İşte Cevaplar
Cevap : Platonun bilgi anlayışı sorusunun cevabı;
Platon bilgi konusunu özellikle Theaitetos adlı diyalogunda de alır. Diyalog önce Aristippos’un bilgi konusundaki sensualist anlayışını inceleyerek işe başlar. Aristippos’a göre bilgilerimizi duyumlar oluşturur. O halde bilgi; görmek, duymak, koklamaktan ibarettir. Buna karşı Platon, şayet bu görüş doğru olsaydı, yani bilgi yalnızca algıların bildirdiklerinden başka bir şey olmasaydı, o zaman “insan her şeyin ölçüsüdür” diyen Protagoras haklı olurdu, diyor.
Platon için bilmek, her alanda tek tek olaylardan hareket ederek idelere yükselmek ve ideler arasındaki değişmeyen ölçüleri bulmaktan ibarettir. Bu ideler başlangıçsız ve sonu olmayandır, ne meydana getirilmiştir ve ne de yok olurlar. İki tahta parçası meydana gelebilir ve bir süre sonra da yok olabilir. Fakat (2) ve (4) sayıları meydana da gelmemiştir, yok da olmayacaktır. Bunlar başlangıcı ve sonu olmayan, yani düşünülen varlıklardır. Çizdiğim bir daireyi biraz sonra silebilirim, fakat daire idesini yok etmeye olanak yoktur; bu daire idesi, yapısı gereği başlangıçsız ve sonu olmayandır. İdeler aralarında belli ölçülere sahip olduklarından, belli bir düzeni bulunan bu evrene, yani ideler evrenine yaşam verirler. Platon özellikle yaşamının son yıllarında, sayılar evrenini ideler evrenine gerçek bir model olarak seçmiştir, o kadar ki ideleri sayı olarak anlamaya yönelmiştir.
Platon’a göre bilmek, ideler evrenini ve bu evrende hüküm süren yasaları tanımaktır. Duyular evrenini de ancak ideler evrenine katıldığı ölçüde bilmek mümkündür. Biz bir objeyi, kendisinde, idesinin varoluşu ölçüsünde biliriz. Çizdiğim bir daire tam ve mükemmel olmayan, daire idesine ancak bir ölçüde yaklaşan bir dairedir. Aynı şekilde, algıladığım tek ve somut at da tam ve mükemmel olmaktan uzak olan ve pek çok eksiklikleri olan bir attır. Oysa at idesi mükemmeldir, eksiksizdir ve bu açıdan tek atın aynı zamanda idealidir. Tüm yaşayan atlar için bir mükemmellik modeli olan bu ideye, tek at az ya da çok yaklaşır. Böylece Platon için ide, aynı zamanda eşyanın da idesi oluyor. Tek eşya, bu idelere göre, az ya da çok mükemmel olan biçimler kazanır. Ayrıca ideler insanların isteklerine göre düşünüp bulduğu şeyler de değildir. İdeler kendiliğinden vardır. Sonuç olarak Platon için iki evren vardır ve bu iki evren gerçek evrendir. Bu iki evrenden biri: Sürekli var olan ve yok olan, algılanabilen, tek tek objelerin sürekli değişmek zorunda olduğu evren; ötekisi başlangıcı ve sonu olmayan idelerin ya da ideallerin evreni.
Diğer Cevaplara Gözat
Platon bilgi konusunu özellikle Theaitetos adlı diyalogunda de alır. Diyalog önce Aristippos’un bilgi konusundaki sensualist anlayışını inceleyerek işe başlar. Aristippos’a göre bilgilerimizi duyumlar oluşturur. O halde bilgi; görmek, duymak, koklamaktan ibarettir. Buna karşı Platon, şayet bu görüş doğru olsaydı, yani bilgi yalnızca algıların bildirdiklerinden başka bir şey olmasaydı, o zaman “insan her şeyin ölçüsüdür” diyen Protagoras haklı olurdu, diyor.
Platon için bilmek, her alanda tek tek olaylardan hareket ederek idelere yükselmek ve ideler arasındaki değişmeyen ölçüleri bulmaktan ibarettir. Bu ideler başlangıçsız ve sonu olmayandır, ne meydana getirilmiştir ve ne de yok olurlar. İki tahta parçası meydana gelebilir ve bir süre sonra da yok olabilir. Fakat (2) ve (4) sayıları meydana da gelmemiştir, yok da olmayacaktır. Bunlar başlangıcı ve sonu olmayan, yani düşünülen varlıklardır. Çizdiğim bir daireyi biraz sonra silebilirim, fakat daire idesini yok etmeye olanak yoktur; bu daire idesi, yapısı gereği başlangıçsız ve sonu olmayandır. İdeler aralarında belli ölçülere sahip olduklarından, belli bir düzeni bulunan bu evrene, yani ideler evrenine yaşam verirler. Platon özellikle yaşamının son yıllarında, sayılar evrenini ideler evrenine gerçek bir model olarak seçmiştir, o kadar ki ideleri sayı olarak anlamaya yönelmiştir.
Platon’a göre bilmek, ideler evrenini ve bu evrende hüküm süren yasaları tanımaktır. Duyular evrenini de ancak ideler evrenine katıldığı ölçüde bilmek mümkündür. Biz bir objeyi, kendisinde, idesinin varoluşu ölçüsünde biliriz. Çizdiğim bir daire tam ve mükemmel olmayan, daire idesine ancak bir ölçüde yaklaşan bir dairedir. Aynı şekilde, algıladığım tek ve somut at da tam ve mükemmel olmaktan uzak olan ve pek çok eksiklikleri olan bir attır. Oysa at idesi mükemmeldir, eksiksizdir ve bu açıdan tek atın aynı zamanda idealidir. Tüm yaşayan atlar için bir mükemmellik modeli olan bu ideye, tek at az ya da çok yaklaşır. Böylece Platon için ide, aynı zamanda eşyanın da idesi oluyor. Tek eşya, bu idelere göre, az ya da çok mükemmel olan biçimler kazanır. Ayrıca ideler insanların isteklerine göre düşünüp bulduğu şeyler de değildir. İdeler kendiliğinden vardır. Sonuç olarak Platon için iki evren vardır ve bu iki evren gerçek evrendir. Bu iki evrenden biri: Sürekli var olan ve yok olan, algılanabilen, tek tek objelerin sürekli değişmek zorunda olduğu evren; ötekisi başlangıcı ve sonu olmayan idelerin ya da ideallerin evreni.
Diğer Cevaplara Gözat