıcısıyla birlikte verilir. Açıklamaların başına ve sonuna virgül (,) konulur. Açıklamalar da özne içinde değerlendirilmelidir.
Hatice, halamın kızı, yarın bize gelecek./ Gerçek özne “Hatice” öznesinin açıklayıcısı “halamın kızı”dır.
D- Örtülü Özne:
Bazı cümlelerde eylemi yapan bulunmasına karşın, bunlar aldıkları bazı ekler (-ca, -ce) ya da birlikte kullanıldıkları bazı sözcükler (nedeniyle, etkisiyle, tarafından) nedeniyle cümlede gerçek özne değil zarf tümleci görevini üstlenir. Örtülü özneler yalnızca edilgen çatılı cümlelerde bulunur.
Yasa Meclisçe kabul edildi./ Z.T (Örtülü özne)
Şiddetli rüzgârın etkisiyle cam kırıldı./ Z.T. (Örtülü özne)
Özne Çeşitleri Nelerdir
Üç çeşit özne vardır:
A.Gerçek Özne:
Yüklemin bildirdiği işi hareketi bizzat kendisi yapan öznedir. Cümlede iki şekilde gösterilir:
1)Acık Özne:
Cümle içinde açık bir şekilde gösterilir
*Yağmur çok şiddetli yağdı.
*Çocuk iki gündür hasta yatıyor.
*Gemi ufukta yavaş yavaş kayboluyordu.
*Geceleri bir ses uykumu böler.
2)Gizli özne:
Cümlede doğrudan yer verilmeyen ancak yüklem taşıdığı eklerden anlaşılan öznedir.
*Ertesi gün ona telefon ettim.
*Görmeyeli hemen de bizi unutmuşsun.
*Bu kıyı kasabasına her yaz gelirim.
*Kumsalda yürüyüş yapıyorlar.
NOT:Yüklemi isim olan cümlenin öznesi gerçektir.
*Siyah renkli araba satılıktır.
*Dün akşam pencereler kapalıydı.
B)Sözde Özne:
Yüklemi edilgen çatılı cümlelerde,aslında nesne olan öge özne olarak kullanılır.
*Ağaçtaki meyveleri topladı.
*Ağaçtaki meyveler toplan.
*Öğrenciler bütün sınıfı temizledi.
*Bütün sınıf temizlendi.
*Hep bir ağızdan ilahiler okunuyor.
*Düğün için yemekler yapıldı
C)Örtülü Özne:
Yüklemi edilen çatılı cümlelerde bazen “—ce, tarafından, nedeniyle,…”gibi sözcükler kullanılarak işi bizzat yapan varlığa da yer verilebilir.
*Yolcu otobüsleri belediyemizce hizmete açıldı.
*Yarışma halk tarafından çok beğenildi
*Kar nedeniyle yollar kapandı.
NOT:Her sözcük ya da sözcük grubu özne olabilir.
*Geçen gün evin duvarı yıkılmıştı.(isim tamlaması)
*Bahçesinde okyanuslar yetişiyordu.(isim)
*Derdini söylemeyen derman bulamaz.(sıfat fiil)
*Sana bakmak suya bakmaktır.(isim fiil)
*Okumak zihni dinlendirir.(isim fiil)
*Çoluk çocuk otobüse dolmuştu.(ekeylem)
*Yağmurlu havalar yarından sonra ülkeyi terk edecek(sıfat)
*Kimse seni benim kadar düşünmez(zamir)
Öznenin Özellikleri
Özne olan kelime(ler) cümlede hiçbir hâl eki almadan kullanılırlar. Herhangi bir hâl eki alırlarsa özne değil, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci olurlar. Ama çoğul ekini ve iyelik eklerini alabilir.
Ankara halkı kaldırımlarda yürüyememekten rahatsız değil galiba.
Depremzedeler hâlâ vaat edilenlerin gerçekleştirilmesini bekliyorlar.
Diğer Cevaplara Gözat